Το 2023 έφερε σημαντικές αλλαγές σε ένα κόσμο που μοιάζει να αλλάζει συνεχώς: ένας ακόμη πόλεμος, ακραία καιρικά φαινόμενα, ένα νέο μέλος στο ΝΑΤΟ και το πρώτο που μοιράζεται σύνορα με τη Ρωσία, νέος βασιλιάς στη Βρετανία μετά από εβδομήντα χρόνια και μια τραπεζική κρίση που οδήγησε στη δεύτερη μεγαλύτερη τραπεζική κατάρρευση στην ιστορία των ΗΠΑ.
Τι μπορούμε να περιμένουμε για φέτος; Τα σίγουρα στοιχήματα είναι ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα «πιάσει» τον τρίτο του χρόνο, η επίθεση του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας θα συνεχιστεί καθ΄όλη την διάρκεια του 2024, όπως δηλώνουν Ισραηλινοί αξιωματούχοι, η τεχνολογία θα συνεχίσει ακάθεκτη την πορεία της και η κλιματική αλλαγή πιθανότατα θα χειροτερέψει.
Καθώς ξεκινάει το 2024, το Newsweek συνοψίζει μερικές εξελίξεις που θα μπορούσαμε να δούμε μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες και έχουν την δυναμική να αλλάξουν αμετάκλητα τον κόσμο όπως τον ξέρουμε.
Η πυρηνική απειλή
Η απειλή της χρήσης πυρηνικών όπλων στο εγγύς μέλλον είναι απίθανη, σύμφωνα με τους ειδικούς στις διεθνείς σχέσεις, αλλά όχι απίθανη υπό κάποιες συνθήκες.
Ο ειδικός στα θέματα της Ρωσίας καθηγητής Μαρκ Γκαλεότι δεν βλέπει «καμία πιθανότητα πυρηνικής σύγκρουσης» το νέο έτος, αν και ο δημοσιογράφος και αναλυτής εξωτερικής πολιτικής Νίκολα Μίκοβιτς δεν αποκλείει την περίπτωση η Ρωσία να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα (πυρηνικά όπλα «χαμηλής απόδοσης») στην Ουκρανία.
Η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία, αλλά «μόνο εάν οι δυνάμεις της υποστούν μια μεγάλη ήττα που θα είχε σοβαρό αντίκτυπο στη βασιλεία του Πούτιν ή του διαδόχου του», υποστήριξε. «Ακόμα και τότε, πιθανότατα θα ήταν μια επίδειξη δύναμης παρά μια σοβαρή πυρηνική κλιμάκωση», εξήγησε. «Για παράδειγμα, η Ρωσία θα μπορούσε να χτυπήσει το Φιδονήσι με στόχο να τρομάξει την ουκρανική πολιτική σκηνή και την στρατιωτική της ηγεσία».
Και πάλι όμως αυτό το ενδεχόμενο φαίνεται «αρκετά απίθανο σε αυτό το σημείο», τόνισε, υποστηρίζοντας ότι η Μόσχα δύσκολα θα αποτολμούσε μια τέτοια κίνηση που θα προκαλούσε την αντίδραση των ΗΠΑ. «Δεν νομίζω ότι η Μόσχα είναι έτοιμη για μια ανοιχτή αντιπαράθεση με το στρατό των ΗΠΑ», όπως είπε.
Ο θάνατος του Βλαντίμιρ Πούτιν
Από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχουν «φουντώσει» οι φήμες για την υγεία του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Κάποιες στηρίζονται σε ενδείξεις και άλλες φαντάζουν απλά ευσεβής πόθος. Η φημολογία είναι επίσης πλούσια καθώς ο Ρώσος πρόεδρος έχει αναφερθεί ότι πάσχει από καρκίνο, νόσο του Πάρκινσον και άνοια και έχει υποστεί καρδιακή ανακοπή. Σύμφωνα πάντα με άλλες φήμες, φαίνεται να έχει επιζήσει από πολλές απόπειρες δολοφονίας σε βάρος του. Πάντως ο 71χρονος ηγέτης ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα επιδιώξει μια πέμπτη θητεία ως πρόεδρος της Ρωσίας.
