Μια εκτεταμένη και πιο αυστηρή μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού συστήματος χορήγησης ασύλου ισχύει πλέον στην Ευρωπαϊκή Ενωση, μετά από τρία χρόνια διαπραγματεύσεων. Η απόφαση ελήφθη με ειδική πλειοψηφία από τους 27 υπουργούς Εσωτερικών,στο Λουξεμβούργο, καθώς ορισμένες χώρες, κυρίως η Πολωνία και η Ουγγαρία, δεν αποδέχθηκαν τον συμβιβασμό.
Η μεταρρύθμιση αποσκοπεί αφενός στη μείωση του αριθμού των προσφύγων σε ολόκληρη την Ευρώπη και, αφετέρου, στην καλύτερη κατανομή του βάρους μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Η συμφωνία των υπουργών Εσωτερικών δεν είναι βέβαια ακόμη η τελική, καθώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει ακόμη να εγκρίνει τη μεταρρύθμιση. Αναμένονται αλλαγές, καθώς πολλοί ευρωβουλευτές απορρίπτουν τη σκληρή γραμμή των κρατών μελών. Πέρυσι υποβλήθηκαν 881.200 αρχικές αιτήσεις ασύλου στα 27 κράτη μέλη. Σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά, αυτό σημαίνει αύξηση 64%. Κατά μέσο όρο στην ΕΕ, δεν εγκρίνεται μία στις δύο αιτήσεις.
Δύο βασικές καινοτομίες
Το πακέτο της συμφωνίας περιέχει δύο βασικές καινοτομίες: Πρώτον, θα υπάρχουν γρήγορες διαδικασίες για τους αιτούντες άσυλο στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Θα πρέπει να υπάρχουν τα λεγόμενα κέντρα ασύλου κοντά στα σύνορα – δηλαδή αυστηρά ασφαλείς περιοχές ή εγκαταστάσεις. Στην ιδανική περίπτωση, εντός 12 εβδομάδων θα έχει ελεγχθεί εάν ο αιτών έχει πιθανότητα ασύλου. Αν όχι, θα πρέπει να αποσταλεί αμέσως πίσω με αεροπλάνο «σε ασφαλείς, τρίτες χώρες», χωρίς να εισέλθει στην ΕΕ. Η πρόβλεψη είναι ότι η συνολική διάρκεια της διαδικασίας ασύλου και απέλασης στα σύνορα, δεν πρέπει να υπερβαίνει τους έξι μήνες . Η μεταρρύθμιση που συμφωνήθηκε προβλέπει πολύ αυστηρότερη μεταχείρισή τους – ειδικά εάν προέρχονται από χώρες που χαρακτηρίζονται ως ασφαλείς – συμπεριλαμβανομένων των βαλκανικών κρατών, του Μαρόκου, της Σενεγάλης και της Γκάνας.
Δεύτερον: Δεν θα υπάρχει αναγκαστική διανομή προσφύγων εντός της Ευρώπης, επειδή ορισμένες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αρνούνται να φιλοξενήσουν μετανάστες από τη Μεσόγειο. Αλλά θα δημιουργηθεί ένα νέο ευρωπαϊκό ταμείο που τροφοδοτείται από εισφορές από τις χώρες που δεν δέχονται μετανάστες. Οσοι δεν θέλουν να δεχτούν πρόσφυγες πρέπει να καταβάλουν αποζημίωση για να βοηθήσουν τα κράτη της Μεσογείου. «Η λύση που βρέθηκε, βασίζεται στη λεγόμενη υποχρεωτική αλληλεγγύη: οι χώρες που δεν θα δέχονται την ποσόστωση των μεταναστών που τους αναλογεί ,πρέπει να πληρώνουν 20.000 ευρώ για κάθε μετανάστη που δεν γίνεται δεκτός», τονίζουν στην Ναυτεμπορική, ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Διάχυτη ανακούφιση
Υπάρχει βέβαια μια διάχυτη ανακούφιση που επιτέλους βρέθηκε ένας συμβιβασμός. Το όχι από Πολωνία και Ουγγαρία ήταν άλλωστε, αναμενόμενο. Αρχικά καταψήφισαν μαζί με άλλες 8 χώρες – Ιταλία, Ελλάδα, Αυστρία, Δανία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Μάλτα, Βουλγαρία. Η επείγουσα ανάγκη εξεύρεσης συμβιβασμού, οδήγησε τις άλλες 8 χώρες να υποχωρήσουν. Χρειάστηκε όμως να γίνουν κι άλλες αλλαγές στη συμβιβαστική πρόταση πριν συμφωνήσουν η Ιταλία και η Ελλάδα. Η Μάλτα απείχε μέχρι τέλους. Η Ιταλία, η Ελλάδα και η Αυστρία επικράτησαν με το αίτημα να είναι δυνατή η απέλαση των απορριφθέντων μεταναστών στις λεγόμενες ασφαλείς τρίτες χώρες. Αυτές οι χώρες περιλαμβάνουν την Τυνησία και την Αλβανία.
Η Γερμανία απέρριψε το αίτημα εξαίρεσης των οικογενειών ανήλικων παιδιών από τις ταχείς διαδικασίες. Η μεγάλη πλειοψηφία των άλλων κρατών το απέρριψε. Αλλά το Βερολίνο δεν θέλει ακόμα να παραδεχτεί την ήττα και ανακοίνωσε ότι μαζί με την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και το Λουξεμβούργο, θα ζητήσουν νέες διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η Επίτροπος Εσωτερικών της ΕΕ, Ίλβα Γιόχανσον, υποσχέθηκε ότι η Κομισιόν θα παράσχει «τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο ευρώ» από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για να αποκατασταθούν οι ταχείες διαδικασίες.
Αντιδράσεις Αμνηστίας-Πρασίνων
Η Διεθνής Αμνηστία επικρίνει πάντως τη δημιουργία των λεγόμενων κέντρων ασύλου για όσους αναζητούν προστασία στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ: Σε αυτούς τους συνοριακούς καταυλισμούς, θεωρούνται «μη εισαγόμενοι» παρόλο που αναμφίβολα βρίσκονται σε ευρωπαϊκό έδαφος…Είναι προβλέψιμο ότι αυτό θα οδηγήσει στη φυλάκιση ατόμων που ζητούν άσυλο», δήλωσε η οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εντονη ήταν και η αντίδραση των Πρασίνων, που έκαναν λόγο για «υιοθέτηση ακραίων λαϊκιστικών θέσεων» από το συμβούλιο των 27 υπουργών Εσωτερικών.
«Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν χάσει την ηθική τους πυξίδα», κατήγγειλε ο εκπρόσωπος των Γερμανών Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ράσμους Άντρεσεν. «Είναι ντροπή το γεγονός ότι η Γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών Νάνσι Φέιζερ, συμφώνησε επίσης σε αυτήν την πρόταση», πρόσθεσε. Ο επικεφαλής των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Τέρι Ρέιντκε, διαμαρτυρήθηκε ότι η συμφωνία «έρχεται σε αντίθεση με ευρωπαϊκές αξίες, όπως τα θεμελιώδη δικαιώματα και ο σεβασμός του κράτους δικαίου».
Η Πράσινη υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Ανναλένα Μπέρμποκ και ο ομοϊδέτης της, αντικαγκελάριος Ρόμπερτ Χάμπεκ, υπερασπίστηκαν πάντως τον συμβιβασμό, τονίζοντας την ανάγκη για συμφωνία στην Ευρώπη.
