Η δίκη του Αδόλφου Άιχμαν, κορυφαίου στελέχους του ναζιστικού καθεστώτος, υπευθύνου για δεκάδες εγκλήματα πολέμου, το 1961 στο Ισραήλ, είχε προσελκύσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Είχε φτάσει η στιγμή για τον ιθύνοντα νου του Ολοκαυτώματος να λογοδοτήσει για τη φρίκη που είχε προκαλέσει. Υπήρχε μόνο ένα μικρό πρόβλημα: Κανένας Ισραηλινός δικηγόρος δεν ήταν πρόθυμος να υπερασπιστεί έναν τέτοιο άνθρωπο. Για να προχωρήσει η δίκη χρειάστηκε να οριστεί ξένος συνήγορος.
Σήμερα, 60 και πλέον χρόνια μετά, όπως αναφέρουν σε ρεπορτάζ τους οι Financial Times, το ισραηλινό δικαστικό σύστημα αντιμετωπίζει μία παρόμοια πρόκληση. Αυτή τη φορά, όμως, δεν είναι ένας ο κατηγορούμενος, αλλά εκατοντάδες.
Είναι Παλαιστίνιοι, μέλη της Χαμάς, που συνελήφθησαν στον απόηχο της τρομοκρατικής επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου και κατηγορούνται για τη σφαγή πάνω από 1.200 ανθρώπων, στην πλειονότητά τους Ισραηλινών αμάχων.
Και δεν ήταν μόνο οι δολοφονίες. Απίστευτες φρικαλεότητες διεπράχθησαν κατά την εισβολή της τρομοκρατικής οργάνωσης στο νότιο Ισραήλ, στα σύνορα με τη Γάζα, ενώ απήχθησαν πάνω από 250 άνθρωποι ως όμηροι.
Ποιος θα τους υπερασπιστεί; Η δημόσια συζήτηση ανοίγει
Ακόμη και δικηγόροι που στο παρελθόν είχαν εκπροσωπήσει μέλη της Χαμάς έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι δεν μπορούν να υπερασπιστούν τους συγκεκριμένους συλληφθέντες. Ορισμένοι στο Ισραήλ υποστηρίζουν ότι οι ύποπτοι της 7ης Οκτωβρίου θα έπρεπε να περάσουν από στρατοδικείο, με τις δίκες να γίνονται κεκλεισμένων των θυρών, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
Άλλοι ζητούν να διασφαλιστεί μία δίκαιη δίκη, παρά το βαθύτατο τραύμα που έχει ανοίξει στην ισραηλινή κοινωνία η τρομοκρατική επίθεση. Αυτό στο οποίο συμφωνούν όλοι είναι πως θα πρέπει οι ένοχοι να λογοδοτήσουν. Το πώς ακριβώς θα γίνει αυτό παραμένει ανοιχτό και η δημόσια συζήτηση για το θέμα αναμένεται να φουντώσει, όπως επισημαίνουν οι FT.
Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και η κριτική στο Ισραήλ
Η βρετανική εφημερίδα σημειώνει και κάτι ακόμη: Ο δημόσιος διάλογος για τους υπόπτους της 7ης Οκτωβρίου έχει ανοίξει σε μία περίοδο κατά την οποία το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης έχει καλέσει το Ισραήλ να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο που απαγορεύει τη συλλογική τιμωρία, ενώ έχει ανοίξει τη διαδικασία ακρόασης για τη νομιμότητα της κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών, που κρατάει 56 χρόνια.
Με αφορμή και τις επισημάνσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου ακτιβιστές και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων τονίζουν πως το Ισραήλ πρέπει να αποφύγει την όποια ενέργεια θα μπορούσε να δείξει ότι αρνείται στους Παλαιστινίους μία δίκαιη δίκη. Ασκούν επίσης οξεία κριτική για τις μαζικές συλλήψεις στη Δυτική Όχθη το τελευταίο 4μηνο.
Από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα υπάρχουν μάλιστα καταγγελίγες για εριπτώσεις βασανιστηρίων και θανάτους Παλαιστινίων, ενώ βρίσκονται υπό κράτηση, όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ.
Η έρευνα της Lahav 433 και το «ηθικό καθήκον»
Αλλά οι εκατοντάδες που συνελήφθησαν την ημέρα της επίθεσης της Χαμάς είναι μία εντελώς ξεχωριστή περίπτωση. Ως ύποπτοι για συμμετοχή στις τρομοκρατικές ενέργειες δεν θεωρούνται απλοί κρατούμενοι αλλά «παράνομοι μαχητές». Μία ειδική μονάδα της αστυνομίας, που ονομάζεται Lahav 433 έχει αναλάβει να τους ανακρίνει, να παρακολουθήσει χιλιάδες ώρες υλικού που έχει καταγραφεί σε κάμερες ασφαλείας και να μιλήσει με αυτόπτες μάρτυρες.
Το πού θα οδηγήσει η έρευνά της, ωστόσο, παραμένει άγνωστο. Η δικηγόρος Άνα Χόροβιτς δήλωσε στους FT ότι οι εισαγγελικές αρχές σε συνεργασία με την αστυνομία θα παλέψουν να βρουν όσα περισσότερα στοιχεία γίνεται, καθώς θέλουν σε αυτές της ιστορικής σημασίας δίκες να δει ο κόσμος ολόκληρος τα εγκλήματα της 7ης Οκτωβρίου. Τόνισε δε πως είναι «υποχρέωση και ηθικό καθήκον» του Ισραήλ ως δημοκρατικού κράτους να διασφαλίσει όλα τα δικαιώματα που έχουν οι κατηγορούμενοι και σε τυπικές ποινικές δίκες.
