Τις πταίει για τις ταραχές στη Γαλλία, για αυτή την κοινωνική έκρηξη που εκδηλώθηκε όχι μόνο με μαζικές διαδηλώσεις, αλλά και με την πυρπόληση αυτοκινήτων, την καταστροφή κτιρίων και τις χιλιάδες συλλήψεις μετά τον θάνατο του 17χρονου Ναέλ από σφαίρα αστυνομικού;
Ο Εμανουέλ Μακρόν έχει μία θεωρία. Τα social media, μας είπε, διαδραματίζουν «αξιοσημείωτο ρόλο» στον να πυροδοτούν την αναταραχή.«Έδειξε» μάλιστα ως κύριους υπεύθυνους το Snapchat και το TikTok, παρουσίασε σχέδια το πώς θα συνεργαστεί με τις πλατφόρμες για να αποσύρει «το πιο ευαίσθητο» περιεχόμενο και είπε ότι περιμένει «πνεύμα υπευθυνότητας» από αυτές. Συνέχισε με βέλη κατά των video games. Αναφερόμενος σε παραβατικές συμπεριφορές νέων είπε: «Κάποιες φορές έχουμε την αίσθηση πως ζουν έξω, στους δρόμους, τα video games με τα οποία έχουν “μεθύσει”». Οι εισοδηματικές ανισότητες, τα θέματα της ταυτότητας, του ρατσισμού, η αστυνομική βία δεν βρήκαν χώρο στη θεωρία του Μακρόν.
Τα video games
Ας συζητήσουμε λοιπόν για τη «δαιμόνια» τεχνολογία. Ναι, τα video games μπορούν να εθίσουν ένα παιδι σε σκληρές εικόνες, να αυξήσουν την ανοχή του σε βία, να ωθήσουν σε μίμηση παραβατικών συμπεριφορών. Η συζήτηση αυτή ήταν ήδη πολύ έντονη από τη δεκαετία του 1990. Και ναι, τα social media μπορούν να λειτουργήσουν ως πλατφόρμα προπαγάνδας ακραίων φωνών, στρατολόγησης μελών σε βίαιες ομάδες, ως ένα μέσο αστραπιαίας και μαζικής μετάδοσης ενός “καλέσματος” σε “εξέγερση”. Αν πρέπει οπωσδήποτε να τους μοιράσουμε μερίδιο ευθύνης, ας τα πούμε “επιταχυντές” της έκρηξης ή ακόμη και της ριζοσπαστικοποίησης. Αλλά δεν μπορεί να βρίσκεται σε αυτά η ρίζα του κακού. Η κοινωνική έκρηξη δεν προκαλείται από το πληκτρολόγιο και την οθόνη. Αυτά δύσκολα ανάβουν φωτιές – μπορούν συνήθως μόνο να τις εξαπλώσουν.
Και η πραγματικότητα
Οι έφηβοι των προαστίων του Παρισιού, οι άλλοι έφηβοι αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, που βγήκαν στους δρόμους με σύνθημα “black lives matter” ή ακόμη και ο όχλος που εισέβαλε στο Καπιτώλιο πεπεισμένος για τα περί εκλογικής νοθείας και έτοιμος να παραδώσει και πάλι στον Τραμπ στην εξουσία, δεν είναι “γέννημα” των social media και των video games, αλλά των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών που ζούμε τα τελευταία 15 χρόνια των αλλεπάλληλων κρίσεων. Ο Μακρόν δεν μπορεί σοβαρά να πιστεύει πως οι 5 νύχτες οργής ξεπήδησαν από τα Dead Space και το God of War.
To 2015 – με αφορμή τότε μία διαφορετική συζήτηση για το τι γεννά την τρομοκρατία και το πώς στρατολογούνται παιδιά ακόμη και καλές σπουδές, οικονομική ένωση, φαινομενικά πλήρως ενσωματωμένα στη γαλλική κοινωνία – ο τότε πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς είχε κάνει λόγο για «εδαφικό, κοινωνικό, εθνικό απαρτχάιντ» στη χώρα. Αναφέρθηκε στο μίσος, στις εντάσεις, στα πάσης φύσεως ρήγματα, που υπέβοσκαν για χρόνια, αλλά κανείς δεν μιλούσε γι’ αυτά. Η γαλλική κοινωνία ανοίγει και πάλι τη συζήτηση για όλα αυτά, όπως και τα επίμονα ερωτήματα περί «ταυτότητας». Και μαζί με αυτά τη συζήτηση για τον ρόλο των ανισοτήτων, που αντί να κλείνουν, ανοίγουν κι άλλο.
