Σε άλλη μία μεγάλη σύγκρουση θα μπορούσαν να έχουν εμπλοκή οι ΗΠΑ καθώς αυξάνονται οι εντάσεις μεταξύ της Βενεζουέλας και της γειτονικής Γουιάνας, μετά από ένα αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα που πυροδότησε φόβους για αρπαγή γης στη Νότια Αμερική.
Η αυξανόμενη ένταση μεταξύ Βενεζουέλας και Γουιάνας αφορά το Εσεκίμπο, μια αμφισβητούμενη περιοχή με μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου την οποία διεκδικεί το Καράκας.
Απόφαση διεθνούς επιδιαιτησίας του 1899 είχε κηρύξει το Εσεκίμπο μέρος της Γουιάνας, η οποία ήταν τότε βρετανική αποικία. Το Καράκας απορρίπτει αυτή την απόφαση.
Η συμφωνία του 1966 που ακολούθησε, μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Βενεζουέλας, για την επίλυση της διαφοράς δεν έχει σταματήσει την έξαρση των εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών, η οποία εντάθηκε αφού ο πετρελαϊκός κολοσσός πετρελαίου και φυσικού αερίου ExxonMobil ανακοίνωσε το 2015 ότι έκανε μια «σημαντική ανακάλυψη πετρελαίου» στην περιοχή.
Η Βενεζουέλα υποστηρίζει ότι η Συμφωνία της Γενεύης του 1966 αναίρεσε ουσιαστικά την απόφαση του 1899.
Για την επίλυση της διαμάχης, η Γουιάνα έχει προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το κορυφαίο δικαιοδοτικό όργανο του ΟΗΕ.
Το δημοψήφισμα
Την Κυριακή, οι ψηφοφόροι στη Βενεζουέλα υποστήριξαν τις προτάσεις του ηγέτη της χώρας Νικολάς Μαδούρο να διεκδικήσει την κυριαρχία στην αμφισβητούμενη περιοχή. Ουσιαστικά το δημοψήφισμα ρωτούσε τους πολίτες της Βενεζουέλας αν συμφωνούν να μην αναγνωριστεί η δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Τους ρωτούσε επίσης αν συμφωνούν να ενσωματωθεί το έδαφος αυτό στη Βενεζουέλα.
Η πλούσια σε πόρους περιοχή που ελέγχεται από την Τζορτζτάουν (πρωτεύουσα της Γουιάνας) αποτελεί πάνω από τα δύο τρίτα της επικράτειας της Γουιάνας.
Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος θεωρήθηκαν από τη Γουιάνα ως ένα βήμα προς την προσάρτηση, ανησυχία όχι αβάσιμη αν αναλογιστούμε ότι η Ρωσία διεξήγαγε δημοψηφίσματα που ευρέως πιστεύεται ότι είναι μια προσπάθεια να νομιμοποιήσει τη διεκδίκηση περιοχών της Ουκρανίας.
Μετά το δημοψήφισμα, ο Μαδούρο έδωσε εντολή στην κρατική εταιρεία πετρελαίου να εκδώσει άδειες εξόρυξης και εισηγήθηκε στην Εθνοσυνέλευση να ψηφίσει νομοσχέδιο που καθιστά την περιοχή τμήμα της Βενεζουέλας.
Λίγο πριν το δημοψήφισμα, ο αντιπρόεδρος της Γουιάνας Μπάρατ Τζάγκντεο είχε δηλώσει ότι «όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι για την άμυνα της χώρας μας».
Το υπουργείο Άμυνας της Βραζιλίας είχε επίσης δηλώσει ότι ενίσχυε τη στρατιωτική του παρουσία στα βόρεια σύνορά της με τη Βενεζουέλα και τη Γουιάνα.
