Την περίοδο που η Ευρωπαϊκή Ένωση βάζει το «παντελόνι παραλλαγής» και επιδεικνύει τους μύες της στην άμυνα, το ΝΑΤΟ δεν είναι ευχαριστημένο.
Ποιος είναι όμως το αφεντικό στην άμυνα;
Το συγκεκριμένο ερώτημα δεν είναι κάτι νέο καθότι για χρόνια, τα δύο θεσμικά όργανα με έδρα τις Βρυξέλλες ελάχιστα επικοινωνούσαν όταν επρόκειτο για την άμυνα, εκτός από κάποια στρατιωτική συνεργασία.
Η άμυνα ήταν στο «γήπεδο» του ΝΑΤΟ, ενώ η ΕΕ ασχολείτο με το εμπόριο, τη γεωργία, την κλιματική αλλαγή και πράγματα όπως τα πρότυπα για τα παραδοσιακά τυριά.
Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το Politico, η κατάσταση συνοψίζεται σε μια φράση που είναι δημοφιλής στους στρατιωτικούς κύκλους:
«Οι ΗΠΑ πολεμούν, ο ΟΗΕ ταΐζει, η ΕΕ χρηματοδοτεί»
Αυτό όμως ενδέχεται να αλλάξει καθώς πληθαίνουν οι εκκλήσεις ώστε η επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή -που θα σχηματιστεί μετά τις εκλογές της ΕΕ τον Ιούνιο και πιθανώς θα ηγηθεί και πάλι της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να έχει για πρώτη φορά Επίτροπο Άμυνας.
Το πρόσωπο στη θέση αυτή θα είναι υπεύθυνο για τη διάθεση δισεκατομμυρίων ευρώ στην αμυντική βιομηχανία της Ευρώπης για να βοηθήσει στις ανάγκες του ίδιου του μπλοκ, καθώς και της Ουκρανίας.
Η Επιτροπή έχει επίσης παρουσιάσει μια ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική στρατηγική παράλληλα με ένα ταμείο ύψους τουλάχιστον 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ, με στόχο η ΕΕ να αρχίσει επιτέλους να χτυπάει το βάρος της όσον αφορά την άμυνα.
Οι ηγέτες της ΕΕ προσπαθούν να βρουν χρήματα για την ενίσχυση της άμυνας της ΕΕ και είπαν στην Επιτροπή να «διερευνήσει όλες τις επιλογές» μέχρι τη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου.
Διπλωμάτες λένε ότι οι ηγέτες συμφωνούν στην ανάγκη για τα χρήματα, αλλά διαφωνούν για το πώς θα τα βρουν.
«Στοπ» στην εξάρτηση από τις ΗΠΑ
Με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και την πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, το μπλοκ θέλει τα μέλη του να αρχίσουν να σκέφτονται το δικό τους μέλλον όσον αφορά την άμυνα, στο οποίο δεν θα βασίζονται υπερβολικά στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Στόλτενμπεργκ διπλασίασε επίσης την προσπάθεια του ΝΑΤΟ να γίνει ο μεγαλύτερος πάροχος ασφάλειας για το Κίεβο.
Η ομάδα του κυκλοφόρησε την ιδέα ενός πενταετούς ταμείου 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία- υπάρχει επίσης ένα σχέδιο από το ΝΑΤΟ να αναλάβει το αμερικανικό σχήμα Ramstein που οργανώνει τη στρατιωτική βοήθεια για την Ουκρανία.
Ωστόσο, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αμφιβολίες σχετικά με αυτό το επίπεδο νομισματικής δέσμευσης – με ορισμένους υπουργούς Εξωτερικών να λέγεται ότι γούρλωσαν τα μάτια τους κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του Στόλτενμπεργκ νωρίτερα αυτό το μήνα.
Το «αφεντικό» του ΝΑΤΟ πίεσε, λέγοντας ότι θα εργαστεί πάνω στο τεράστιο σχέδιο χρηματοδότησης ενόψει της μεγάλης συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο στην Ουάσιγκτον.
Το ίδιο ποσό των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ είναι δημοφιλές και σε επίπεδο ΕΕ: Προτάθηκε από τον Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν για ένα αμυντικό ταμείο της ΕΕ, καθώς και από την Εσθονία.
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ είναι ανένδοτοι ότι δεν υπάρχει πιθανότητα επικάλυψης, αλλά επιμένουν ότι το μπλοκ πρέπει να διαδραματίσει οικονομικό ρόλο.
Οι γνώστες της Συμμαχίας θεωρούν ότι τα σχέδια της ΕΕ ενδέχεται να σφετεριστούν εξουσίες που θεωρούνταν επί μακρόν απαραβίαστες για την 75χρονη συμμαχία και λένε ότι οι ρυθμιστικές παροτρύνσεις του μπλοκ θα μπορούσαν να προκαλέσουν χάος στα σχέδια του ΝΑΤΟ.
Ο φόβος να σχεδιάσει η ΕΕ τα δικά της πρότυπα πυρομαχικών
Ο φόβος είναι επίσης ευρέως διαδεδομένος ότι η ΕΕ μπορεί να σχεδιάζει να θέσει τα δικά της πρότυπα πυρομαχικών, διαφορετικά από εκείνα της συμμαχίας, τα οποία ισχύουν εδώ και μισό αιώνα.
Σε επιστολή που έστειλε ο Στόλτενμπεργκ στη φον ντερ Λάιεν στις 26 Ιανουαρίου, την οποία είδε το Politico, προειδοποίησε: «Ανησυχώ για την πιθανή επικάλυψη με τις υπάρχουσες δραστηριότητες του ΝΑΤΟ», προσθέτοντας «Ειδικότερα, θα ανησυχούσα εάν η ΕΕ προχωρούσε στον καθορισμό προτύπων για τα πυρομαχικά».
Ωστόσο, ο Στόλτενμπεργκ έχει καταστήσει απολύτως σαφές ποιος θα θέσει τα πρότυπα για την άμυνα και την ασφάλεια – και δεν είναι η ΕΕ.
Ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ, ωστόσο, υπερασπίστηκε την κίνηση της ΕΕ να κάνει περισσότερα για την αμυντική βιομηχανία.
Για την ΕΕ, η πιθανή επιστροφή του Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ καθιστά ακόμη πιο επείγουσα την ανάγκη η Ευρώπη να ενισχύσει γρήγορα τις αμυντικές της ικανότητες.
Στην πολυπλοκότητα έρχεται να προστεθεί ότι τα μέλη των δύο οργανισμών επικαλύπτονται σε μεγάλο βαθμό – και τα εν λόγω χρήματα προέρχονται από μία και μόνη εθνική πηγή.
Δυσκολεύει τα πράγματα η διαμάχη Τουρκίας-Κύπρου
Η εδαφική διαμάχη της Τουρκίας με την Κύπρο -ένα μη μέλος του ΝΑΤΟ στην ΕΕ- κάνει επίσης τα πράγματα πιο περίπλοκα μεταξύ των δύο θεσμών.
Οι Τούρκοι διπλωμάτες στο ΝΑΤΟ δεν είναι πρόθυμοι να αφήσουν το προσωπικό της συμμαχίας να μοιραστεί πάρα πολλές πληροφορίες με την ΕΕ, καθώς οι Κύπριοι αξιωματούχοι θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε αυτές.
Όλα αυτά καθιστούν τη συνεργασία μεταξύ των δύο τεταμένη – και η πίεση για επαναπροσαρμογή σε έναν κόσμο πολέμου και ρωσικών απειλών θα συμβάλει μόνο στην αύξηση αυτών των εντάσεων.
