«Πόλεμος των drones», θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πλέον η σύγκρουση στην Ουκρανία. Τα πρώτα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που ισοδυναμούν με «ρομπότ δολοφόνους» έχουν φτάσει στο πεδίο της μάχης και έχουν αποδείξει πόσο καταστροφικά και φονικά είναι. «Αλλά αυτή είναι μόνο η αρχή. Αυτό που βρίσκεται μπροστά μας είναι πολύ πιο απειλητικό για την ανθρωπότητα. Και είναι καιρός να ανησυχούμε» λέει Μάικλ Κλέιρ, Ομότιμος Καθηγητής Σπουδών Ειρήνης και Παγκόσμιας Ασφάλειας στο Hampshire College και συγγραφέας 15 βιβλίων. «Φανταστείτε για μια στιγμή έναν κόσμο πολέμων, όπου αυτά τα drones (ή τα αντίστοιχά τους στο έδαφος και στη θάλασσα), θα μας ελέγχουν, και όχι το αντίστροφο», προειδοποιεί ο Αμερικανός καθηγητής. «Δυστυχώς, κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου αδιανόητο. δεδομένου ότι οι μεγάλες δυνάμεις έχουν ήδη αρχίσει να εργάζονται για την τεχνητή νοημοσύνη (AI) και τα ρομποτικά όπλα».
Οι ένοπλες δυνάμεις της Αμερικής, της Ρωσίας, της Κίνας και άλλων μεγάλων δυνάμεων εργάζονται ήδη για την ανάπτυξη μιας σειράς «αυτόνομων» οπλικών συστημάτων – drones μάχης που μπορούν να επιδείξουν μια απίστευτα φονική ισχύ, ανεξάρτητα από τους ανθρώπους που είναι επιφορτισμένοι να τα ελέγχουν.
Αυτές οι «συσκευές του διαβόλου», που ονομάζονται «ρομπότ δολοφόνοι» από τους επικριτές τους, περιλαμβάνουν μια σειρά από μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τανκς, πλοία και υποβρύχια ικανά για αυτόνομες επιχειρήσεις.
«Συνεργατικό μαχητικό drone»
Η Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία, για παράδειγμα, αναπτύσσει ήδη το λεγόμενο «Συνεργατικό μαχητικό αεροσκάφος», ένα μη επανδρωμένο εναέριο όχημα (UAV) που προορίζεται να συνεργάζεται μαζί με επανδρωμένα αεροπλάνα, σε αποστολές υψηλού κινδύνου. Το drone αυτό προορίζεται χρησιμεύει ως «πιστός wingman» για το επανδρωμένο μαχητικό stealth F-35, ενώ εκτελεί αποστολές υψηλού κινδύνου σε αμφισβητούμενο εναέριο χώρο.
Ο Αμερικανικός Στρατός δοκιμάζει επίσης μια σειρά από αυτόνομα μη επανδρωμένα οχήματα εδάφους (UGV), ενώ το Πολεμικό Ναυτικό πειραματίζεται τόσο με μη επανδρωμένα σκάφη επιφανείας (USVs) όσο και με μη επανδρωμένα υποβρύχια σκάφη (UUVs ή drone submarines).
Η Κίνα, η Ρωσία, η Αυστραλία, το Ισραήλ, ίσως και το Ιράν, εργάζονται επίσης για την κατασκευή τέτοιων όπλων, για τα πεδία μάχης του μέλλοντος.
Προσπάθεια απαγόρευσης
Η εμφάνιση αυτών των φονικών «αυτόνομων» όπλων έχει πυροδοτήσει ανησυχίες και διαμάχες σε όλο τον κόσμο, με ορισμένες χώρες να αναζητούν ήδη πλήρη απαγόρευση και άλλες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, να σχεδιάζουν να επιτρέψουν τη χρήση τους μόνο υπό ανθρώπινη επίβλεψη.
Στη Γενεύη, μια ομάδα κρατών προσπάθησε ακόμη και να απαγορεύσει την ανάπτυξη και τη χρήση πλήρως αυτόνομων όπλων, επικαλούμενη Συνθήκη του ΟΗΕ του 1980, η οποία απαγορεύει ορισμένα συμβατικά οπλικά συστήματα, που θεωρούνται ιδιαίτερα επιβλαβή για τον άμαχο πληθυσμό.
Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών συζήτησε για πρώτη φορά τα «αυτόνομα όπλα» τον περασμένο Οκτώβριο και σχεδιάζει μια συνολική επανεξέταση του θέματος το επόμενο φθινόπωρο.
Η συζήτηση για τη χρήση τέτοιων οπλικών συστημάτων στο πεδίο της μάχης περιστρέφεται σε μεγάλο βαθμό γύρω από το ερώτημα εάν θα είναι σε θέση να αφαιρέσουν ανθρώπινη ζωή, χωρίς ανθρώπινη εντολή.
