Ο ρόλος του Κατάρ στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ για την προσωρινή εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας και την ανταλλαγή Ισραηλινών ομήρων και Παλαιστίνιων κρατούμενων είναι αδιαμφισβήτητος.
Δεδομένου όμως ότι το Κατάρ δεν έχει επισήμως διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, γίνεται εύλογο το ερώτημα: πώς κατάφερε να παίξει τόσο σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία;
Έχει την εμπειρία και την στήριξη των ΗΠΑ
Η χώρα του Κόλπου έχει βρεθεί επανειλημμένως στο ρόλο του μεσολαβητής στις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής, πλασάροντας τον εαυτό του ως γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ ιστορικών και δύσκολων αντιπάλων, όπως οι ΗΠΑ και το Ιράν, οι ΗΠΑ και οι Ταλιμπάν, η Ουκρανία και η Ρωσία και το Ισραήλ και η Χαμάς.
Από αυτό τον ρόλο, το μικροσκοπικό, πλούσιο σε φυσικό αέριο, και γενικά πλούσιο έθνος προσπάθησε να ενισχύσει το προφίλ του στην παγκόσμια σφαίρα την τελευταία δεκαετία. Στην προσπάθειά του αυτή είχε επίσης στην πορεία βοήθεια από την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Το Κατάρ φιλοξενεί τη μεγαλύτερη αμερικανική στρατιωτική βάση στη Μέση Ανατολή – την αεροπορική βάση Al Udeid, από την οποία λειτουργούν οι ΗΠΑ από το 2001, και ο ρόλος του ως μεσολαβητής ήταν «σε μεγάλο βαθμό μια στρατηγική που ακολουθήθηκε σε συντονισμό με την Ουάσιγκτον για την αντιμετώπιση διαφορετικών περιφερειακών ζητημάτων», εξηγεί ο αναλυτής Ayham Kamel του Eurasia Group.
«Αλλά είναι επίσης στο DNA του Κατάρ». Η διαμεσολάβηση στη σύγκρουση, λέει ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Κατάρ, Patrick Theros, είναι «κυριολεκτικά στο Σύνταγμα του Κατάρ» και θεωρείται βασικό μέρος της στρατηγικής εθνικής ασφάλειας της χώρας.
Στόχος η σταθερότητα
Το Κατάρ θεωρεί επίσης τη διαμεσολάβηση ως μέσο ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της περιφερειακής σταθερότητας και τη μείωση των εθνικών του κινδύνων για την ασφάλεια. «Το Κατάρ είναι, όσον αφορά τον πληθυσμό, το μικρότερο κράτος στην περιοχή του Κόλπου και, κατά κεφαλήν, το πλουσιότερο στον Κόλπο και αναμφισβήτητα στον κόσμο. Περιβάλλεται από επιθετικούς μεγαλύτερους και ισχυρότερους γείτονες», σημειώνει ο Theros.
Από το 2017 έως το 2021 η Σαουδική Αραβία και τρεις άλλες αραβικές χώρες προχώρησαν σε αποκλεισμό και εμπάργκο του Κατάρ, το οποίο κατηγόρησαν ότι υποστηρίζει τρομοκρατικές ομάδες και ότι είναι πολύ κοντά στο Ιράν. Αυτό το επεισόδιο ανέδειξε τους κινδύνους που μπορεί να εγκυμονεί η προσέγγιση του Κατάρ στις εξωτερικές υποθέσεις.
Οι ΗΠΑ, που έπαιξαν ρόλο στον τερματισμό του αποκλεισμού, βλέπουν ξεκάθαρα την επιθυμία του Κατάρ να έχει ρόλο ειρηνοποιού σε μια δύσκολη περιοχή ευελπιστώντας σε θετικό αποτύπωμα για τα συμφέροντά του. Τον Οκτώβριο, μάλιστα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν επαίνεσε το Κατάρ ως «στενό εταίρο» των ΗΠΑ σε μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα.
Η Ντόχα έχει εξασφαλίσει την «προστασία ισχυρών εξωτερικών δυνάμεων», όπως οι ΗΠΑ, καθιστώντας τον εαυτό της «απαραίτητο» για τις μεσολαβητικές της προσπάθειες, σημειώνει ο Theros.
Οι σχέσεις με τη Χαμάς και πώς λειτουργούν ως πλεονέκτημα
Το Κατάρ συνεργάζεται με το Ισραήλ από τη δεκαετία του 1990 και από το 2012 φιλοξενεί επίσης το πολιτικό γραφείο για τη Χαμάς, το οποίο η Ντόχα υποστηρίζει ότι άνοιξε μετά από αίτημα των ΗΠΑ. Αυτό δίνει στο Κατάρ έναν βαθμό επιρροής στην μαχητική ομάδα.
Παράλληλα, αρκετοί εξόριστοι ανώτεροι αξιωματούχοι της Χαμάς ζουν στο Κατάρ, το οποίο έχει επίσης διοχετεύσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια βοήθειας για την ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας.
Η Ντόχα διατηρεί «καλές αξιόπιστες σχέσεις με όχι πολύ ωραία μέρη» με τα οποία η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να εμπλακεί άμεσα ενώ έχει φιλοξενήσει ομάδες όπως η Χαμάς και οι Ταλιμπάν «κατόπιν αιτήματος των ΗΠΑ», λέει ο Theros.
Βέβαια πολλοί Ισραηλινοί πολιτικοί δεν έχουν ενθουσιαστεί που το Κατάρ έχει ρόλο ειρηνοποιού στη σύγκρουση, δεδομένης της σχέσης του με τη Χαμάς. Υπήρξαν επίσης κάποιες αντιδράσεις σχετικά με τους δεσμούς του Κατάρ με τη Χαμάς από φιλο-ισραηλινούς πολιτικούς στις ΗΠΑ. Ωστόσο, η Ντόχα υποστηρίζει ότι το να παραμείνει ανοιχτό το γραφείο της Χαμάς επιτρέπει στο Κατάρ να είναι ένας δίαυλος επικοινωνίας.
«Στη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς, το Κατάρ έχει αποδειχθεί ότι είναι ένα από τα λίγα βιώσιμα κανάλια που πιέζουν τη Χαμάς να συνάψει συμφωνίες για την απελευθέρωση Ισραηλινών ομήρων», σημειώνει ο Kamel. «Σε αυτό το σημείο, οι ΗΠΑ εκμεταλλεύονται την επιρροή του Κατάρ για να απελευθερώσουν όσο το δυνατόν περισσότερους ομήρους, ενώ εξακολουθούν να υποστηρίζουν τον στόχο του Ισραήλ να εξαλείψει την απειλή της Χαμάς».
Με πληροφορίες από Gzero Media
