«Έκρηξη» στις παραγγελίες πολεμικών σκαφών προβλέπει ο Ιταλικός ναυπηγικός όμιλος Fincantieri. «Ο κόσμος χωρίζεται ξανά σε δύο μπλοκ και το γεωπολιτικό περιβάλλον έχει αλλάξει σημαντικά», λέει ο διευθύνων σύμβουλος της ιταλικής εταιρείας Πιερομπέρτο Φολτζιέρο στην γερμανική Handelsblatt. «Οι αυξανόμενες επενδύσεις στην ασφάλεια αντικατοπτρίζονται επίσης στη μεγαλύτερη ζήτηση», προσθέτει.
Από το 1990, η ιταλική ναυπηγική εταιρεία με έδρα την Τεργέστη έχει παραδώσει περισσότερα από 130 πολεμικά πλοία. Οι παραγγελίες πέρυσι αυξήθηκαν κατά 23% και η μεγάλη ανάπτυξη των ναυτικών επιχειρήσεων σε όλον τον κόσμο, αναμένεται να δώσει και εφέτος, νέα ώθηση στις παραγγελίες για πολεμικά πλοία.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (IISS), οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες έσπασαν πέρυσι όλα τα ρεκόρ, φθάνοντας τα 2,2 τρισεκατομμύρια δολάρια-μια αύξηση κατά 9% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Στην κούρσα αυτή των εξοπλισμών, η Ευρώπη βρίσκεται στις πρώτες θέσεις: Το 2022, οι στρατιωτικές δαπάνες των κρατών μελών αυξήθηκαν για όγδοη συνεχή χρονιά, φτάνοντας τα 240 δισεκατομμύρια ευρώ. Αλλά το 78% του πολεμικού υλικού που αγοράστηκε από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία από χώρες της ΕΕ προήλθε σχεδόν κατά τα δύο τρίτα από τις Ηνωμένες Πολιτείες. «Του χρόνου συμπληρώνονται 80 χρόνια από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και η Ευρώπη θα γιορτάσει οκτώ δεκαετίες ειρήνης, αλλά εν μέσω μιας νέας κούρσας εξοπλισμών», τονίζουν στη Ναυτεμπορική Ευρωπαίοι διπλωμάτες. «Φυσικά, ο στόχος είναι να “διατηρηθεί” αυτή η ειρήνη και “η ασφάλεια των πολιτών της”, αλλά είναι αυτό αρκετό για να καθησυχάσει τους Ευρωπαίους πολίτες», προσθέτουν.
«Υπό την ολοένα και πιο ανησυχητική πίεση της Ρωσίας του Πούτιν και φοβούμενη τον κίνδυνο ντε φάκτο αποδέσμευσης των Ηνωμένων Πολιτειών από το ΝΑΤΟ σε περίπτωση νίκης του Ντόναλντ Τραμπ, η Ευρώπη αναγκάζεται να φορέσει… κράνος και να αρχίζει να εξοπλίζεται εκ νέου», τονίζουν οι ίδιες πηγές.
Η πρόταση της Κομισιόν
Ήδη είναι έτοιμη η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ύπατου Εκπροσώπου Εξωτερικών Υποθέσεων και Ασφάλειας για μια νέα Βιομηχανική Στρατηγική για την Ευρωπαϊκή Άμυνα και αναμένεται να εγκριθεί στην πρώτη συνεδρίαση του Μαρτίου.
Στόχος είναι να καθοριστεί το συντομότερο δυνατό ένας οδικός χάρτης που θα ενισχύσει τη βιομηχανική και τεχνολογική βάση της ευρωπαϊκής άμυνας, κάτι που θεωρείται «επιτακτική στο τρέχον γεωπολιτικό πλαίσιο».
Η απόφαση είναι να συσταθεί μια «Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανία Υψηλού Επιπέδου» για τη βελτίωση της στρατιωτικής αμυντικής ικανότητας της Ευρώπης. Θα καθοριστούν «έργα κοινού ενδιαφέροντος για τη συγκέντρωση των ευρωπαϊκών προσπαθειών και των προγραμμάτων χρηματοδότησης των αμυντικών προγραμμάτων».
