«Ξέραμε ότι ήμασταν διαφορετικοί από όλους τους άλλους, αλλά δεν ξέραμε γιατί. Όταν ρώτησα τον πατέρα μου, απέφευγε να απαντήσει. Ποτέ δεν ήθελε να μιλήσει γι’ αυτό».
Μεγαλώνοντας στη Μαγιόρκα, ο Miquel Segura Aguiló, 78 ετών, ένιωθε ότι ζούσε σε ένα “γκέτο χωρίς τοίχους”
Η οικογένεια ήταν xuetes – μία από τις λιγότερο γνωστές εβραϊκές κοινότητες της Ισπανίας – των οποίων οι διακρίσεις εναντίον τους αναγνωρίστηκαν επίσημα τον Σεπτέμβριο από το περιφερειακό κοινοβούλιο των Βαλεαρίδων Νήσων μετά από αιώνες διώξεων, περιφρόνησης, ντροπής και σιωπής.
Όσα έπρεπε να κάνουν για να πείσουν
Οι xuetes είναι ένα απομεινάρι της μεσαιωνικής Ισπανίας, ένας λαός άγνωστος έξω από τη Μαγιόρκα μέχρι τη δεκαετία του 1930. Είναι οι απόγονοι των Εβραίων του νησιού που προσηλυτίστηκαν στον καθολικισμό πριν από 600 χρόνια – σχεδόν έξι δεκαετίες νωρίτερα από τότε που όλοι οι Εβραίοι της Ισπανίας αναγκάστηκαν το 1492 να αλλαξοπιστήσουν για να μην απελαθούν από τους καθολικούς μονάρχες Φερδινάνδο και Ισαβέλλα.
Η ονομασία προέρχεται πιθανώς από το xulla (λίπος χοίρου), καθώς οι conversos (σσ: όσοι αλλαξοπίστησαν) ήταν συχνά υποχρεωμένοι να αποδείξουν ότι είχαν αποκηρύξει την πίστη τους τρώγοντας δημόσια χοιρινό κρέας, το οποίο απαγορευόταν από τον εβραϊκό νόμο.
Η Μαγιόρκα είχε σημαντική εβραϊκή παρουσία από τον δεύτερο αιώνα, η οποία ευημερούσε και ήταν ανεκτή υπό τη μουσουλμανική κυριαρχία αλλά και μετά τη χριστιανική ” παλινόρθωση ” το 1229. Ωστόσο, μετά από μια σειρά αντιεβραϊκών ταραχών, αναγκάστηκαν 1435 να ασπαστούν μαζικά τον καθολικισμό.
Ακόμα κι έτσι ωστόσο, οι διώξεις αυξήθηκαν τον 17ο αιώνα και το 1688 μια ομάδα προσπάθησε να διαφύγει με πλοίο στην Αγγλία. Μια καταιγίδα τους οδήγησε πίσω στο λιμάνι. Ενημερώθηκε η ισπανική Ιερά Εξέταση και 73 κρίθηκαν ένοχοι, 45 καταδικάστηκαν σε θάνατο και τρεις κάηκαν ζωντανοί σε μια τελετή που παρακολούθησαν 30.000 από τους 100.000 κατοίκους του νησιού.
Τα ονόματα των εκτελεσθέντων αναρτήθηκαν σε πανό στο μοναστήρι του Sant Domènech στην Πάλμα , με τους απογόνους τους να θεωρούνται αποδιοπομπαίοι τράγοι.
Για τα επόμενα 300 χρόνια, έως ότου ο τουρισμός άνοιξε τη Μαγιόρκα στον κόσμο, οι ευλαβικά καθολικοί xuetes ήταν καταδικασμένοι να ζουν κατά κύριο λόγο σε λίγους δρόμους της Πάλμα, να εργάζονται σε ένα περιορισμένο αριθμό επαγγελμάτων και, κυρίως, να παντρεύονται μεταξύ τους.
Όταν ο Roberto Aguiló Bonnín, συνταξιούχος τυπογράφος στην Πάλμα, ήταν παιδί, η καταγωγή της κοινότητάς του ήταν ταμπού. “Δεν ήξερα τι σημαίνει xueta και κανείς δεν μιλούσε γι’ αυτό”, λέει. “Το μόνο που ήξερα ήταν ότι η οικογένειά μου ήταν στιγματισμένη”.
“Μόνο όταν μεγάλωσα πολύ συνειδητοποίησα ότι οι πρόγονοί μου μπορεί να ήταν Εβραίοι, επειδή τόσα πολλά νοικοκυριά είχαν μια κουνιστή καρέκλα, που παραδοσιακά χρησιμοποιείται για να βάζεις τον εαυτό σου σε ένα είδος συναισθηματικής έκστασης και για να διαβάζεις την Τορά”.
Τα Σάββατα, οι xuetes στην Πάλμα καθάριζαν επιδεικτικά τα σπίτια τους για να δείξουν ότι δεν τηρούσαν την αργία του Σαββάτου, όπως προστάζει η Εβραϊκή θρησκεία ενώ πήγαιναν στην εκκλησία περισσότερο από κάθε άλλον.
Μέχρι τη δεκαετία του 1970, το στίγμα του να είσαι xuete είχε αμβλυνθεί καθώς είχνα μεγάλα ποσοστά ενσωμάτωσης στον τοπικό πληθυσμό.
«Γυρίστε πίσω»
Το 2011 ο ραβίνος Nissim Karelitz, κορυφαίος μελετητής και πρόεδρος θρησκευτικού δικαστηρίου στο Ισραήλ, ανακοίνωσε ότι, καθώς οι xuetes δεν είχαν παντρευτεί ποτέ με ξένους, η πόρτα ήταν ανοιχτή για να επιστρέψουν στον ιουδαϊσμό, παρά το γεγονός ότι ήταν ενεργοί καθολικοί από τον 15ο αιώνα.
“Έχω αρχίσει να είμαι περίεργος για τον Ιουδαϊσμό, αλλά δεν τίθεται θέμα επιστροφής στην θρησκεία μου. Είμαι καθολική και δεν ενδιαφέρομαι να την αλλάξω, αλλά θα ήθελα να μάθω περισσότερα για το τι με ενώνει με το παρελθόν μου, έστω και μόνο για να καταλάβω καλύτερα τον εαυτό μου”.
Η ομοσπονδία των εβραϊκών κοινοτήτων της Ισπανίας χαιρέτισε την ομόφωνη αναγνώριση από το περιφερειακό κοινοβούλιο “των διακρίσεων και της περιθωριοποίησης που υφίστανται οι απόγονοι των Εβραίων του νησιού”. Η κίνηση αυτή ακολουθεί την απόφαση της ισπανικής κυβέρνησης το 2015 να προσφέρει ιθαγένεια στους απογόνους των Εβραίων που εκδιώχθηκαν το 1492 “για να αντισταθμίσει τα επαίσχυντα γεγονότα του παρελθόντος της χώρας”. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2021 είχαν εγκριθεί 36.182 αιτήσεις.
naftemporiki.gr