«Η υποψία μου είναι ότι εάν ο Πούτιν πέθαινε το 2024, αν και παρά τις άγριες φήμες, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι αυτό είναι καθόλου πιθανό, αυτό θα είχε σεισμική επίδραση στο σύστημα που έχει κατασκευάσει», δήλωσε ο Γκαλεότι. «Είναι ακριβώς αυτό, το δικό του σύστημα, το οποίο χτιζόταν για πάνω από 23 χρόνια άμεσης και έμμεσης διακυβέρνησης, χωρίς πραγματικό κληρονόμο, με κανέναν να μην προβλέπεται να αναλάβει την εξουσία».
«Φαντάζομαι ότι η διαδοχή θα ήταν προϊόν πολλών εμπορικών συναλλαγών και οικοδόμησης συνασπισμών, και αυτό τείνει να σύρει την πολιτική προς το κέντρο», πρόσθεσε. Βέβαια, ανεξάρτητα από τον διάδοχο του Πούτιν, παρόλο που «ένα καθεστώς μετά τον Πούτιν θα επιδιώξει να διορθώσει τους φράχτες με τη Δύση και να δει τι είδους συμφωνία μπορεί να πετύχει στην Ουκρανία», αυτό «δεν σημαίνει απόλυτη παράδοση και απόσυρση», όπως πιθανόν να ελπίζει η Ουκρανία.
Αν όμως ο Γκαλεότι βλέπει τον Πούτιν ως τσάρος νέας εποχής που ο θάνατός του θα διαλύσει τη δομή εξουσίας, ο Μίκοβιτς διαφωνεί βλέποντάς τον ως «ένα μάνατζερ που πρέπει να εξισορροπήσει τα συμφέροντα διαφόρων ολιγαρχικών ομάδων με επιρροή (πολλές από τις οποίες έχουν στενούς δεσμούς με τη Δύση) και το λεγόμενο siloviki (ο μηχανισμός ασφαλείας της χώρας)».
Ωστόσο, ο Μίκοβιτς απέρριψε την άποψη του Πούτιν ως ενός Ρώσου τσάρου νέας εποχής, του οποίου η δομή εξουσίας θα κατέρρεε χωρίς αυτόν, αλλά «ένας μάνατζερ που πρέπει να εξισορροπήσει τα συμφέροντα διαφόρων ολιγαρχικών ομάδων με επιρροή (πολλές από τις οποίες έχουν στενούς δεσμούς με τη Δύση) και τους λεγόμενους siloviki (οι στενοί συνεργάτες του Πούτιν για την ασφάλεια της χώρας)». Για τον αναλυτή, ο ξαφνικός θάνατος του Πούτιν «θα ήταν αναμφισβήτητα ένα τεράστιο σοκ για τη ρωσική κοινωνία, αλλά πιστεύω ότι δεν θα αργούσε η άρχουσα ελίτ να βρει κάποιον να τον αντικαταστήσει και να συνεχίσει να εφαρμόζει λίγο πολύ την ίδια πολιτική».
Ο Ντόναλντ Τραμπ «κάνει την Αμερική σπουδαία ξανά», ξανά
Εάν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν αξιόπιστα πώς θα εξελιχθεί η ερχόμενη εκλογική χρονιά στις ΗΠΑ, τότε ο Ντόναλντ Τραμπ πρόκειται να κερδίσει το χρίσμα του ρεπουμπλικανικού κόμματος και πιθανότατα θα βρεθεί απέναντι στον Τζο Μπάιντεν τον επόμενο Νοέμβριο, διεκδικώντας την θέση του στον Λευκό Οίκο. Βέβαια προτού φτάσουμε ως εκεί, ο Τραμπ έχει να αντιμετωπίσει πολλές ποινικές υποθέσεις και προβλήματα με την δικαιοσύνη.
«Η πιθανή επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ θα είχε επιπτώσεις σε όλο τον κόσμο», εκτίμησε η Τζούλι Νόρμαν, καθηγήτρια αμερικανικής πολιτικής στο UCL. «Στις ΗΠΑ, θα μπορούσαμε να δούμε προκλήσεις για τις εκλογές ή το εκλογικό σύστημα -ειδικά εάν ο Τραμπ κερδίσει ξανά το εκλογικό σώμα αλλά όχι τη λαϊκή ψήφο- και πιθανότατα θα δούμε την πόλωση να φτάνει σε νέα άκρα».