Στόχος- λένε Ευρωπαίοι διπλωμάτες- είναι να ενεργοποιηθούν μέσα σε λίγα χρόνια «εγγενή» ευρωπαϊκά έργα στον τομέα της κυβερνοάμυνας προσαρμοσμένα στις ανάγκες προστασίας της Ένωσης, ένα ολοκληρωμένο σύστημα αεράμυνας και πυραυλικής άμυνας, ένα σύστημα διαστημικού ελέγχου και επαρκή θαλάσσια και υποβρύχια μέσα.
Κοινές αγορές
Η Επιτροπή προτείνει να ενισχυθεί το λεγόμενο Ευρωπαϊκό εργαλείο για τις κοινές αγορές (Edirpa) που δημιουργήθηκε το 2022. Μεταξύ των στόχων που παραμένουν σε εκκρεμότητα είναι το ποσοστό των κοινών αγορών πολεμικού υλικού που θα πρέπει επιτευχθεί έως το 2030: σήμερα βρισκόμαστε στο 18%, σχεδόν το ήμισυ του στόχου που έθεσαν τα κράτη μέλη το 2017 με την Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία (PESCO) στον τομέα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας. Η πρωτοβουλία αυτή προσφέρει το νομικό πλαίσιο για τον από κοινού σχεδιασμό, ανάπτυξη και επένδυση σε κοινά έργα που θα ενισχύσουν την επιχειρησιακή ετοιμότητας των ευρωπαϊκών ενόπλων δυνάμεων.
Η πρόταση της Κομισιόν προβλέπει τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου κανόνων, που ονομάζεται «Ευρωπαϊκό Εξοπλιστικό Πρόγραμμα»: Τα κράτη μέλη που προσαρμόζονται σε αυτούς τους κανόνες θα έχουν μεγαλύτερο μερίδιο χρηματοδότησης από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (Edip) και απαλλαγή από τον ΦΠΑ για κοινές αγορές που γίνονται με αυτόν τον τρόπο.
Αμυντικά ευρω-ομόλογα
Μεταξύ των προτάσεων είναι επίσης η σταδιακή δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Στρατιωτικού Μηχανισμού Πωλήσεων που θα διευκολύνει τη διαθεσιμότητα ευρωπαϊκού εξοπλισμού και όπλων όταν και όποτε χρειάζεται και στις απαραίτητες ποσότητες. Η ιδέα είναι να «εξευρωπαϊσθεί η εφοδιαστική αλυσίδα».
«Με απλά λόγια, χρειάζεται μια αλλαγή παραδείγματος που θα συνοδεύεται από οικονομικούς πόρους που θα πρέπει επίσης να χρησιμεύουν στην ενθάρρυνση των διασυνοριακών βιομηχανικών συμπράξεων και της συνεργασίας μεταξύ μεγάλων βιομηχανικών ομίλων», εξηγούν στη «Ν» οι ευρωπαϊκές πηγές.
Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται η έκδοση κοινού χρέους για τις αμυντικές δαπάνες (ευρω-ομόλογα), αλλά και την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, για την οποία ωστόσο απαιτείται αλλαγή καταστατικού: «Τα κράτη μέτοχοι θα πρέπει να το κάνουν μέχρι το τέλος του έτους» προτρέπει η πρόταση της Κομισιόν. Χρειάζεται δηλαδή μια μεταρρύθμιση των κανονισμών της ΕΤΕπ ώστε να συμπεριληφθούν οι αμυντικές ανάγκες στους στόχους των διαρθρωτικών ταμείων.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν που ετοιμάζεται για τη δεύτερη θητεία της στη προεδρία της Κομισιόν, είναι αποφασισμένη να προχωρήσει σε αυτόν τον δρόμο. Η πρότασή της για τη θέσπιση Επιτρόπου Άμυνας της ΕΕ στην επόμενη επιτροπή, εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο, σημειώνουν οι ίδιες πηγές και προσθέτουν: Si vis pacem, para bellum»-αν θέλετε ειρήνη, προετοιμαστείτε για πόλεμο».
