Τι θα γίνει με τη Χαμάς μετά το τέλος του πολέμου της εναντίον του Ισραήλ; Δεδομένων των δεσμών της τρομοκρατικής οργάνωσης και της υποστήριξης από το Ιράν, το μακροπρόθεσμο μέλλον της παραμένει άρρηκτα συνδεδεμένο με τον ευρύτερο ρόλο της Τεχεράνης στη Μέση Ανατολή.
Ο αποκεφαλισμός δεν σημαίνει διάλυση
Το Ισραήλ έχει δεσμευτεί να εξαλείψει από προσώπου γης τη Χαμάς. Και έχει ήδη εξοντώσει πολλά κορυφαία στελέχη της ένοπλης πτέρυγάς της. Αλλά όπως συνέβη με άλλες εξτρεμιστικές ομάδες που συνδέονται με το Ιράν, ο αποκεφαλισμός των στρατιωτικών ηγετών δεν οδηγεί στη διάλυση της ομάδας.
Η δολοφονία των ηγετών της Χεζμπολάχ δεν προκάλεσε την κατάρρευση της οργάνωσης, ούτε διαλύθηκε η Δύναμη Quds του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης μετά τη δολοφονία του αρχηγού της, Κασέμ Σουλεϊμανί. Οι υποστηριζόμενες από το Ιράν Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης εξακολουθούν να υπάρχουν στο Ιράκ, παρά τη δολοφονία του αναπληρωτή αρχηγού της ομάδας και πιο ισχυρής φιγούρας, Αμπού Μαχντί αλ-Μουχάντις.
Για όσο διάστημα το Ιράν θεωρεί αυτές τις εξτρεμιστικές οργανώσεις ως απαραίτητες για την περιφερειακή του επιρροή, θα συνεχίσει να τις υποστηρίζει και να τους επιτρέπει να αναγεννηθούν μετά από στρατιωτικές αποτυχίες και απώλειες ηγεσίας. Αν και η Χαμάς δεν είναι το σημαντικότερο περιφερειακό πλεονέκτημα του Ιράν, η Τεχεράνη δεν θα εγκαταλείψει εύκολα τα παλαιστινιακά χαρτιά της. Εξάλλου, είναι η παλαιστινιακή υπόθεση που το Ιράν χρησιμοποιεί ως δικαιολογία για την υποστήριξή του σε ένοπλες οργανώσεις σε όλη τη Μέση Ανατολή, παρουσιάζοντας αυτές τις ομάδες ως μέρος ενός «άξονα αντίστασης» ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τον σιωνισμό.
Δεν είναι όμως μόνο το Ιράν που έχει επωφεληθεί από τη Χαμάς, σχολιάζει το Foreign Policy. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου υποστήριξε την κυριαρχία της Χαμάς στη Γάζα για να ενισχύσει την πολιτική του θέση στο Ισραήλ. Παρά τον ανταγωνισμό της Αιγύπτου έναντι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, της οποίας η Χαμάς είναι παρακλάδι, το Κάιρο βλέπει τη Χαμάς ως χρήσιμο παράγοντα ασφάλειας στη Λωρίδα της Γάζας, που είχε πετύχει έως τώρα να αποτρέψει να διαχυθεί η κρίση πέρα από τα σύνορα και να προακλε΄σει αστάθεια στην Αίγυπτο.
Η «αναμόρφωση»
Παρά τη σκληρή ρητορική του Ισραήλ για τη Χαμάς, εάν καταφέρει να εξαλείψει βραχυπρόθεσμα το ένοπλο σκέλος της, ένα μεσοπρόθεσμο σενάριο αποδοχής αραβοϊσραηλινών ενός δευτερεύοντος ρόλου για μια «μεταρρυθμισμένη εκδοχή» της Χαμάς δεν είναι τραβηγμένο.
Μια τέτοια «αναμόρφωση» της Χαμάς θα ήταν σύμφωνη με τη δήλωση που εκδόθηκε μετά την κοινή σύνοδο κορυφής του Αραβικού Συνδέσμου-Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (OIC) στο Ριάντ στις αρχές του μήνα. Η δήλωση τονίζει ότι αναγνωρίζεται μόνο η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) ως νόμιμος εκπρόσωπος των Παλαιστινίων – αλλά επίσης δηλώνει ότι όλες οι άλλες παλαιστινιακές φατρίες θα πρέπει να λειτουργούν «υπό μια εθνική εταιρική σχέση υπό την ηγεσία της PLO».
«Εθνική εταιρική σχέση»
Εκ πρώτης όψεως, η εθνική εταιρική σχέση που προτείνεται στη δήλωση του Αραβικού Συνδέσμου-OIC φαίνεται πιο διαφοροποιημένη από τις συνήθεις ρυθμίσεις κατανομής της εξουσίας μεταξύ των κυρίαρχων ελίτ που αποτελούν κοινό χαρακτηριστικό της επίλυσης συγκρούσεων στην περιοχή.
Η πρόταση δεν απαιτεί κατανομή της εξουσίας μεταξύ της PLO και της Χαμάς. Αντίθετα, η ιδέα είναι ότι η Χαμάς -ή τουλάχιστον το πολιτικό της κομμάτι θα συμφωνήσει να λειτουργεί κάτω από την ομπρέλα της PLO. Θεωρητικά, αυτού του είδους η ρύθμιση θα μπορούσε να μετριάσει τις καταχρήσεις εξουσίας και την πολιτική παράλυση που έχουν δημιουργήσει συχνά οι διαπραγματεύσεις των ελίτ σε μέρη όπως ο Λίβανος, το Ιράκ ή η Λιβύη.
Το αν η Χαμάς θα ακολουθήσει αυτό το σχέδιο είναι αμφίβολο. Ένας από τους στόχους της Χαμάς στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ ήταν να τονίσει την αδυναμία της PLO και της Παλαιστινιακής Αρχής, ισχυριζόμενη ότι η ίδια είναι η μόνη αληθινή φωνή του παλαιστινιακού λαού. Η Χαμάς δεν θα θέλει να θεωρείται ότι έχει κάνει έναν τεράστιο πολιτικό συμβιβασμό.
Ωστόσο Ορισμένα στελέχη από την πολιτική ηγεσία της Χαμάς που βρίσκονται στο εξωτερικό -ειδικά ο πολιτικός ηγέτης της, Ισμαήλ Χανίγια, που παρακολουθεί τις εξελίξεις από το Κατάρ θα δεχτούν πιθανότατα να γίνουν μέρος της προτεινόμενης εθνικής εταιρικής σχέσης.
