Η αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς στο ισραηλινό έδαφος στις 7 Οκτωβρίου πυροδότησε ένα άνευ προηγουμένου ξέσπασμα βίας μεταξύ της παλαιστινιακής ισλαμιστικής ένοπλης ομάδας και του Ισραήλ, τα αποτελέσματα του οποίου είναι ακόμα άγνωστα. Το Ισραήλ βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου βομβαρδίζοντας ανελέητα τη Λωρίδα της Γάζας, η οποία είναι πλέον αποκλεισμένη από ηλεκτρικό, νερό, καύσιμα και φαγητό.
Στόχος; Να «αποκεφαλίσει» τη Χαμάς. «Η Γάζα δεν θα είναι ξανά ίδια», διαμηνύουν Ισραηλινοί αξιωματούχοι. Πώς όμως μπορεί να μοιάζει η Γάζα, το Ισραήλ και η ευρύτερη περιοχή μετά την σύγκρουση που βρίσκεται σε εξέλιξη, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι οι ισραηλινές δυνάμεις φαίνεται να ετοιμάζονται να ξεκινήσουν μια χερσαία επιχείρηση στη Γάζα;
Οι ειδικοί στη Μέση Ανατολή πιστεύουν ότι η σύγκρουση πρόκειται να εισέλθει σε μια πιο καταστροφική φάση, σημειώνοντας ότι η έκβαση του πολέμου είναι αβέβαιη. Παράλληλα, κυριαρχεί μεγάλη απαισιοδοξία για το ενδεχόμενο να καταλήξουμε σε μια βραχυπρόθεσμη αποκλιμάκωση της βίας. Το σίγουρο είναι πάντως πως οι άμαχοι θα κληθούν να πληρώσουν το πιο βαρύ τίμημα.
«Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα, αλλά είναι πιθανό να υπάρξει μια εκστρατεία εδάφους, αυτή είναι η πραγματικότητα αυτή τη στιγμή. Το Ισραήλ πήρε χρόνο για να ανασυνταχθεί και να κινητοποιήσει τους εφέδρους του και τώρα είναι έτοιμο στα σύνορα με τον Λίβανο, κυρίως για να περιορίσει τις επιθέσεις, και με τη Γάζα, όπου είναι έτοιμο να επιτεθεί», ανέφερε στο CNBC ο Yossi Mekelberg, συνεργάτης στο Πρόγραμμα Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο Chatham House.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η επόμενη εβδομάδα θα είναι κρίσιμη για τον προσδιορισμό των ευρύτερων κινδύνων που θα μπορούσαν να προκύψουν από τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς και προειδοποιούν ότι μια ευρύτερη, περιφερειακή σύγκρουση που θα περιλαμβάνει τους γείτονες και τους εχθρούς του Ισραήλ είναι ένας ξεχωριστός κίνδυνος.
Επιχειρώντας να συγκεντρώσει τα πιθανά σενάρια του πολέμου, το CNBC καταλήγει στα εξής:
Μια «πληγωμένη», υποβαθμισμένη Χαμάς, με οποιοδήποτε κόστος;
Το Ισραήλ έχει στόχο να «εξαφανίσει» τη Χαμάς μια για πάντα, «μέχρι θανάτου».
Πλήττοντας για μέρες τη Γάζα με αεροπορικές επιδρομές, πιθανολογείται ότι το επόμενο βήμα για τον ισραηλινό στρατό θα είναι η χερσαία επέμβαση. Οι αναλυτές πιστεύουν ότι σε αυτή την περίπτωση το Ισραήλ θα δείξει ελάχιστο έως καθόλου έλεος καθώς έχει δεσμευθεί να «συντρίψει και να καταστρέψει» τα προπύργια της Χαμάς.
Η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι ισραηλινές αρχές δείχνει, σύμφωνα με τους αναλυτές, ότι δεν θα υπάρξει επιστροφή στο status quo της σποραδικής βίας, των επιθέσεων με ρουκέτες, των συγκρούσεων και των βραχύβιων αλλά έντονων μαχών μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς που χαρακτηρίζουν την περιοχή τα τελευταία 18 χρόνια.
«Η ισραηλινή στρατιωτική απάντηση θα αντικατοπτρίζει αυτή την πραγματικότητα, με χερσαίες επιχειρήσεις που συνοδεύουν τις αεροπορικές επιδρομές. Το πιθανό αποτέλεσμα θα είναι μια σημαντικά υποβαθμισμένη Χαμάς και μια ουσιαστική καταστροφή στη Γάζα», όπως το έθεσε ο William F. Wechsler, διευθυντής του Κέντρου Rafik Hariri και των Προγραμμάτων Μέσης Ανατολής στο Atlantic Council. «Και όπως η 11η Σεπτεμβρίου αποδείχθηκε ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό λάθος για την Αλ Κάιντα, η 7η Σεπτεμβρίου θα αποδειχθεί πιθανότατα ένα αντίστοιχο στρατηγικό λάθος για τη Χαμάς», πρόσθεσε.
Ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ Εχούντ Μπαράκ δήλωσε στο CNBC την Τετάρτη ότι οι επίγειες δυνάμεις του Ισραήλ θα καταλάβουν τη Λωρίδα της Γάζας σε λίγες μέρες. Ωστόσο, αναγνώρισε ότι η κατάληψη της πόλης της Γάζας θα μπορούσε να είναι πιο περίπλοκη, δεδομένης της πιθανότητας να χρειαστεί οι χερσαίες δυνάμεις να μπουν σε κάθε κτίριο για να αποκτήσουν τον πλήρη έλεγχο της πόλης, κάτι που θα μπορούσε να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες.
Παράλληλα, παραδέχτηκε ότι είναι αβέβαιο το τι θα συμβεί στη Γάζα μετά την επιχείρηση, αμφισβητώντας την πιθανότητα ότι κάποιο άλλο αραβικό έθνος θα μπορούσε να αναλάβει προσωρινά τη διοίκηση της περιοχής. Προς το παρόν, είπε, ο κύριος στόχος είναι να «παραλύσουν» οι στρατιωτικές δυνατότητες της Χαμάς.
Το ανθρώπινο κόστος της προσπάθειας του Ισραήλ να εξαλείψει τη Χαμάς – δεδομένου ότι οι Παλαιστίνιοι δεν μπορούν επί του παρόντος να φύγουν από τη Γάζα – προκαλεί σοβαρή ανησυχία σε ανθρωπιστικές οργανώσεις και παρατηρητές. «Νομίζω ότι είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι βρισκόμαστε σε μια εντελώς νέα κατάσταση μετά από αυτό που συνέβη στο Ισραήλ. Το επίπεδο ανοχής είναι τώρα κάτω από το μηδέν», σχολίασε ο Mekelberg.
Κλιμάκωση αλλά με όρια
Ένα άλλο πιθανό αποτέλεσμα του τρέχοντος πολέμου, που είναι πολύ πιο δύσκολο να προβλεφθεί, θα μπορούσε να είναι η εμπλοκή των γειτόνων του Ισραήλ, πολλοί από τους οποίους είναι εχθρικοί προς το ισραηλινό κράτος. Η Χαμάς έχει συμμάχους στη Συρία και τον Λίβανο, για παράδειγμα, ενώ το Ιράν την χρηματοδοτεί.
Οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν ήδη απαντήσει σε επιθέσεις που έχει δεχθεί στο νότιο Λίβανο, στοχεύοντας τοποθεσίες που ανήκουν στην ένοπλη οργάνωση της Χεζμπολάχ που συνδέεται με το Ιράν, η οποία, όπως και η Χαμάς, έχει δηλωμένο στόχο να καταστρέψει το Ισραήλ.
Η Συρία, στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ, είναι επίσης μια απρόβλεπτη οντότητα, αν και υπάρχουν ελπίδες ότι μπορεί να κρατηθεί υπό έλεγχο σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία, με την οποία το Ισραήλ έχει καλές σχέσεις. Πάντως έχουμε επίσης δει επιθέσεις και ανταλλαγή πυρών.
Επίσης, σήμερα τα δύο κύρια αεροδρόμια της Συρίας, της Δαμασκού και του Χαλεπίου, δέχθηκαν ισραηλινά πλήγματα που τα έθεσαν εκτός λειτουργίας. Ο ισραηλινές επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν ενώ αναμένεται στη Συρία ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν. Σε δηλώσεις του πριν την επίσκεψη, ο Αμιραμπντολαχιάν κατηγόρησε το Ισραήλ ότι επιδιώκει «γενοκτονία» με την πολιορκία της Γάζας.
Άλλες χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία, έχουν βρεθεί σε δύσκολη θέση λόγω της σύγκρουσης. Η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ – που τους δένει μια αμοιβαία περιφρόνηση και δυσπιστία προς το Ιράν και τη Χαμάς, ετοιμάζονταν για μια μεταξύ τους προσέγγιση πριν από την επίθεση της Χαμάς, αλλά το Ριάντ βρίσκεται τώρα υπό πίεση από τον μουσουλμανικό πληθυσμό του να υποστηρίξει τον παλαιστινιακό λαό.
