Η αιφνιδιαστική, βάναυση επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, η σφαγή 1.400 αμάχων και οι κτηνωδίες των τρομοκρατών της, έφεραν στον νου πολλών τη δράση δύο τζιχαντιστικών οργανώσων, που έχουν πολλά χρόνια να μας απασχολήσουν της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους (ISIS).
«Ίδιες τακτικές, διαφορετικά ονόματα. Ο κόσμος νίκησε το ISIS. Θα νικήσουμε τη Χαμάς», γράφτηκε στον επίσημο λογαριασμό της ισραηλινής κυβέρνησης στο X (πρώην Twitter). Την ίδια σύγκριση χρησιμοποίησε και ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, όταν επισκέφτηκε το Ισραήλ. Λίγες ημέρες αργότερα η Χαμάς απείλησε να μεταδώσει την εκτέλεση ομήρων, θυμίζοντάς μας τις πιο σκοτεινές ημέρες του ISIS.
Το ερώτημα λοιπόν που ανακύπτει εύλογα είναι το ακόλουθο: Μπορεί η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς και η απόφαση του Ισραήλ να απαντήσει ισοπεδώνοντας τη Γάζα να δώσουν νέα πνοή στο παγκόσμιο κίνημα της τζιχάντ, ύστερα από χρόνια παρακμής; Οι Five Eyes έχουν χτυπήσει καμπανάκι για τρομοκρατικές επιθέσεις – ειδικά στην Ευρώπη, όπου μέχρι στιγμής το ISIS έχει αναλάβει την ευθύνη για τουλάχιστον μία επίθεση.
Αν υπάρχει κάτι που αποτρέπει μέρι στιγμής τη συνένωση δυνάμεων μεταξύ των ισλαμιστικών τρομοκρατικών οργανώσεων, είναι οι βαθιές ιδεολογικές αντιθέσεις και η έχθρα που τους χωρίζει. Μπορεί να έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό τη λατρεία του θανάτου, την πλήρη απαξίωση της ανθρώπινης ζωής, την πρόθεση για εξόντωση του εχθρού με κάθε τρόπο και την αποκτήνωση των μελών τους, αλλά δεν σημαίνει ότι έχουν τις καλύτερες δυνατές σχέσεις μεταξύ τους.
Μάλιστα όταν πρωτοήρθε στο προσκήνιο το ISIS αποκήρυξε με τακφίρ, δηλαδή αφόρισε τη Χαμάς, για μία σειρά από «παραβιάσεις» του ισλαμικού νόμου. Και για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου απέφυγε τον όποιο έπαινο, σε αντίθεση με την Αλ Κάιντα (τον κύριο ανταγωνιστή του επί χρόνια στην μάχη για υπεροχή στον παγκόσμιο τζιχαντισμό), που πανηγύρισε και ζήτησε να διευρυνθεί ο ιερός αγώνας.
Από την άλλη όσο μεγαλύτερη και πιο αιματηρή γίνεται η σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς, τόσο περισσότερο θα πυροδοτεί την οργή των Μουσουλμάνων με κίνδυνο να προσδώσει αξιοπιστία στην τζιχαντιστική κοσμοθεωρία ενός Ισλάμ που έρχεται σε σύγκρουση με τις δυνάμεις των απίστων.
Το δεύτερο εμπόδιο, όπως εξηγούν ειδικοί στο Foreign Affairs, είναι ότι η κεντρική ενασχόληση των τζιχαντιστών είναι ο πόλεμος ενάντια στους «αποστάτες» ηγεμόνες της Μέσης Ανατολής και τους υποστηρικτές τους. Σήμερα οι κύριοι στόχοι είναι τα καθεστώτα του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στη Σαουδική Αραβία, του Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι στην Αίγυπτο και του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία, μεταξύ άλλων. Ομάδες που συνδέονται με το ISIS ή την Αλ Κάιντα δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα δραστήριες στα παλαιστινιακά εδάφη, αν και το παλαιστινιακό ζήτημα εμφανίζεται να έχει εξέχοντα ρόλο στον τζιχαντιστικό λόγο.
Οι δεσμοί της Χαμάς με την Αλ Κάιντα
Η Αλ Κάιντα έχει σίγουρα μεγαλύτερη σύνδεση με την Παλαιστίνη. Ένα σύνθημα της Αλ Κάιντα λέει, «Ερχόμαστε, al Aqsa», μια αναφορά στο τζαμί της Ιερουσαλήμ που οι μουσουλμάνοι θεωρούν τον τρίτο ιερότερο χώρο στο Ισλάμ και όπου συχνά ξεσπούν συγκρούσεις μεταξύ μουσουλμάνων και ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας.
