Για δεκαετίες, οι ευρωπαϊκές χώρες ήταν πολύ προσεκτικές στο να κρατήσουν τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες μακριά από τα χωράφια τους. Αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σπάει ένα ταμπού: Θέλει να κάνει πολύ πιο εύκολη τη χρήση της γενετικής μηχανικής στην αγροτική οικονομία, όπως προβλέπει η κοινοτική οδηγία που πρόκειται να ανακοινωθεί αύριο, αλλά έχει περιέλθει σε γνώση της γερμανικής Handelsblatt.
«Με την οδηγία αυτή, μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις, όπως η Bayer, θα μπορούν να εισέλθουν στον κλάδο της βιοτεχνολογίας στην Ευρώπη, κάτι που θεωρείται από καιρό φυσιολογικό στις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ιαπωνία», γράφει η γερμανική εφημερίδα. Τονίζει πάντως ότι «το προσχέδιο της επιτροπής συναντά σκληρή αντίσταση από τους υποστηρικτές των καταναλωτών και τους βιοκαλλιεργητές – και είναι πιθανό να γίνει το επόμενο σημείο διαμάχης στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις».
Η κατεύθυνση της Κομισιόν είναι όμως σαφής: Η πράσινη γενετική μηχανική πρέπει να γίνει μέρος της καθημερινής ζωής στις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων της ΕΕ . Θα πρέπει να είναι η απάντηση στην υπερθέρμανση του πλανήτη, την αύξηση του πληθυσμού και την υπερβολική εξάρτηση από τις εισαγωγές.
Στόχος της Κομισιόν είναι να χαλαρώσουν οι κανονισμοί για τα λεγόμενα γονιδιακά επεξεργασμένα φυτά.
Τι είναι η νέα γονιδιακή επεξεργασία
Η γονιδιακή επεξεργασία διαφέρει από την κλασική γενετική μηχανική κυρίως στο ότι οι ερευνητές δεν εισάγουν ξένα γονίδια στο φυτό. Αντίθετα, χρησιμοποιούν το γονιδιακό σύστημα CRISPR , για να πραγματοποιήσουν ακριβείς επεμβάσεις στο DNA του φυτού. Το σύστημα επιτρέπει στους επιστήμονες να τροποποιούν το γονιδίωμα με περισσότερη ακρίβεια, στοχεύοντας πολλαπλά γονίδια ταυτόχρονα και με σημαντικά μειωμένο κόστος. Πολλοί επιστήμονες χαρακτηρίζουν τις τεχνικές αυτές ως «ανακάλυψη του αιώνα».
Έλληνας ερευνητής που ασχολείται με την γονιδιακή τεχνική CRISPR εξηγεί στη «Ναυτεμπορική», τους λόγους της νέας γονιδιακής πολιτικής της Κομισιόν: «Τα χωράφια της Ευρώπης δεν είναι φτιαγμένα για έναν κόσμο δύο βαθμούς πιο ζεστό. Η κλιματική αλλαγή, αισθητή σε όλους τους ήπιους χειμώνες και τα ξηρά καλοκαίρια των τελευταίων ετών, δυσκολεύει ήδη τη ζωή των αγροτών ,σήμερα. Στο μέλλον, θα καταστήσει πιο πιθανές τις προσβολές από παράσιτα και τις ασθένειες των φυτών και θα οδηγήσει σε περισσότερα προβλήματα στις καλλιέργειες. Ταυτόχρονα, ο παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να αυξάνεται, ειδικά στον Νότο. Συνεπώς, κατά τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δεν αρκεί η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αλλά χρειάζονται επίσης και πιο ανθεκτικά, γενετικά τροποποιημένα φυτά.»