«Υπάρχουν επίσης ανησυχίες ότι μια δεύτερη θητεία Τραμπ θα υπονόμευε τους δημοκρατικούς κανόνες και θεσμούς πολύ περισσότερο από την πρώτη θητεία, κάτι που θα είχε μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για τις ΗΠΑ στο εσωτερικό, την εικόνα της Αμερικής στο εξωτερικό και το μέλλον της δημοκρατίας σε όλο τον κόσμο».
Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, σύμφωνα με την Νόρμαν, η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα «άλλαζε σημαντικά» την στάση της Αμερικής ως προς την Ουκρανία, την Κίνα και τη Μέση Ανατολή.
Chat GPT-3: Η επέλαση των μηχανών
Το 2023 έφερε μια «έκρηξη» λογισμικών τεχνητής νοημοσύνης που μπορούν να δημιουργήσουν κείμενο και εικόνες με βάση απλές ενδείξεις, καθώς και να χρησιμοποιηθούν για την επεξεργασία βίντεο και την εύρεση μοτίβων σε μεγάλα σύνολα δεδομένων. Αλλά μαζί με κάθε θετική χρήση της νέας τεχνολογίας έρχεται και η δυνατότητα για αρνητική της χρήση, και η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται ήδη στην παραπληροφόρηση, την απάτη και τη λογοκλοπή.
«Η πραγματικότητα είναι ότι η έκρηξη συνέβη το 2023», σύμφωνα με τον ιδρυτή της CybSafe και ειδικό στην τεχνητή νοημοσύνη και την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο Οζ Αλάσε. Όπως είπε, το 2023 αφορούσε κυρίως την εξερεύνηση ενώ το 2024 θα αφορά την εφαρμογή.
«Η προσδοκία είναι ότι οι οργανισμοί θα διπλασιάσουν την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης, ιδιαίτερα της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης, αλλά στην πραγματικότητα θα μπορούσαμε να τη δούμε να αναπτύσσεται περαιτέρω το 2024. Και έτσι, όταν πρόκειται για τις καινοτομίες, ο ουρανός είναι το όριο», ανέφερε, προβλέποντας παράλληλα άπειρα προβλήματα που έρχονται μαζί με την ανάπτυξη της τεχνολογίας.
Προειδοποίησε επίσης για «έκρηξη» επιθέσεων με χρήση τεχνητής νοημοσύνης στο εγγύς μέλλον, καθώς οι εγκληματίες χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να παράγουν μαζικά περιεχόμενο και να βρίσκουν τρωτά σημεία στα συστήματα ασφαλείας. Ωστόσο, οι εταιρείες κυβερνοασφάλειας χρησιμοποιούν ήδη την τεχνολογία για να προβλέψουν τη συμπεριφορά που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιθέσεις.
Πριν ακόμη αναπτυχθεί η τεχνητή νοημοσύνη, η επιστημονική φαντασία είχε φανταστεί δυστοπικούς κόσμους όπου κυριαρχούν οι μηχανές Στη σειρά ταινιών «Εξολοθρευτής», για παράδειγμα, ο υπερ-υπολογιστής Skynet προκαλεί πυρηνικό πόλεμο με σκοπό την εξόντωση του δημιουργού του, του ανθρώπου.
«Θα εκπλαγώ εξαιρετικά αν βλέπαμε ένα σενάριο τύπου Skynet, αλλά η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης σε στρατιωτικό πλαίσιο δεν είναι κάτι που θα έπρεπε να εκπλαγούμε αν δούμε να διερευνάται περαιτέρω», εκτίμησε ο Αλάσε. «Αν το 2024 θα είναι το έτος για μια δημόσια παρουσίαση μιας μαζικής εφαρμογής τεχνητής νοημοσύνης σε στρατιωτικό πλαίσιο, δεν είμαι σίγουρος».
