Η επίσκεψη του Αμερικανικού προέδρου Τζο Μπάιντεν στο Ισραήλ, ο οποίος αφίχθη λίγο πριν από τις 11.00 στο Τελ Αβίβ, δεν θα μπορούσε να είχε ξεκινήσει χειρότερα: Ο βομβαρδισμός του νοσοκομείου Αλ Αχλί στη Γάζα προκάλεσε εκατοντάδες νεκρούς και «έθαψε» τις όποιες ελπίδες είχαν δημιουργηθεί για μια διπλωματική λύση στη σύγκρουση.
Η φρικιαστική επίθεση -παρά το γεγονός ότι Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί αλληλοκατηγορούνται για την ευθύνη- είχε ήδη διπλωματικές συνέπειες για τον Μπάιντεν. Η Ιορδανία, η οποία υποτίθεται ότι θα φιλοξενούσε επίσης τον Μπάιντεν για μια τετραμερή σύνοδο κορυφής με τον βασιλιά της χώρας Αμπντάλα Β’, τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι και τον επικεφαλής της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς, ματαίωσε τη συνάντηση. Ο Ιορδανός μονάρχης κατέστησε σαφές ότι ο Μπάιντεν δεν είναι πλέον ευπρόσδεκτος στο Αμμάν, αυτή τη στιγμή.
Ο Αμερικανός πρόεδρος σε μια ανάρτησή του στο Χ, δήλωσε «εξοργισμένος και βαθιά λυπημένος για την έκρηξη», προσθέτοντας ότι ζήτησε αμέσως από τους συμβούλους του «να συνεχίσουν να συλλέγουν πληροφορίες για το τι ακριβώς συνέβη». Σε κάθε περίπτωση πάντως, δεν επέκρινε το Ισραήλ.
I am outraged and deeply saddened by the explosion at the Al Ahli Arab hospital in Gaza, and the terrible loss of life that resulted. Immediately upon hearing this news, I spoke with King Abdullah II of Jordan, and Prime Minister Netanyahu of Israel and have directed my national…
— President Biden (@POTUS) October 17, 2023
Το ταξίδι του Μπάιντεν ακολούθησε τις συναντήσεις που είχε ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν με Άραβες ηγέτες την περασμένη εβδομάδα, οι περισσότεροι από τους οποίους αρνήθηκαν να καταδικάσουν τη Χαμάς για τις επιθέσεις της που σκότωσαν 1.400 ανθρώπους στο Ισραήλ.
«Ρουκέτα» στη διπλωματία
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών ανακοίνωσε για πρώτη φορά την επίσκεψη του Μπάιντεν στο τέλος των επτά και πλέον ωρών συνομιλιών με τον ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου και άλλους αξιωματούχους το βράδυ της Δευτέρας. Ο Μπλίνκεν είπε μάλιστα ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός συμφώνησε να καταστρώσει ένα σχέδιο για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε πολίτες της Γάζας.
Περισσότεροι από 3.000 Παλαιστίνιοι, το ένα τρίτο εκ των οποίων παιδιά, έχουν χάσει τη ζωή τους από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς από τις 7 Οκτωβρίου. Και αυτό ήταν πριν από την επίθεση στο νοσοκομείο.
Τι μπορεί λοιπόν να πετύχει ο Μπάιντεν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στο Ισραήλ; Το σκηνικό της επίσκεψης στο Ισραήλ ήταν έτσι κι αλλιώς δραματικό. Ο Αμερικανός πρόεδρος στις συναντήσεις του με την ισραηλινή –και μόνο-ηγεσία, θα λάβει φυσικά μια ολοκληρωμένη ενημέρωση για τους πολεμικούς στόχους και τη στρατηγική του Ισραήλ και θα επιβεβαιώσει τη δέσμευση της Ουάσιγκτον για την ασφάλεια του Ισραήλ. Το ερώτημα είναι αν ο Μπάιντεν θα επαναπροσδιορίσει τη στάση της Ουάσιγκτον στη σύγκρουση.