Σε έναν περίφημο όρκο που καταγράφηκε από τον Οσάμα Μπιν Λάντεν πριν από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, ο ηγέτης της Αλ Κάιντα απευθυνόμενος στις Ηνωμένες Πολιτείες, λέει: «Ορκίζομαι στον Παντοδύναμο Θεό που ύψωσε τους ουρανούς χωρίς προσπάθεια ότι ούτε η Αμερική, ούτε οποιοσδήποτε ζει στην Αμερική, θα απολαμβάνουν ασφάλεια έως ότου η ασφάλεια γίνει πραγματικότητα για εμάς που ζούμε στην Παλαιστίνη και πριν όλα τα στρατεύματα των απίστων φύγουν από τη γη του Μωάμεθ».
Η Χαμάς ιδρύθηκε το 1987 ως παλαιστινιακή πτέρυγα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, μιας πολιτικής οργάνωσης που οι τζιχαντιστές έχουν καταδικάσει για τη σταδιακή προσέγγισή της στον εξισλαμισμό και την προθυμία της να λειτουργήσει στα υπάρχοντα πολιτικά συστήματα. Ωστόσο υπήρξε μια εποχή που οι ηγέτες των τζιχαντιστών επαίνεσαν τη Χαμάς για την ένοπλη αντίστασή της στο εβραϊκό κράτος. Ο ίδιος ο Μπιν Λάντεν είχε πει το 2001: «Ο αγώνας μας δεν διαφέρει από τον αγώνα των αδελφών μας στην Παλαιστίνη όπως η Χαμάς. Αγωνιζόμαστε… για να ανακουφίσουμε την καταπίεση των καταπιεσμένων στην Παλαιστίνη και αλλού».
Και η ρήξη
Ωστόσο, όταν το 2006, η Χαμάς συμμετείχε και κέρδισε τις εκλογές του Παλαιστινιακού Νομοθετικού Συμβουλίου, σχηματίζοντας κυβέρνηση, η Αλ Κάιντα την καταδίκασε και ο Μπιν Λάντεν την προειδοποίησε για την πολυθεϊστική φύση της Δημοκρατίας, υπογραμμίζοντας την «απαγόρευση συμμετοχής σε πολυθεϊστικές συνελεύσεις».
Σε μια ομιλία του το 2007, έφτασε στο σημείο να πει ότι η ηγεσία της Χαμάς, αγκαλιάζοντας την Παλαιστινιακή Αρχή και αναγνωρίζοντας έτσι τις «συμφωνίες» που αναγνωρίζουν το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ (αναφερόμενος στις συμφωνίες του Όσλο), έχει «εγκαταλείψει τη θρησκεία της».
Τα χρόνια, που ακολούθησαν, η Αλ Κάιντα επέκρινε επίσης τη Χαμάς για την αποτυχία της να εφαρμόσει τον ισλαμικό νόμο στη Γάζα, για στενούς δεσμούς με το σιιτικό ιρανικό καθεστώς στο Ιράν και για δίωξη τοπικών τζιχαντιστικών ομάδων στη Γάζα. Ωστόσο, η Αλ Κάιντα φρόντισε να μην διαγράψει εντελώς τη Χαμάς, αλλά να υιοθετήσει μία πολιτική διάκρισης ανάμεσα στο πολιτικό της κομμάτι και την ένοπλη πτέρυγά της, τις Ταξιαρχίες Qassam.
Γιατί το ISIS απορρίπτει εντελώς τη Χαμάς
Το ISIS έχει ακόμη λιγότερη ανοχή στη Χαμάς, την οποία θεωρεί αποστατική ομάδα στο σύνολό της. Κατά την άποψή του, η Χαμάς είναι μια ομάδα που όχι απλώς δεν αξίζει υποστήριξης, αλλά εγγυάται ξεκάθαρα τακφίρ. Η πιο φανατική προσήλωση του ISIS στις αποκλειστικές δογματικές αρχές του Σαλαφισμού το κρατούν σταθερά σε απόσταση.
Από την οπτική γωνία του ISIS, η ίδρυση ενός ισλαμικού κράτους προφανώς δεν είναι ο στόχος της Χαμάς. Ακόμα κι αν η παλαιστινιακή ομάδα κατάφερνε να νικήσει το Ισραήλ, αυτό θα σήμαινε απλώς την αντικατάσταση ενός συστήματος ειδωλολατρικής διακυβέρνησης με ένα άλλο.
