Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν μπορεί να έπεσε σε δυσμένεια και να κατέφυγε στη Λευκορωσία μετά τη μίνι ανταρσία του το Σαββατοκύριακο στη Ρωσία, αλλά ο μισθοφορικός του στρατός θα συνεχίσει να σπέρνει τον όλεθρο. Ειδικά στην Αφρική.
Έστω και χωρίς το όνομα Wagner, ακόμη και χωρίς τον αρχηγό του, προειδοποιούν Ευρωπαίοι διπλωμάτες, μιλώντας στη «Ναυτεμπορική». Η κρίση μεταξύ Wagner και Κρεμλίνου «δεν θα θέσει τέλος σε πέντε χρόνια ρωσικού επεκτατισμού στην Αφρική», προσθέτουν οι ίδιες πηγές. Δύο ημέρες μετά την εξέγερση του Πριγκόζιν, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, διαβεβαίωσε ότι η παραστρατιωτική ομάδα θα συνεχίσει «τις επιχειρήσεις της στο Μάλι και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία». Η ενημέρωση από τον επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας δίνει απάντηση στους ειδικούς που αναρωτιούνται για το μέλλον αυτής της ιδιωτικής πολιτοφυλακής, της αιχμής του δόρατος του νέου ρωσικού επεκτατισμού στην Αφρική.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 5.000 Ρώσοι μισθοφόροι στη Μαύρη ήπειρο: Δραστηριοποιούνται κυρίως στο Μάλι, τη Λιβύη, το Σουδάν, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία μέχρι τη Μοζαμβίκη και πρόσφατα ακόμη και στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. «Το δίκτυο που ο ανυπάκουος “μάγειρας του Βλαντιμίρ Πούτιν” έχει δημιουργήσει σε όλη την Αφρική τα τελευταία χρόνια είναι πολύ σημαντικό για τη Μόσχα για να το διαλύσει απλώς. Οι μισθοφόροι της Wagner θα συνεχίσουν να δρουν στην Αφρική», λέει ένας άλλος διπλωμάτης, «με ή χωρίς τον Πριγκόζιν».
Αρπακτικά του πλούτου
Εκατοντάδες μισθοφόροι της Wagner είχαν φτάσει επισήμως στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία το 2018, σύμφωνα με τη Μόσχα, για να εκπαιδεύσουν τον στρατό. Στα τέλη του 2020, ο πρόεδρος Τουαντερά, απειλούμενος από επίθεση ανταρτών στο Μπανγκούι, κάλεσε τη Μόσχα για βοήθεια και εκατοντάδες Ρώσοι μισθοφόροι αποβιβάστηκαν και απώθησαν γρήγορα τις ένοπλες ομάδες από τα περισσότερα εδάφη που έλεγχαν. Έκτοτε, ο ΟΗΕ και διεθνείς ΜΚΟ έχουν κατηγορήσει τους Ρώσους για καταχρήσεις και εγκλήματα κατά αμάχων. Κατηγορούν επίσης τους μισθοφόρους της Wagner ότι έχουν εξελιχθεί σε μια «αρπακτική ομάδα», κλέβοντας διαμάντια, χρυσό και άλλες πρώτες ύλες.
Στο Μάλι, μισθοφόροι της Wagner υποστηρίζουν επίσης τον τακτικό στρατό της αφρικανικής αυτής χώρας. Ο Πριγκόζιν προστατεύει αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία και γεμίζει τις τσέπες του με κέρδη από πρώτες ύλες.
Εργαλείο εξωτερικής πολιτικής
Η Wagner είναι «εργαλείο του ρωσικού κράτους» και της αφρικανικής διπλωματίας του Πούτιν, ακόμα κι αν παρουσιάζεται ως ιδιωτική εταιρεία. Το φαινόμενο Wagner είναι πολύ ευρύτερο και περιλαμβάνει επιχειρηματίες, γεωλόγους, μηχανικούς ορυχείων και ειδικούς επικοινωνιών.
Στο Σουδάν, η συνεργασία μεταξύ Wagner και Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης υπό την ηγεσία του νούμερο δύο της χούντας, στρατηγού Μοχάμεντ Χαμντάν Ντάγκλο, επέτρεψε στην πολιτοφυλακή αυτή να κάνει παράνομη διακίνηση χρυσού. Αλλά και να οργανώσει τη μεταφορά του χρυσού απευθείας στα ταμεία του ρωσικού κράτους, συμβάλλοντας στη διόγκωση των αποθεμάτων του Κρεμλίνου σε χρυσό για να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις. «Η Wagner είναι μια οντότητα που υπερασπίζεται ιδιωτικά, ακόμη και εγκληματικά συμφέροντα και προωθεί τους στόχους του ρωσικού κράτους.
Και τα δύο είναι άρρηκτα συνδεδεμένα», συνοψίζει ο Νιαγκαλέ Μπαγκαβόκο, πρόεδρος του ερευνητικού κέντρου African Security Sector Network.
Διασφαλίζουν ρωσικές εταιρείες
Στη Ρωσία δραστηριοποιούνται σήμερα 30 έως 40 τέτοιοι ιδιωτικοί στρατοί. Οι περισσότεροι είναι πολύ πιο διακριτικοί από την ομάδα Wagner. Μερικοί από αυτούς τους στρατούς υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό για να εξασφαλίζουν ρωσικές εταιρείες σε επικίνδυνα μέρη στην Αφρική ή στη Συρία. Συχνά προστατεύουν τα θαλάσσια ή πετρελαϊκά συμφέροντα της Ρωσίας.
Ο πολιτικός επιστήμονας και συγγραφέας Πέερ ντε Γιονγκ, που έχει μελετήσει εκτενώς τους ιδιωτικούς στρατούς σε όλο τον κόσμο, λέει ότι «όσο μεγαλύτερη είναι η παρακμή σε μια αφρικανική χώρα, τόσο περισσότερο ανθούν τέτοιες εταιρείες ασφάλειας». Ο Πριγκόζιν έχει τεράστια κεφάλαια, κυρίως λόγω των προσοδοφόρων δραστηριοτήτων του στην Αφρική. Μπόρεσε να στρατολογήσει χιλιάδες άντρες μέσα σε λίγους μήνες για να παρέμβει και στον πόλεμο της Ουκρανίας. Όταν ο τακτικός ρωσικός στρατός τα βρήκε δύσκολα στο Μπαχμούτ, για να ανακτήσει την πρωτοβουλία ο Πούτιν κατέφυγε στον Πριγκόζιν και του ζήτησε να στείλει τα δικά του στρατεύματα στο πεδίο της μάχης.
Το εγχείρημα πέτυχε, όσο και αν ο Πριγκόζιν ζητούσε όλο και περισσότερους πόρους, κατηγορώντας την ηγεσία του ρωσικού υπουργείου Άμυνας για «ανίκανα καθάρματα». Μπορούμε μήπως να μιλάμε για «Βαγκνεροποίηση» του πολέμου; Ρωτήθηκε ο Πέερ ντε Γιονγκ. «Νομίζω ότι είναι υπερβολικό. Με τα δισεκατομμύριά του, ο Πριγκόζιν δημιούργησε ένα πολύ μοναδικό μοντέλο. Είναι επίσης πολύ ρωσικό, μπορεί να λειτουργήσει μόνο στη Ρωσία…».