Σε κάθε περίπτωση, το Ισραήλ έχει λάβει μια έκρηξη υποστήριξης από τα δυτικά έθνη, με τους συμμάχους του να δηλώνουν ότι είναι έτοιμοι να παράσχουν στο κράτος ηθική και υλική υποστήριξη. Οι ΗΠΑ έχουν ήδη στείλει όπλα, διαμηνύοντας ότι το Ισραήλ δεν θα μείνει μόνο του.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι το Ισραήλ έχει ένα παράθυρο ευκαιρίας, αλλά ότι ορισμένοι διεθνείς εταίροι ενδέχεται να κάνουν πίσω στην στήριξή τους εάν η σύγκρουση κλιμακωθεί συμπεριλαμβάνοντας γειτονικές χώρες ή προκαλέσει ανθρωπιστική κρίση σε μαζική κλίμακα.
«Οι επόμενες μέρες και εβδομάδες είναι πιθανό όχι μόνο να καθορίσουν το μέλλον της ασφάλειας του Ισραήλ, αλλά μπορεί επίσης να καθορίσουν την μελλοντική θέση του στην περιοχή», σύμφωνα με τον Jonathan Panikoff, διευθυντή του Scowcroft Middle East Security Initiative in the Middle East Programs στο Atlantic Council.
«Το Ισραήλ, όπως συμβαίνει συχνά, θα έχει κάποιο περιθώριο από τη διεθνή κοινότητα τις επόμενες ημέρες για να πραγματοποιήσει τα αντίποινά του. Αλλά όσο περισσότερο διαρκεί ένας πόλεμος και όσο περισσότερες σφαγές λαμβάνουν χώρα, τόσο η διεθνής κοινότητα θα αρχίσει να καλεί όλες τις πλευρές να προχωρήσουν σε αποκλιμάκωση», πρόσθεσε. Ωστόσο, «είναι απίθανο να δεχτεί αυτό το αίτημα εκτός και αν κρίνει ότι έχει επιτύχει τουλάχιστον κάποιους από τους στόχους της», εκτίμησε.
Την ίδια ώρα, ενώ η Σαουδική Αραβία μπορεί να «υποστηρίζει ιδιωτικά» τις προσπάθειες του Ισραήλ να καταπνίξει τη Χαμάς, ο αραβικός κόσμος είναι απίθανο να κάνει το ίδιο, «ειδικά όταν εικόνες από την τηλεόραση, τον έντυπο τύπο και το X (πρώην Twitter) δείχνουν τον θάνατο και την καταστροφή στη Γάζα και ενδεχομένως στο Λίβανο», συνέχισε.
Η απίθανη περίπτωση της… ειρήνης
Ορισμένες χώρες, συγκεκριμένα η Κίνα και η Ρωσία, ζήτησαν κατάπαυση του πυρός στο Ισραήλ, λέγοντας ότι μόνο η διπλωματία και η λύση των δύο κρατών – που προβλέπει ένα ανεξάρτητο κράτος της Παλαιστίνης μαζί με το κράτος του Ισραήλ – θα επιφέρει ειρήνη και σταθερότητα. Προς το παρόν, ωστόσο, μια κατάπαυση του πυρός φαίνεται σχεδόν αδύνατη, με τη σύγκρουση πιθανότατα να εισέλθει σε μια «καυτή» φάση ενεργών επιχειρήσεων στο έδαφος.
Γεωπολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την επίτευξη της ειρήνης είναι η έλλειψη διεθνούς ενδιαφέροντος που είδαμε στο παρελθόν προς αυτή την κατεύθυνση, προτού ξεσπάσει δηλαδή ο πόλεμος.
«Μακάρι να υπήρχε τόσο μεγάλο διεθνές ενδιαφέρον για την επίτευξη ειρήνης όσο βλέπουμε όταν υπάρχει αίμα», είπε χαρακτηριστικά ο Mekelberg. «Ίσως τότε θα μπορούσαμε να είχαμε αποτρέψει τέτοιες καταστροφές και νομίζω ότι όλοι θα έπρεπε να αναλάβουν την ευθύνη για αυτό».
Πάντως εκτίμησε ότι υπάρχει κάποια ελπίδα ότι ο τελευταίος κύκλος βίας που βλέπουμε θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης για μια νέα ώθηση για την επίτευξη ειρήνης και την ανεύρεση «ενός εναλλακτικού τρόπος συνύπαρξης» των Ισραηλινών και των Παλαιστίνιων, με όποια μορφή κι αν πάρει. Βέβαια χαρακτήρισε τις φωνές που προωθούν την ειρήνη σαν «φωνές στην έρημο».
Δείτε εδώ όλες τις εξελίξεις λεπτό προς λεπτό