«Αναδυόμενη συμπεριφορά»
Ωστόσο, καμία πλευρά δεν έχει ασχοληθεί με την δυνητικά πιο ανησυχητική πτυχή της χρήσης των προηγμένων αυτών drones στη μάχη: την πιθανότητα αργά ή γρήγορα να μπορέσουν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Και επειδή είναι «έξυπνα όπλα», να μπορέσουν να αναπτύξουν μη – προδιαγεγραμμένες τακτικές για να νικήσουν έναν εχθρό.
«Αυτή η ελεγχόμενη από υπολογιστή ομαδική σκέψη, την οποία οι επιστήμονες αποκαλούν “αναδυόμενη συμπεριφορά”, εγκυμονεί διάφορους κινδύνους που οι υπεύθυνοι στη Γενεύη, την Ουάσιγκτον ή τα Ηνωμένα Έθνη δεν έχουν λάβει ακόμη υπόψη τους», τονίζει ο καθηγητής Κλέιρ. Η αναδυόμενη συμπεριφορά μπορεί να περιγραφεί ως μια διαδικασία κατά την οποία αναδύονται μεγαλύτερα μοτίβα μέσω αλληλεπιδράσεων μεταξύ μικρότερων ή απλούστερων οντοτήτων, που οι ίδιες από μόνες τους, δεν έχουν τέτοιες ιδιότητες.
Σε στρατιωτικούς όρους, σημαίνει ότι ένα σμήνος αυτόνομων drones θα μπορούσε συλλογικά να χρησιμοποιήσει τακτικές μάχης για τις οποίες καμία από τις επιμέρους «συσκευές» δεν ήταν προγραμματισμένη. Ετσι θα μπορούσαν πιθανώς να επιτύχουν εκπληκτικά αποτελέσματα στο πεδίο της μάχης, αλλά και να αναλάβουν πρωτοβουλίες, χωρίς την απόφαση των ανθρώπων- διοικητών τους .
Σμήνη αυτόνομων drones
Αμερικανοί στρατηγοί έχουν υποστηρίξει μια εναλλακτική προσέγγιση για την ανάπτυξη αυτόνομων όπλων σε μελλοντικά πεδία μάχης, στην οποία τα drones θα λειτουργούν ως ισότιμα μέλη αυτοελεγχόμενων ρομπότ.
Τέτοιοι σχηματισμοί θα αποτελούνταν από δεκάδες ή και εκατοντάδες UAV, USV ή UGV ελεγχόμενα από την AI, τα οποία θα μπορούν όλα να επικοινωνούν μεταξύ τους, να μοιράζονται δεδομένα σχετικά με τις αλλαγές των συνθηκών στο πεδίο της μάχης και να αλλάζουν τις τακτικές μάχης μαζί, όταν το «μυαλό» της ομάδας το κρίνει απαραίτητο. «Οι νέες ρομποτικές τεχνολογίες θα επιτρέψουν στους αυριανούς στρατούς να πολεμήσουν με μεγαλύτερη ευφυία και ταχύτητα από τους σημερινούς στρατιώτες», προέβλεψε ο Πολ Σέιρ, από τους πρώτους υποστηρικτές της ιδέας, σε μια έκθεση για το Centre for a New American Security (CNAS),το 2014.
Στόχος η Κίνα
Αυτή η έννοια του πολέμου φαίνεται να αποτελεί τη βάση της νέας στρατηγικής «Replicator», που ανακοίνωσε η Αμερικανίδα υφυπουργός Άμυνας Κάθλι Χικς, μόλις το περασμένο καλοκαίρι. «Το Replicator έχει σχεδιαστεί για να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της Κίνας, που είναι η ποσότητα των όπλων», είπε η Χικς σε εκπροσώπους της αμυντικής βιομηχανίας τον περασμένο Αύγουστο.
«Αναπτύσσοντας χιλιάδες αυτόνομα UAV, USV, UUV και UGV, ο αμερικανικός στρατός μπορεί να ξεγελάσει, να ξεπεράσει και να συντρίψει αν χρειαστεί, τον κινεζικό στρατό», είπε η Αμερικανίδα υφυπουργός Άμυνας.
Ήδη, το Πεντάγωνο, για να προμηθευτεί το υλικό όσο και το λογισμικό που απαιτούνται για την εφαρμογή ενός τόσο φιλόδοξου προγράμματος, αναζητά τώρα προσφορές από παραδοσιακές αμυντικές εταιρείες όπως η Boeing και η Raytheon, καθώς και από νεοφυείς επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης.
Όπως λέει ο καθηγητής Κλέιρ, «ακόμα κι αν δεν έχουμε τις μαθηματικές δεξιότητες για να κατανοήσουμε την αναδυόμενη συμπεριφορά της τεχνητής νοημοσύνης, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η ανθρωπότητα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει σημαντικό κίνδυνο για την ύπαρξή της εάν οι φονικές αυτές μηχανές αποκτήσουν την ικανότητα να σκέφτονται και να λειτουργούν μόνες τους».