Σε αντίθεση με τις καθιερωμένες μεθόδους, λέει στη «Ν» ο Έλληνας ερευνητής, που ζήτησε να μην κατονομαστεί, «οι επιστήμονες δεν χρησιμοποιούν αλληλουχίες γονιδίων από ξένα είδη με τα οποία δεν μπορεί να διασταυρωθεί ένα φυτό, αλλά επιλέγουν μια μέση λύση: κάτι περισσότερο από τη διασταύρωση δύο φυτών, αλλά λιγότερο από τον προγραμματισμό νέων αλληλουχιών γονιδίων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γενετικές αλλαγές που προκαλούνται στα φυτά που καλλιεργούνται με “νέες γονιδιακές τεχνικές” (NGT), δεν μπορούν πλέον να ταυτοποιηθούν με τις γνωστές μεθόδους ανάλυσης».
Τέλος στη βιολογική γεωργία
« Το σχέδιο της Κομισιόν θα βάλει τέλος στις βιολογικές καλλιέργειες , που θα πρέπει να προστατευτούν με ολοένα και μεγαλύτερη προσπάθεια», λέει ο Γερμανός επιστήμονας και εκπρόσωπος των Πρασίνων, Καρλ Μπαρ. «Εάν τα φυτά NGT χρησιμοποιούνταν παντού, θα ήταν στην πραγματικότητα σχεδόν αδύνατο να αποτρέψουμε τα χωράφια των γειτονικών βιοκαλλιεργητών από το να «μολυνθούν», προσθέτει.
Η Ανμαρί Φόλινγκ , εμπειρογνώμονας γενετικής μηχανικής για την αγροτική γεωργία , υποστηρίζει επίσης πώς «αν εγκριθεί η πρόταση της Κομισιόν , θα υπονομευθεί το δικαίωμα παραγωγής αγροτικών προϊόντων χωρίς γονιδιακές τεχνικές ,αλλά και οι σχετικοί κανόνες που ισχύουν στην ΕΕ».
Η επιστήμη, από την άλλη πλευρά, ακούγεται πολύ διαφορετική: «Το Ινστιτούτο Leibniz for Plant Genetics and Crop Plant Research (IPK), χαρακτηρίζει εξαιρετική την πρόταση της Επιτροπής» ,λέει ο Νικάλαους φον Βίρεν , ειδικός στην κυτταρική βιολογία. «Τα φυτά που τροποποιούνται με αυτόν τον τρόπο, δεν αποτελούν αυξημένο κίνδυνο για τον άνθρωπο και τη φύση. Η εστίαση της Επιτροπής είναι επίσης σωστή για την ανθεκτικότητα των φυτών στις ασθένειες ή στην αποτελεσματική χρήση του νερού ή των θρεπτικών ουσιών. Οι διαφορετικές εκτιμήσεις θυμίζουν ήδη μια πικρή σύγκρουση από το παρελθόν – για την κλασική γενετική μηχανική».
Ταραγμένη περίοδος στις Βρυξέλλες
Το σχέδιο της Κομισιόν έρχεται πάντως σε μια ταραγμένη περίοδο, επειδή στις Βρυξέλλες, πολλοί ευρωβουλευτές και Επίτροποι εκφράζουν διαφορετικές απόψεις για το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας. Ο σοσιαλδημοκράτης Φρανς Τίμερμανς, Επίτροπος αρμόδιος για θέματα Περιβάλλοντος και Κλίματος, που υποστηρίζει τον νέο κανονισμό γενετικής μηχανικής, δέχεται σφοδρές επιθέσεις από το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), ειδικά λόγω της θέσης του για τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων στην ΕΕ κατά 50%έως το 2030.
Ο Τίμερμανς λέει ότι «ο η οδηγία που επιτρέπει τη νέα γενετική μηχανική δεν θα γίνει αποδεκτή από το κοινό , εάν δεν αποφέρει αναγνωρίσιμα οφέλη για το περιβάλλον. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ πρέπει επίσης να δείξει ότι είναι σοβαρή με την υπόσχεσή της ότι η ευρωπαϊκή γεωργία θα χρησιμοποιεί σημαντικά λιγότερα φυτοφάρμακα. Μένει να δούμε που θα οδηγήσει η διαμάχη, καθώς ο χρόνος τελειώνει για όλους τους νόμους και σχετικές διαδικασίες χρειάζονται μήνες. Και τον Ιούνιο του επόμενου έτους θα γίνουν οι ευρωεκλογές.
