Για ένα «νέο πολεμικό μέτωπο» κάνει λόγο ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας μετά τις πρόσφατες ρωσικές επιθέσεις στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια στη νότια Ουκρανία. «Οι επιθέσεις αυτές σηματοδοτούν την αρχή ενός νέου και εξαιρετικά επικίνδυνου πολεμικού μετώπου», δήλωσε ο επικεφαλής του Οργανισμού, Ραφαέλ Γκρόσι. Η επίθεση σε πυρηνικό εργοστάσιο «δεν μπορεί να αποτελεί επιλογή», είπε ο Γκρόσι καλώντας τους εμπολέμους να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση.
Στον αέρα, τη θάλασσα και στη στεριά, η πολεμική αντιπαράθεση από τις θάλασσες της Αρκτικής ως τον Ινδο-Ειρηνικό, κλιμακώνεται επικίνδυνα.
Ακόμη και τα στρατιωτικά γυμνάσια των δύο «στρατοπέδων» γίνονται όλο πιο εντυπωσιακά επικίνδυνα, καθώς προσομοιώνουν διαφορετικά σενάρια σε σχέση με το παρελθόν: «Ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε το παράδειγμα του στρατιωτικού κόσμου και τώρα η έμφαση δίνεται στις συμμετρικές πολεμικές επιχειρήσεις», τονίζουν στη Ναυτεμπορική, Ευρωπαίοι διπλωμάτες στις Βρυξέλλες. «Η εγγύτητα μεταξύ των στόλων, οι συνεχείς αναμετρήσεις και αναχαιτίσεις μαχητικών-βομβαρδιστικών, είναι ένας παράγοντας κινδύνου που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα απροσδόκητο γεγονός, εντελώς απρόβλεπτο, επειδή προκαλείται από τον ανθρώπινο παράγοντα. Και ένα τυχαίο λάθος θα μπορούσε πλέον να πυροδοτήσει τα χειρότερα, αλλά πιθανά σενάρια: μια άμεση σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ», προειδοποιούν οι ίδιες πηγές.
Πρόσφατα, στη Μαύρη Θάλασσα, ένα ρωσικό μαχητικό «κατά λάθος» εκτόξευσε δύο πυραύλους σε ένα βρετανικό αναγνωριστικό αεροσκάφος που πετούσε πάνω από τα διεθνή ύδατα. Ο Ρώσος πιλότος μάλλον πείστηκε ότι είχε άδεια να ανοίξει πυρ, αλλά η Μόσχα ανέφερε ότι επρόκειτο για «δυσλειτουργία» των ηλεκτρονικών συστημάτων του μαχητικού. Ευτυχώς, η μόνη «δυσλειτουργία» ήταν αυτή των βλημάτων, που δεν έπληξαν το στόχο τους. Το Λονδίνο αποδέχθηκε την επίσημη εκδοχή της Μόσχας και η κλιμάκωση εκτονώθηκε.
Ωστόσο, δεν λείπουν τα λάθη και οι προκλήσεις: η Πολωνία, για παράδειγμα, ανέφερε ότι ρωσικοί πύραυλοι κρουζ που κατευθύνονταν προς την Ουκρανία, πέταξαν για λίγο πάνω από το έδαφός της, προκαλώντας συναγερμό στην κυβέρνηση της Βαρσοβίας.
Η περιφέρεια του Καλίνινγκραντ, ένας ρωσικός θύλακας στη Βαλτική, περιβάλλεται τώρα από «εχθρικές» χώρες με την είσοδο της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Στο Καλίνιγκραντ, εκτός από το ότι υπήρχαν πολύ πριν από τη σύγκρουση, ρωσικοί βαλλιστικοί πύραυλοι μικρού βεληνεκούς τύπου Iskander-M που μπορούν να οπλιστούν με πυρηνικές κεφαλές, είναι και η βάση του αρχηγείο του Στόλου της Βαλτικής της Μόσχας. Πρόκειται για μια ισχυρά στρατιωτικοποιημένη περιοχή και, όπως συνέβη στη Μαύρη Θάλασσα, ο κίνδυνος λάθους και από τις δύο πλευρές είναι πολύ υψηλός.
«Μαύροι κύκνοι»
«Ο κίνδυνος είναι άμεσος να υπάρξει ένας “μαύρος κύκνος”, δηλαδή ένα απολύτως απρόβλεπτο γεγονός, που διαταράξει κάθε σχέδιο και μπορεί να ανατρέψει την πορεία της ιστορίας», αναφέρουν στη «Ν» οι διπλωμάτες. «Οι βάσεις των μαχητικών F-16 που θα παραδοθούν στην Ουκρανία, θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχο για τις ρωσικές δυνάμεις, με καταστροφικά προβλέψιμες συνέπειες», τονίζουν οι ίδιες πηγές και εξηγούν: «Τείνουμε να πιστεύουμε ότι οι κυβερνώντες λαμβάνουν απολύτως ορθολογικές αποφάσεις, αλλά και αυτοί, όντας ανθρώπινα όντα, μερικές φορές αντιδρούν ενστικτωδώς ή κινούνται από τις δικές τους συναισθηματικές συνθήκες που μπορεί να είναι αποτέλεσμα άγχους ή αισθήματος υπερηφάνειας για τους αντιπάλους τους και απέναντι στον δικό της πληθυσμό».
