Πριν από μία εβδομάδα η τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς εξαπέλυσε μια άνευ προηγουμένου, πολυδιάστατη επίθεση στο Ισραήλ που αιφνιδίασε αξιωματούχους των υπηρεσιών πληροφοριών σε όλο τον κόσμο. Το Ισραήλ κήρυξε γρήγορα πόλεμο και άρχισε να αντεπιτίθεται στη Λωρίδα της Γάζας, η οποία ελέγχεται εσωτερικά από τη Χαμάς, αλλά βρίσκεται υπό ισραηλινό στρατιωτικό αποκλεισμό από το 2007. Το αποτέλεσμα: Χιλιάδες άμαχοι νεκροί και στις δύο πλευρές.
Όπως εξηγεί το Foreign Policy στον πυρήνα της, η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση είναι μια διαμάχη για τη γη—συγκεκριμένα για το ποιος έχει το δικαίωμα να ζει στο έδαφος μεταξύ του Ιορδάνη ποταμού και της Μεσογείου Θάλασσας και υπό ποιες συνθήκες μπορούν να το κάνουν. Σε αυτήν την περιοχή, το ζήτημα του πού αρχίζει το Ισραήλ και πού τελειώνει η Παλαιστίνη είναι περίπλοκο, αλλάζει με την πάροδο των ετών και εξαρτάται από το ποιον ρωτάς.
Το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινότητας αναγνωρίζει τις γραμμές ανακωχής του 1949 μεταξύ του Ισραήλ και των Άραβων γειτόνων του, οι οποίες για πρώτη φορά χώρισαν την Ιερουσαλήμ σε ανατολική και δυτική και δημιούργησαν τη Δυτική Όχθη και τη Γάζα ως γεωπολιτικές οντότητες. Μαζί, οι δύο τελευταίες περιοχές αναφέρονται ως «Παλαιστινιακά εδάφη», αν και οι Παλαιστίνιοι δεν είχαν ποτέ τον πλήρη έλεγχο του τρόπου διαχείρισής τους.
Είναι ο θύλακας στο νότο, η Λωρίδα της Γάζας, που βρίσκεται στο επίκεντρο του τελευταίου ξεσπάσματος βίας – και που είναι τώρα ο στόχος μιας ισραηλινής στρατιωτικής επίθεσης.
Πώς προέκυψαν αυτές οι περιοχές;
Στις αρχές του 20ου αιώνα, η εβραϊκή μετανάστευση στην υπό βρετανικό έλεγχο Παλαιστίνη, ένα κομμάτι γης μεταξύ του ποταμού Ιορδάνη και της Μεσογείου, επιταχύνθηκε. Οι αφίξεις ωθήθηκαν από τον αυξανόμενο αντισημιτισμό στην Ευρώπη και το ανερχόμενο εβραϊκό κίνημα του Σιωνισμού. Το 1947, εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ Παλαιστινίων και Εβραίων πολιτοφυλακών και αμέσως μετά το Ολοκαύτωμα, τα Ηνωμένα Έθνη πέρασαν ψήφισαν που πρότεινε να χωριστεί η Παλαιστίνη σε δύο χωριστά κράτη. Η αμφισβητούμενη πόλη της Ιερουσαλήμ θα βρισκόταν υπό διεθνή έλεγχο.
Οι περισσότερες εβραϊκές ομάδες υποστήριξαν το σχέδιο, ενώ αραβικές ομάδες και οι κυβερνήσεις των αραβικών κρατών το απέρριψαν. Οι βίαιες αντιπαραθέσεις μεταξύ των δύο πλευρών εντάθηκαν και το σχέδιο του ΟΗΕ δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Τον Μάιο του 1948 ανακηρύχθηκε το Ισραήλ ανεξάρτητο κράτος. Μια ομάδα αραβικών χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου, του Ιράκ, της Συρίας και αυτού που τότε ονομαζόταν Υπεριορδανία, εισέβαλε, πυροδοτώντας τον πρώτο Αραβο-Ισραηλινό πόλεμο. Καθώς οι ισραηλινές δυνάμεις κατέλαβαν εδάφη, χιλιάδες Παλαιστίνιοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και έγιναν πρόσφυγες σε αυτό που αναφέρεται ως «Νάκμπα» ή Καταστροφή.