Αντί να ανησυχεί για μια «δυστοπική άποψη των ρομπότ που παίρνουν τις δουλειές των ανθρώπων», ο Αλάσε προέβλεψε ένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ «εκείνων που αισθάνονται άνετα να χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη και εκείνων που χρειάζονται λίγο χρόνο για να την υιοθετήσουν», γεγονός που θα δημιουργήσει ένα κενό δεξιοτήτων στο εργατικό δυναμικό. «Οι άνθρωποι δεν θα χάσουν τη δουλειά τους λόγω της τεχνητής νοημοσύνης», υποστήριξε. «Οι άνθρωποι θα χάσουν τη δουλειά τους από ανθρώπους που καταλαβαίνουν ή χαίρονται να χρησιμοποιούν και αισθάνονται άνετα να χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη».
Ένας «καταρράκτης συνεπειών» για το κλίμα
Ενώ οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι εντελώς κατανοητές, το πότε και το πώς θα καταλήξουν σε καταστροφικά γεγονότα είναι πιο δύσκολο να προσδιοριστούν. Αλλά με βάση τα τελευταία χρόνια, το 2024 είναι πολύ πιθανό να δούμε και άλλες ξηρασίες, πυρκαγιές και καταστροφικές καταιγίδες.
«Ορισμένες από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που θα περίμενα να δω φέτος είναι κάποια ακραία γεγονότα—θα συμβούν πολλά ακραία γεγονότα—αλλά ένα από αυτά θα καταλήξει να κάνει κάτι που δεν μου είχε περάσει από το μυαλό», δήλωσε ο καθηγητής κλιματικής επιστήμης στο UCL Κρις Μπράιερλι, αναφερόμενος στο πέρασμα της κακοκαιρίας Daniel από την Λιβύη.
«Ως επιστήμονας του κλίματος, μπορώ να σκεφτώ τον καιρό, αλλά είναι ο καταρράκτης των συνεπειών που μετατρέπουν αυτόν τον καιρό σε μια συγκεκριμένη καταστροφή ή ανθρώπινη τραγωδία που δυσκολεύομαι να προβλέψω», πρόσθεσε.
«Περιμένουμε ότι τα ακραία φαινόμενα θα χειροτερέψουν», είπε. «Σαφώς, υπάρχει μεταβλητότητα μέσα σε αυτό. Θα μπορούσατε να φανταστείτε μια εποχή τυφώνων λίγο σαν αυτή που ήταν το έτος της Κατρίνα», στη διάρκεια του οποίου υπολογίζεται ότι 3.468 Αμερικανοί πέθαναν, καθώς η «ένταση των καταιγίδων ενισχύεται από τα σχεδόν 20 χρόνια υπερθέρμανσης που μεσολάβησαν».
Οι αυξανόμενες παγκόσμιες θερμοκρασίες απελευθερώνουν περισσότερη ενέργεια στο κλίμα, συμβάλλοντας στη μεγαλύτερη αστάθεια που βλέπουμε στα καιρικά συστήματα – που σημαίνει ότι τα κύματα καύσωνα φτάνουν πιο μακριά προς τους πόλους της Γης και το κρύο χτυπά πιο κοντά στον ισημερινό. «Από ορισμένες απόψεις, ήμασταν τυχεροί το 2023», είπε ο Μπράιερλι για τους καύσωνες. «Δεν νομίζω ότι μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα είμαστε το ίδιο τυχεροί την επόμενη χρονιά».
Ο Μπράιερλι ανησυχεί ιδιαίτερα για τις ακραίες ξηρασίες. «Εάν η ξηρασία συνεχιστεί, τότε μπορεί να αρχίσετε να βλέπετε έναν πραγματικό περιορισμό στην πρόσβαση μέσω της Διώρυγας του Παναμά, κάτι που θα είχε σοβαρές οικονομικές συνέπειες αν συνέβαινε», ανέφερε.
Παράλληλα, οι ξηρασίες δημιουργούν τέλειες συνθήκες για πρόκληση μεγάλων δασικών πυρκαγιών. Ο Μπράιερλι προέβλεψε ότι θα μπορούσε να υπάρξει «όχι απλώς μια πυρκαγιά, αλλά μια πυρκαγιά που ωθεί ένα οικοσύστημα πέρα από την ανθεκτικότητά του». Τι εννοεί; «Αυτό που εννοώ με αυτό είναι ότι θα αρχίσουμε να βλέπουμε ένα δάσος να εξαφανίζεται μόνιμα και να μην επιστρέφει».
