Μπορεί το 2024 να βρίσκει τον πλανήτη με δύο ενεργές πολεμικές συγκρούσεις, στην Ουκρανία και τη Λωρίδα της Γάζας, ωστόσο, οι αναλυτές του Eurasia Group τοποθετούν στην κορυφή της καθιερωμένης λίστα τους με τους σημαντικότερους κινδύνους της φετινής χρονιάς τις… Ηνωμένες Πολιτείες.
Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά, φέτος στις παγκόσμιες υποθέσεις θα κυριαρχήσουν τρεις πόλεμοι, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, που οδεύει προς τον τρίτο του χρόνο, ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, που απειλεί να εξελιχθεί σε ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση και ο πόλεμος των ΗΠΑ ενάντια στον εαυτό τους που απειλεί να βάλει «φωτιά» στον πλανήτη.
Οι πόλεμοι αυτοί μπορεί να είναι αρκετά διαφορετικοί, ως προς τη φύση των συγκρούσεων και την απειλή που συνιστούν για τον κόσμο, ωστόσο, παρουσιάζουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, όπως διαπιστώνουν οι αναλυτές του Eurasia Group: σε κανένα από τους τρεις πολέμους δεν υπάρχουν αρκετές δικλείδες ασφαλείας που να τους εμποδίζουν από το να πάρουν χειρότερη τροπή.
«Σε κανένα δεν υπάρχουν υπεύθυνοι ηγέτες που να είναι πρόθυμοι και ικανοί να διορθώσουν, ή τουλάχιστον να βάλουν τάξη στο χάος. Αυτοί οι ηγέτες βλέπουν τους αντιπάλους τους (και τους υποστηρικτές των αντιπάλων τους) ως κύριους αντιπάλους, ως ”εχθρούς του λαού” και είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν μέτρα που είναι έξω από τη σφαίρα του δικαίου για να εξασφαλίσουν τη νίκη. Το πιο προβληματικό είναι ότι κανένας από τα εμπόλεμα μέρη δεν συμφωνεί ως προς τον λόγο για τον οποίο βρίσκονται σε σύγκρουση», αναφέρουν.
ΗΠΑ εναντίον… ΗΠΑ
Γιατί όμως το Eurasia Group θεωρεί ότι οι ΗΠΑ αποτελούν μεγαλύτερο κίνδυνο για τον πλανήτη από τις δύο ένοπλες συγκρούσεις που μόνο χειρότερη τροπή φαίνεται να παίρνουν με τη νέα χρονιά; Γιατί το 2024 είναι εκλογική χρονιά για τις Ηνωμένες Πολιτείες και το αποτέλεσμα της κάλπης θα επηρεάσει την ασφάλεια, τη σταθερότητα και τις οικονομικές προοπτικές ολόκληρου του κόσμου.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ήδη η πιο διχασμένη και δυσλειτουργική προηγμένη βιομηχανική δημοκρατία στον κόσμο. Οι εκλογές του 2024 θα επιδεινώσουν αυτό το πρόβλημα ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει στην κάλπη. Με το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας να είναι ουσιαστικά 50-50 (τουλάχιστον προς το παρόν), το μόνο σίγουρο είναι ότι θα δούμε μια συνεχιζόμενη ζημιά στον κοινωνικό ιστό, τους πολιτικούς θεσμούς και τη διεθνή θέση της Αμερικής», σχολιάζουν οι αναλυτές, εκτιμώντας πάντως ότι μια δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα είναι πιο καταστροφική από την πρώτη.
«Μια δεύτερη διακυβέρνηση Τραμπ θα είχε λιγότερα προστατευτικά κιγκλιδώματα από την πρώτη, μειωμένο δημοσιονομικό χώρο και πιο ριζοσπαστικές διαφορές πολιτικής μεταξύ των πολιτειών των ΗΠΑ μετά από οκτώ επιπλέον χρόνια πόλωσης της πολιτικής», εξηγούν, τονίζοντας ότι αν και οι αγορές βλέπουν θετικά κάποιες πολιτικές της ατζέντας του, τελικά μια δεύτερη προεδρία Τραμπ -με όλες τις προσωπικές, αυταρχικές και ασταθείς τάσεις της- θα προκαλούσε σοβαρή ζημιά στην αμερικανική δημοκρατία.
«Θα αρχίσει επίσης να εγείρει θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα των ΗΠΑ ως επενδυτικού προορισμού, την αξιοπιστία των οικονομικών υποσχέσεών τους, την αξιοπιστία των δεσμεύσεών τους προς τους ξένους εταίρους και τη διάρκεια του ρόλου τους ως η δικλείδα ασφαλείας στην παγκόσμια κατάσταση ασφαλείας», συμπληρώνουν.