Οι Ιορδανοί κατέλαβαν και προσήρτησαν την Ανατολική Ιερουσαλήμ καθώς και ένα τμήμα εδάφους στα ανατολικά της, ενώ η Αίγυπτος κατέλαβε ένα παραθαλάσσιο κομμάτι γης βόρεια της χερσονήσου του Σινά, περίπου δύο φορές το μέγεθος της Ουάσιγκτον, που περιελάμβανε την πόλη της Γάζας. Πολλοί Παλαιστίνιοι πρόσφυγες κατέφυγαν στις κατεχόμενες από την Αίγυπτο και την Ιορδανία περιοχές. Η επικράτεια της Ιορδανίας θα γινόταν γνωστή ως «Δυτική Όχθη» (του Ιορδάνη ποταμού), ενώ η περιοχή της Αιγύπτου από τότε ονομάζεται «Λωρίδα της Γάζας». Το Ισραήλ και οι Άραβες κατέληξαν σε συμφωνίες ανακωχής τον επόμενο χρόνο.
Πώς το Ισραήλ ανέλαβε τον έλεγχο των παλαιστινιακών εδαφών;
Το 1967, κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών, το Ισραήλ εξαπέλυσε προληπτικές επιθέσεις κατά της Αιγύπτου και της Ιορδανίας και κατάφερε να καταλάβει την Ανατολική Ιερουσαλήμ, τη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, καθώς και τη χερσόνησο του Σινά. Αν και το Ισραήλ επέστρεψε σταδιακά το Σινά στην Αίγυπτο ξεκινώντας το 1979 ως μέρος των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων, έκτοτε ελέγχει τα άλλα εδάφη.
Το Ισραήλ προσάρτησε επίσημα την Ανατολική Ιερουσαλήμ το 1980, αλλά δεν έκανε το ίδιο για τη Δυτική Όχθη και τη Γάζα. Αντίθετα, δημιούργησε σταθερά μια τεράστια επιχείρηση εποικισμού και στις δύο επικράτειες, ενώ επισήμως υποστηρίζει ότι το τελικό τους καθεστώς θα καθοριστεί σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις. Το Ισραήλ αποσύρθηκε από τους οικισμούς του στη Γάζα κατά τη διάρκεια μιας αμφισβητούμενης εκστρατείας απεμπλοκής το 2005, αλλά τους έχει επεκτείνει δραματικά στη Δυτική Όχθη.
Σε μια σύντομη περίοδο αισιοδοξίας μετά την υπογραφή των Συμφωνιών του Όσλο στα μέσα της δεκαετίας του 1990, φαινόταν ότι τμήματα της Δυτικής Όχθης και της Γάζας θα μπορούσαν κάποια μέρα να συγχωνευθούν για να γίνουν ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος.
Πώς κυβερνάται σήμερα η Δυτική Όχθη;
Μια συνθήκη παρακολούθησης της πρώτης Συμφωνίας του Όσλο ίδρυσε την Παλαιστινιακή Αρχή (PA), μια οιονεί κυβέρνηση στα παλαιστινιακά εδάφη που οι ειδικοί συμφωνούν ότι έχει μικρή πραγματική ισχύ και λειτουργεί ως επί το πλείστον ως «υπεργολάβος ασφαλείας» στο Ισραήλ. Η Παλαιστινιακή Αρχή – με επικεφαλής τον 86χρονο Μαχμούντ Αμπάς – διαχειρίζεται επίσημα μόνο το 18% της Περιοχής Α αν και οι ισραηλινές δυνάμεις μπορούν ακόμα να εισέλθουν στην περιοχή της Παλαιστινιακής Αρχής κατά βούληση.
Η Παλαιστινιακή Αρχή έχει τον διοικητικό έλεγχο ενός άλλου 22% στην Περιοχή Β – όπου ο ισραηλινός στρατός έχει τον έλεγχο ασφαλείας. Το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Όχθης (60 τοις εκατό, γνωστή ως Περιοχή Γ) είναι αποκλεισμένη από ισραηλινούς οικισμούς και βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Ισραήλ. Πολλές κορυφαίες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι Παλαιστίνιοι της Δυτικής Όχθης ισοδυναμούν με απαρτχάιντ.