«Ένα σοβαρό θέμα που απειλεί τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια»
Σχολιάζοντας τις εξελίξεις, ο πρόεδρος της Γουιάνας Ιρφάαν Αλί κατήγγειλε «την άμεση απειλή για την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την πολιτική ανεξαρτησία της Γουιάνας». Ο Αλί είπε ότι η Τζορτζτάουν θα «εντείνει τα προληπτικά μέτρα για τη διασφάλιση της επικράτειάς της», προσθέτοντας ότι μίλησε με τα Ηνωμένα Έθνη, τους παγκόσμιους ηγέτες και έχι επικοινωνήσει με τον στρατό των ΗΠΑ.
Οι ενέργειες της κυβέρνησης της Βενεζουέλας «παραβλέπουν το διεθνές δίκαιο και συνιστούν σοβαρή απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια», είπε ο Αλί σε διάγγελμά του προς τους πολίτες της Γουιάνας την Τετάρτη.
Η κρίση θα συζητηθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, σε μια κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίαση που συγκαλείται την Παρασκευή και πραγματοποιείται έπειτα από αίτημα της Τζορτζτάουν.
Στην επιστολή του ο υπουργός Εξωτερικών της Γουιάνας Χιου Τοντ, την οποία επικαλείται το Γαλλικό Πρακτορείο, ζήτησε από τον πρόεδρο του συμβουλίου «να καλέσει επειγόντως σε συνάντηση» για να συζητηθεί «ένα σοβαρό θέμα που απειλεί τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια». Ο Τοντ υποστήριξε ότι η συμπεριφορά της Βενεζουέλας «αποτελεί ξεκάθαρα άμεση απειλή για την ειρήνη και την ασφάλεια της Γουιάνας και γενικότερα απειλεί την ειρήνη και την ασφάλεια ολόκληρης της περιοχής».
Χθες, πάντως, οι δύο χώρες ανέφεραν ότι έχουν ανοίξει «διαύλους επικοινωνίας».
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι σύμφωνα με αναλυτές και πηγές στο Καράκας, το δημοψήφισμα είναι μια προσπάθεια του Μαδούρο να επιδείξει δύναμη και να μετρήσει την υποστήριξη της κυβέρνησής του πριν από τις εκλογές του 2024. Όπως σημειώνουν, δεν συνεπάγεται μια πραγματική πιθανότητα στρατιωτικής δράσης.
Ο παράγοντας… ΗΠΑ
Η ένταση μεταξύ Βενεζουέλας και Γουιάνας έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στη διεθνή κοινότητα. Την ίδια ώρα η ανακοίνωση των ΗΠΑ για πραγματοποίηση στρατιωτικών ασκήσεων θωερείται ως σημάδι ότι η Ουάσιγκτον ανησυχεί για τις κινήσεις της κυβέρνησης της Βενεζουέλας.
«Σε συνεργασία με την αμυντική δύναμη της Γουιάνας, η Νότια Διοίκηση των ΗΠΑ θα πραγματοποιήσει πτητικές επιχειρήσεις εντός της Γουιάνας στις 7 Δεκεμβρίου», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η αμερικανική πρεσβεία στην Τζορτζτάουν.
Ο τρόπος που εκφράστηκε και η γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Αλί θεωρείται ότι απευθύνεται στις ΗΠΑ. Μάλιστα ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν μίλησε με τον Αλί την Τετάρτη για να «επιβεβαιώσει την ακλόνητη υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών στην κυριαρχία της Γουιάνας», όπως ανέφερε η κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Η διαβεβαίωση αυτή των ΗΠΑ φαντάζει λίγο μετέωρη, δεδομένου ότι εμπλέκονται με ένα τρόπο σε δύο πολέμους που είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή, εγείροντας προβληματισμό για το μέχρι πού μπορεί να φτάσει η αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη για τη διεθνή ειρήνη και την τάξη στην Αμερική, σχολιάζει το Newsweek.
Οι ΗΠΑ παρέχουν επί του παρόντος βοήθεια στο Ισραήλ, αυξάνοντας την υποστήριξή τους μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου που εξαπέλυσε η παλαιστινιακή μαχητική οργάνωση Χαμάς από τη Λωρίδα της Γάζας. Η Ουάσιγκτον έχει επίσης στηρίξει σημαντικό το Κίεβο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