Η πυριταδαποθήκη της Μέσης Ανατολής
Ο δεύτερος σημαντικότερος κίνδυνος για το 2024 είναι, σύμφωνα με το Eurasia Group, η σύγκρουση στη Λωρίδα της Γάζας. Όπως σημειώνεται στην έκθεση, στον πόλεμο αυτό βλέπουμε δύο αντίπαλα μέρη, το Ισραήλ με την υποστήριξη των ΗΠΑ από τη μία πλευρά και τις υποστηριζόμενες από το Ιράν ομάδες από την άλλη. Υπάρχουν βέβαια και τα κράτη του Κόλπου στη μέση, που μέχρι στιγμής έχουν καταφέρει να περιορίσουν μτις συγκρούσεις στον παλαιστινιακό θύλακα. Οριακά όμως.
«Καμία χώρα δεν θέλει να ξεσπάσει ένας περιφερειακός πόλεμος. Αλλά όλοι είναι σε κατάσταση συναγερμού και ο αριθμός των παικτών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή καθιστούν υψηλό τον κίνδυνο κλιμάκωσης», σημειώνουν οι αναλυτές, εκτιμώντας, ωστόσο, ότι οι μάχες που είναι σε εξέλιξη στη Γάζα είναι πιθανό να αφορούν μόνο την πρώτη φάση μιας σύγκρουσης που θα επεκταθεί το 2024.
Το αποτέλεσμα είναι ένα αλλά οι εξελίξεις που μπορούν να οδηγήσουν σε αυτή την κατεύθυνση είναι πολλοί:
- Το Ισραήλ αποφασίζει να χτυπήσει τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου. Εφόσον επιθυμεί αυτό το μονοπάτι, πιθανόν θα περιμένει να ομαλοποιήσει και ελέγξει την κατάσταση στη Γάζα προκειμένου να αποφευχθεί ένας πλήρης πόλεμος σε δύο μέτωπα. Σε αυτή την περίπτωση, ο αμερικανικός στρατός θα παράσχει σχεδόν σίγουρα υποστήριξη στην ισραηλινή προσπάθεια, ενώ το Ιράν, με τη σειρά του, θα βοηθήσει τη Χεζμπολάχ, και ο πόλεμος θα εισέλθει σε μια νέα φάση κλιμάκωσης.
- Αντίστοιχα αποτελέσματα θα έχουμε εάν η Χεζμπολάχ, με την υποστήριξη του Ιράν, αποφασίσει να κάνει το πρώτο βήμα εισερχόμενη πιο ενεργητικά στη σύγκρουση. Αυτό θα μπορούσαμε να το δούμε εφόσον ο ηγέτης του λιβανέζικου σιιτικού κινήματος, Χασάν Νασράλα, κρίνει ότι οι απώλειες των Παλαιστινίων στη Γάζα ή στη Δυτική Όχθη έχει φτάσει σε ένα επίπεδο αφόρητα υψηλό, ή αν το Ιράν θεωρήσει ότι η Χεζμπολάχ απειλείται υπαρξιακά.
- Οι αντάρτες Χούθι συνεχίζουν απτόητοι τις επιθέσεις τους, σκοτώνοντας άθελά τους πολίτες των ΗΠΑ, κάτι που θα απαιτούσε ισχυρότερη απάντηση από την Ουάσιγκτον. Εάν οι Χούθι παραμείνουν σε αυτό το πλαίσιο δράσης, τα αμερικανικά πλήγματα στις βάσεις τους στην Υεμένη θα γίνουν όλο και πιο πιθανά, γεγονός που θα φέρει τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους σε πιο άμεση εμπλοκή στον πόλεμο.
- Οι σιιτικές ένοπλες ομάδες, που δρουν στο Ιράκ και τη Συρία, αυξάνουν συστηματικά τις επιθέσεις τους στις αμερικανικές βάσεις, με την ευλογία της Τεχεράνης, αλλά τουλάχιστον εν μέρει καθοδηγούνται από την τοπική πολιτική σκηνή. Αυτές οι επιθέσεις είναι δύσκολο να αποτραπούν και η πιθανότητα να προκαλέσουν σημαντικές συνέπειες, έστω και χωρίς να έχουν αυτή την πρόθεση, αυξάνεται συνεχώς γιατί ενέχουν τον κίνδυνο να καταλήξουν σε θανάτους Αμερικανών. Η Ουάσιγκτον έχει καταστήσει σαφές ότι κάτι τέτοιο θα φέρει μεγάλης κλίμακας απάντηση και το Ιράν θα κληθεί να λογοδοτήσει άμεσα.