Η Παλαιστινιακή Αρχή δεν έχει διεξαγάγει εθνικές εκλογές από το 2006, εν μέρει επειδή ο Αμπάς και οι διεθνείς ευεργέτες του -ιδίως το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες- φοβούνται τι μπορεί να συμβεί στη Δυτική Όχθη εάν η Χαμάς κερδίσει ξανά.
Τι γίνεται με τη Γάζα
Αρχικά, η Παλαιστινιακή Αρχή κυβερνούσε τόσο τη Δυτική Όχθη όσο και τη Γάζα. Όμως η Παλαιστινιακή Αρχή έχασε τον έλεγχο στη Γάζα μετά τις εκλογές του 2006, στις οποίες το ισλαμιστικό κόμμα της Χαμάς νίκησε τη Φατάχ, το επί μακρόν κυρίαρχο πολιτικό κόμμα του Γιάσερ Αραφάτ του οποίου ηγείται τώρα ο Αμπάς. Σε αντίθεση με την κοσμική Φατάχ, η οποία αναγνωρίζει το Ισραήλ, η Χαμάς – που ιδρύθηκε στη Γάζα το 1987 κατά τη διάρκεια της Πρώτης Ιντιφάντα – απορρίπτει αυτό που αποκαλεί «σιωνιστική οντότητα».
Η εκλογική νίκη της Χαμάς το 2006 βύθισε την Παλαιστινιακή Αρχή σε κρίση και οδήγησε σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ της Φατάχ και της Χαμάς, με τη Χαμάς να καταλαμβάνει τη Γάζα σε μια μάχη το 2007. Δεκαέξι χρόνια αργότερα, η Γάζα αναφέρεται τακτικά ως «υπαίθρια φυλακή».
Η Γάζα φιλοξενεί 2,3 εκατομμύρια ανθρώπους και είναι ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη στη Γη. Από τις αντίστοιχες συνοριακές τους διελεύσεις, το Ισραήλ και η Αίγυπτος αποφασίζουν ποιος και τι μπορεί να εισέλθει και να εξέλθει από το έδαφος, συμπεριλαμβανομένης της ανθρωπιστικής υποστήριξης. Το Ισραήλ ελέγχει επίσης την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας της λωρίδας και μπορεί να την απενεργοποιήσει κατά βούληση.
Η Γάζα σήμερα με ευθύνη βεβαίως και της Χαμάς, της οποίας η ένοπλη πτέρυγα είναι τρομοκρατική οργάνωση, είναι βαθιά φτωχοποιημένη: Το 80% των κατοίκων της Γάζας βασίζονται σε βοήθεια για να επιβιώσουν και, ακόμη και πριν από την πλήρη πολιορκία αυτής της εβδομάδας, το 95% δεν είχε πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό. Περίπου οι μισοί δεν έχουν αρκετά για να σιτιστούν. Πολλοί δεν μπορούν να λάβουν την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη λόγω ενός περιοριστικού συστήματος αδειοδότησης του Ισραήλ.
Η Παλαιστινιακή Αρχή δεν έχει διεξαγάγει εθνικές εκλογές από το 2006, εν μέρει επειδή ο Αμπάς και οι διεθνείς ευεργέτες του -ιδίως το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες- φοβούνται τι μπορεί να συμβεί στη Δυτική Όχθη εάν η Χαμάς κερδίσει ξανά.
Γιατί η Γάζα έχει γίνει τόσο hot spot;
Σε αντίθεση με τη Φατάχ, ο λόγος ύπαρξης της Χαμάς είναι να πολεμήσει το Ισραήλ. Από το 2007 το Ισραήλ διεξήγαγε τέσσερις μεγάλης κλίμακας στρατιωτικές επιθέσεις στη Γάζα, μη συμπεριλαμβανομένης της συνεχιζόμενης επιχείρησής του. Η Χαμάς εκτοξεύει τακτικά ρουκέτες προς το Ισραήλ και το Ισραήλ απαντά αναλόγως. Το 2019, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ανακοίνωσε έρευνα τόσο για τη Χαμάς όσο και για το Ισραήλ.
Η τελευταία τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ ωστόσο δεν έχει προηγουμένο σε έκταση και φρικαλεότητα. Τώρα το Ισραήλ φέρεται να είναι έτοιμο για μεγάλη χερσαία επέμβαση.
Όλες οι εξελίξεις λεπτό προς λεπτό από το Naftemporiki.gr