Αναμφίβολα, η διεθνής πολιτική κατάσταση βιώνει μια από τις μεγαλύτερες στιγμές αστάθειας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Η Ακαδημία Ανθρωπιστικού Δικαίου της Γενεύης αριθμεί 110 ένοπλες συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ο πόλεμος στη Γάζα λόγω των επιπτώσεών τους στο παγκόσμιο πολιτικό και στρατηγικό μέλλον. Στην Ευρώπη, σύμφωνα με το SIPRI, οι εισαγωγές όπλων έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια: αυξήθηκαν κατά 94% μεταξύ 2019 και 2023. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 17%.
Τεράστια κέρδη στις αμυντικές βιομηχανίες
Στο πλαίσιο αυτό βέβαια, οι πολεμικές βιομηχανίες προσαρμόζονται γρήγορα στη νέα κατάσταση της παγκόσμιας έντασης που είναι τόσο ευεργετική για αυτές. Έτσι, το 2023, ορισμένες σημαντικές αμυντικές βιομηχανίες κατέγραψαν μεγάλες αυξήσεις στα κέρδη τους. Οι πωλήσεις της γερμανικής Rheinmetall αυξήθηκαν κατά 12% στα 7,2 δισ. ευρώ.
Η αμερικανική Lockheed Martin κατέγραψε καθαρά κέρδη 6,35 δισεκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας αύξηση 20,7% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Στην περίπτωση της γαλλικής Thales, οι πωλήσεις το 2023 αυξήθηκαν κατά 7,9%, υπερβαίνοντας τις δικές της προσδοκίες. «Όπως πάντα, όταν γίνονται πόλεμοι, οι κατασκευαστές των όπλων τρίβουν τα χέρια τους μεταξύ τους».
Σε αυτό το πλαίσιο έντασης, τα κράτη επέλεξαν να εξοπλίζονται όλο και περισσότερο και να αποθηκεύσουν περισσότερα όπλα και πυρομαχικά.
Έλλειψη πυρίτιδας
Στην ενίσχυση των οπλοστασίων υπάρχει ένα θεμελιώδες «πρόβλημα» – ίσως και «ευτυχώς»! Παρατηρείται διεθνώς, έλλειψη πυρίτιδας.
Η ζήτηση για πυρίτιδα έχει ξεπεράσει τη διαθέσιμη προσφορά και δεν επαρκεί για όλες τις χώρες. Μπορεί οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες να αυξήθηκαν κατά 9% στο ποσοστό ρεκόρ των 2,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2023, αλλά η υπερβολική ζήτηση έχει εκτοξεύσει την τιμή της πυρίτιδας, κάτι που είναι ήδη αισθητό στο κόστος των πυρομαχικών στις ΗΠΑ.
Τα βλήματα ποικίλλουν ανάλογα με το όπλο που χρησιμοποιείται, επομένως η πυρίτιδα που παράγεται από την Ινδία, για παράδειγμα, μπορεί να μην είναι συμβατή με τις ανάγκες των αμερικανικών συστημάτων εκτόξευσης πυραύλων HIMARS ή των γαλλικών CAESAR, που χρησιμοποιούνται από την Ουκρανία στον πόλεμο. Στη Γαλλία, τη δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγική δύναμη όπλων στον κόσμο, υπάρχει μεγάλη ανησυχία για αυτή την έλλειψη πυρίτιδας. Το Γαλλικό Υπουργείο Άμυνας ζήτησε από τις εταιρείες όπλων Eurenco και Nexter να ανακυκλώσουν την πυρίτιδα των 155 χιλιοστών από τα πυροβόλα πυροβόλα AuF1 και TRF, τα οποία προορίζονταν για καταστροφή.
Σε κίνδυνο ο επανεξοπλισμός
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος ήδη μιλά ανοιχτά για την υιοθέτηση μιας πολεμικής οικονομίας στη χώρα του, προειδοποίησε για την έλλειψη πυρίτιδας, παράγοντα που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο το ευρωπαϊκό σχέδιο επανεξοπλισμού της Ουκρανίας. Ωστόσο, για την παρασκευή πυρίτιδας, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθεί νιτροκυτταρίνη, μια εξαιρετικά εύφλεκτη ουσία γνωστή ως βαμβακοπυρίτιδα.
Σήμερα υπάρχει έλλειψη τόσο της νιτροκυτταρίνης όσο και των στοιχείων για την παραγωγή. Αυτό έχει ανησυχήσει τους Ευρωπαίους κατασκευαστές, οι οποίοι είναι υπερβολικά εκτεθειμένοι στην εξάρτηση από την Κίνα: η ασιατική χώρα συγκεντρώνει σχεδόν το μισό ολόκληρου του μεριδίου αγοράς βαμβακοπυρίτιδας.
Η Μόσχα διπλασίασε την εισαγωγή νιτροκυτταρίνης που κατασκευάζεται σε χώρες όπως η Ταϊβάν και η Κίνα.
Η σουηδική Saab, η οποία κατασκευάζει πλέον αεροπλάνα και όπλα, ανέφερε στους Financial Times ότι η εξάρτηση από το Πεκίνο μπορεί να αποτελέσει μελλοντικό κίνδυνο «την ώρα που ενισχύεται η παραγωγή της αμυντικής βιομηχανίας στην Ευρώπη».
Ο εκτελεστικός διευθυντής της Saab, Μίκαελ Γιόχανσον, επεσήμανε ότι η νιτροκυτταρίνη είναι ένα παράδειγμα της ανάγκης για τις εταιρείες του κλάδου να προσαρμοστούν σε έναν «πολυπολικό κόσμο», με στόχο τη δημιουργία πιο αποτελεσματικών αλυσίδων εφοδιασμού.