Όλες αυτές οι εξελίξεις ενέχουν κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία, ενώ αναμένεται να διευρύνουν επίσης τις υπάρχουσες παγκόσμιες διαιρέσεις και να διαταράξουν την παγκόσμια πολιτική σκηνή- ειδικά στις ΗΠΑ. Βέβαια, η πιο ανησυχητική εξέλιξη, σύμφωνα με τους αναλυτές, είναι ότι η σύγκρουση θα πυροδοτήσει τον πολιτικό και θρησκευτικό εξτρεμισμό στη Μέση Ανατολή και σε άλλες περιοχές του πλανήτη.
Η διαιρεμένη Ουκρανία
Ο τρίτος σημαντικότερος κίνδυνος για τη φετινή χρονιά είναι οι εξελίξεις στον πόλεμο της Ουκρανίας, η οποία θα διαιρεθεί εκ των πραγμάτων το 2024, σύμφωνα με τους αναλυτές του Eurasia Group που εκτιμούν ότι η Ρωσία θα διατηρήσει τον έλεγχο των εδαφών που κατέχει στη χερσόνησο της Κριμαίας και στις περιφέρειες Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα (περίπου δηλαδή το 18% του εδάφους της Ουκρανίας) καθώς ο πόλεμος έχει εξελιχθεί σε αμυντικό με μια αρκετά στατική γραμμή ελέγχου.
Παράλληλα, πλέον η Ρωσία έχει την πρωτοβουλία στο πεδίο της μάχης και ένα υλικό πλεονέκτημα. Έτσι θα μπορούσε να αρπάξει περισσότερα εδάφη το 2024.
«Αυτή η χρονιά αποτελεί ένα σημείο καμπής στον πόλεμο», προβλέπουν οι αναλυτές. «Εάν η Ουκρανία δεν λύσει τα προβλήματα ανθρώπινου δυναμικού της, εάν δεν αυξήσει την παραγωγή όπλων και εάν δεν καταλήξει σε μια ρεαλιστική πολεμική στρατηγική σύντομα, θα μπορούσε να χάσει τον πόλεμο ήδη από το επόμενο έτος».
Οι υπόλοιποι κίνδυνοι
- Η αναξέλεγκτη τεχνητή νοημοσύνη.
- Ο «άξονας» των επικίνδυνων ηγετών. Η μεγαλύτερη ευθυγράμμιση και η αμοιβαία υποστήριξη μεταξύ της Ρωσίας, του Ιράν και της Βόρειας Κορέας θα αποτελέσει αυξανόμενη απειλή για την παγκόσμια σταθερότητα.
- Η ανάκαμψη άργησε μια μέρα για την Κίνα. Τυχόν αισιόδοξες εξελίξεις στην κινεζική οικονομία θα δημιουργήσουν ψεύτικες ελπίδες για ανάκαμψη, καθώς οι οικονομικοί περιορισμοί και η πολιτική δυναμική εμποδίζουν τη διαρκή ανάκαμψη της ανάπτυξης της χώρας.
- Ο αγώνας για τα κρίσιμα ορυκτά. Θα ενταθεί καθώς οι εισαγωγείς και οι εξαγωγείς εντείνουν τη χρήση βιομηχανικών πολιτικών και εμπορικών περιορισμών.
- Το Ελ Νίνιο. Ένα σφοδρό πέρασμα του κλιματικού φαινόμενου Ελ Νίνιο θα φέρει ακραίες καιρικές συνθήκες που θα προκαλέσουν επισιτιστική ανασφάλεια, θα αυξήσουν την ανησυχία για το νερό, θα διαταράξουν τα logistics, θα εξαπλώσουν ασθένειες και θα τροφοδοτήσουν τη μετανάστευση και την πολιτική αστάθεια.
- Ο πληθωρισμός. Το παγκόσμιο σοκ πληθωρισμού που ξεκίνησε το 2021 θα συνεχίσει να ασκεί ισχυρό οικονομικό και πολιτικό αντίκτυπο το 2024.
- Οι εταιρείες που θα εμπλακούν στα διασταυρούμενα πυρά των πολιτιστικών πολέμων των ΗΠΑ θα έχουν περιορισμένη αυτονομία στη λήψη αποφάσεων και αυξημένο κόστος της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας.
Οι false alarm κίνδυνοι
- Οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Το Eurasia Group αναμένει ότι φέτος οι δύο πλευρές θα διατηρήσουν συγκριτικά σταθερούς δεσμούς.
- Η επέλαση των λαϊκιστών στην Ευρώπη.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η Ευρώπη θα παραμείνει πιστή στο κέντρο το 2024.
- Η μάχη των BRICS ενάντια στην G7
Η έκθεση υποστηρίζει ότι η ομάδα των BRICS θα είναι αδύναμη, διαθέτοντας πολύ μικρότερη θεσμική συνοχή από τα μέλη της G7.
