Οι προσπάθειες του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν να διαχειριστεί την κρίση που πυροδότησε η ανταρσία των μσιθοφόρων της ομάδας Wagner μπορεί να διευκολύνει το διεθνές δικαστήριο να διώξει τον ίδιο και το ρωσικό κράτος για εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν οι μισθοφόροι μαχητές, σύμφωνα με ειδικούς στο διεθνές δίκαιο.
Μετά την ανταρσία του Γεβγκένι Πριγκόζιν, ο Πούτιν έκανε γνωστό ότι η μισθοφορική ομάδα είχε «χρηματοδοτηθεί πλήρως» από τις ρωσικές αρχές. Μόνο το έτος έως τον Μάιο του 2023, οι μαχητές της Wagner έλαβαν πάνω από 86 δισ. ρούβλια (πάνω από 1 δισ. δολάρια) από τον κρατικό προϋπολογισμό.
«Αυτά τα λόγια θα έχουν ενδεχομένως πολύ σημαντικές συνέπειες όσον αφορά το μερίδιο ευθύνης του ρωσικού κράτους για τις πράξεις της Wagner και του Πούτιν, προσωπικά και ατομικά ως ηγέτης του ρωσικού κράτους», δήλωσε ο Philippe Sands KC, καθηγητής Νομικής στο UCL.
Σημειώνεται ότι για χρόνια ο ηγέτης της Ρωσίας είχε κρατήσει αποστάσεις από τη Wagner, η οποία ιδρύθηκε το 2014, καθώς οι κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου εναντίον των μαχητών αυξάνονται διεθνώς, συμπεριλαμβανομένης μιας έρευνας του ΟΗΕ για την παρουσία τους στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.
Κατά τη διάρκεια μιας μάχης στη Συρία με τα αμερικανικά στρατεύματα το 2018, η Μόσχα αρνήθηκε τον έλεγχο των δυνάμεων της Wagner και ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου την ίδια χρονιά είπε ότι δεν υπήρχαν ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες στη Ρωσία.
Η χρηματοδότηση της Wagner δεν θα καθιστούσε τον Πούτιν – ή τη Ρωσία – αυτόματα νομικά υπεύθυνο για τα εγκλήματά της, δήλωσε από την πλευρά του ο Dapo Akande, καθηγητής δημόσιου διεθνούς δικαίου στη Σχολή Κυβέρνησης Blavatnik της Οξφόρδης. Αλλά θα μπορούσε να είναι ένα σημαντικό μέρος μιας ευρύτερης υπόθεσης. «Είναι μια σημαντική παραδοχή», είπε. «Η χρηματοδότηση, από μόνη της, δεν αρκεί για να πούμε ότι κάποιος είναι υπεύθυνος για ένα διεθνές έγκλημα… [αλλά] καθιστά πιο δύσκολο να πούμε ότι «αυτά τα πράγματα δεν έχουν καμία σχέση με εμάς».
«Είπατε ότι πραγματικά χρηματοδοτούσατε αυτήν την ομάδα, επομένως αυτό σημαίνει ότι κατά μία έννοια, συνεισφέρατε σε αυτό που κάνει αυτή η ομάδα. Τώρα, η εισαγγελία μπορεί να χρειαστεί να δείξει περισσότερα ή ένα δικαστήριο μπορεί να χρειαστεί να βρει περισσότερα, αλλά τουλάχιστον το πρώτο στοιχείο είναι εδώ».
Ακόμα κι αν δεν υπάρξει δίκη, η συζήτηση για την ευθύνη για τα εγκλήματα της Wagner μπορεί να ωθήσει τη διεθνή νομική κοινότητα να σκεφτεί περισσότερο το μερίριο ευθύνης σε έναν κόσμο πολλαπλασιαζόμενων πολιτοφυλακών, δήλωσε ο Gerry Simpson, καθηγητής δημοσίου διεθνούς δικαίου στο LSE.
«Δεδομένου του αυξανόμενου κατακερματισμού των κρατών και της χρήσης ιδιωτικών στρατιωτικών εταιρειών, αυτό θα είναι όλο και μεγαλύτερο ζήτημα για τα δικαστήρια, όσο προχωρά ο καιρός», είπε. «Παραμερίζοντας το αρκετά μεγάλο ερώτημα σχετικά με το εάν τα δικαστήρια θα πρέπει να διαδραματίζουν τέτοιου είδους ρόλο εν μέσω μιας πολύ λεπτής πολιτικής και στρατιωτικής κατάστασης, είναι σαφές ότι θα είναι σημαντικό και δύσκολο για τα δικαστήρια να βρουν ποιος είναι υπεύθυνος για συγκεκριμένες πράξεις που λαμβάνουν χώρα σε μια ομίχλη πολέμου που έχει γίνει πολύ πιο ομιχλώδης», πρόσθεσε.