Πέντε στόχοι
Διπλωματικές πηγές στην Ουάσιγκτον τόνιζαν ότι πέντε ήταν οι στόχοι της αποστολής Μπάιντεν την παραμονή της αναχώρησής του για τη Μέση Ανατολή, αν και μπορούν τώρα να αλλάξουν:
- Να υπερασπιστεί το «δικαίωμα και καθήκον» του Ισραήλ να αμυνθεί από τη Χαμάς με την πλήρη αμερικανική υποστήριξη.
- Να προειδοποιήσει τους εχθρούς του Ισραήλ (Ιράν, Συρία, Χεζμπολάχ), ενάντια στη διεύρυνση της σύγκρουσης.
- Να συντονίσει τις προσπάθειες για την απελευθέρωση των ομήρων»
- Να διασφαλίσει εγγυήσεις «για την ελαχιστοποίηση του αριθμού των αμάχων θυμάτων
- Να εγγυηθεί για τη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα», με τη δημιουργία μιας «ασφαλούς ζώνης» για τους κατοίκους.
Τρία προβλήματα
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει πάντως να αντιμετωπίσει τουλάχιστον τρία προβλήματα: την αλλαγή του σκηνικού, τη χρησιμότητα της επίσκεψης και την αποτελεσματικότητά της.
Ο Τζο Μπάιντεν δεν είναι ένας οποιοσδήποτε αρχηγός κράτους. Καλώς ή κακώς αντιπροσωπεύει τη μία πλευρά της σύγκρουσης. Η επίσκεψή του στη Μέση Ανατολή δεν είναι φυσικά κάτι θετικό για τη Χαμάς. Η τρομοκρατική οργάνωση-μετά και την τραγωδία στο νοσοκομείο Αλ Αχλί- θα επιχειρήσει να ρίξει «λάδι στη φωτιά» σε όλον τον αραβικό κόσμο, με τις πλατείες της Μέσης Ανατολής να εκρήγνυνται από θυμό για τη Δύση.
Η δεύτερη πτυχή αφορά τη χρησιμότητα της επίσκεψης: είναι απαραίτητο, στην πραγματικότητα, να αναλογιστεί κανείς πόσο μπορεί να επηρεάσει τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, καθώς οι σχέσεις των δύο ανδρών δεν είναι και οι καλύτερες. Αν και η υποστήριξη προς το Ισραήλ είναι αναμφισβήτητη , οι εκκλήσεις Μπάιντεν για μετριοπάθεια, η δήλωση ότι θεωρεί την κατοχή της Γάζας « μεγάλο λάθος » και η πίεση στη λύση των δύο κρατών, έχουν «εκνευρίσει» τον Νετανιάχου. Οι δυο τους είναι βέβαια σύμμαχοι, αλλά είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι είναι «φίλοι».
Ως προς την αποτελεσματικότητα της επίσκεψης, η ματαίωση της τετραμερούς συνόδου στο Αμμάν, συνιστά ήττα για τις βλέψεις του Αμερικανού προέδρου.
Με εξαίρεση τον βασιλιά Αμπντάλα, είναι πραγματικά ο Αλ Σίσι και Μαχμούντ Αμπάς οι ηγέτες στους οποίους ο Λευκός Οίκος μπορεί να περιμένει σημαντική συμβολή για την ειρήνη; Πόσο αξίζουν τα λόγια ενός μάλλον ανήμπορου Αιγύπτιου προέδρου που αναζητά βοήθεια και χρήματα για να ανοίξει τον μεθοριακό σταθμό της Γάζας; Πόσο αξίζει επίσης μια χειραψία με έναν Παλαιστίνιο πρόεδρο που ουδεμία εξουσία έχει πέρα από το κτίριο που διαμένει στη Ραμάλα;
Παρά τους προφανείς πολιτικούς και προσωπικούς περιορισμούς του, ο Μπάιντεν φέρνει το όραμά του στη Μέση Ανατολή. Μένει να δούμε πόσο ευήκοα θα είναι τα ώτα που θα συναντήσει…
