Πολλοί άκουσαν τη φωνή του για πρώτη φορά κατά την «παραλαβή» του Υπουργείου Εξωτερικών από τον προκάτοχό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Ο νέος επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας, Χακάν Φιντάν, θεωρείται η διακριτικότητα προσωποποιημένη. Και όμως! Για περισσότερα από 10 χρόνια, ο 55χρονος πολιτικός επιστήμονας ήταν από τους στενότερους συμβούλους του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Και φυσικά, επικεφαλής της διαβόητης ΜΙΤ-της τουρκικής μυστικής υπηρεσίας από το 2010. Όταν ο Ερντογάν ταξίδευε στο εξωτερικό τα τελευταία χρόνια, ο Φιντάν ήταν πάντα στην αντιπροσωπεία.
Αν και έμενε συνήθως διακριτικά στο παρασκήνιο ,ο Χακάν Φιντάν έχει μετάσχει στη λήψη όλων των σημαντικών αποφάσεων στην εξωτερική πολιτική της Αγκυρας: από τη χρήση drones στη σύγκρουση στη Λιβύη μέχρι τη μεσολάβηση στον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.«Θα συνεχίσω να προωθώ το όραμα της εθνικής εξωτερικής πολιτικής που βασίζεται στην ανεξαρτησία και στην κυριαρχία του έθνους μας» δήλωσε ο Χακάν Φιντάν στην τελετή ορκωμοσίας του, στις 3 Ιουνίου 2023.
Η μεγάλη δύναμη του Φιντάν
«Ο Φιντάν αντλεί τη δύναμή του λόγω της εγγύτητάς του με τον Ερντογάν : ο λόγος του θα έχει μεγαλύτερη βαρύτητα στους ξένους συνομιλητές από αυτόν του Τσαβούσογλου , ο οποίος δεν ήταν μέλος του στενού κύκλου του Προέδρου», τονίζουν στη «Ναυτεμπορική», Τούρκοι δημοσιογράφοι στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Φιντάν, ο οποίος είναι κουρδικής καταγωγής, ξεκίνησε την καριέρα του ως απλός; λοχίας στον τουρκικό στρατό και στη συνέχεια βρέθηκε στη Γερμανία ως στέλεχος της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης του ΝΑΤΟ, πριν γίνει σύμβουλος του τότε πρωθυπουργού Ερντογάν.
Σε ηλικία 42 ετών, ο Φιντάν έγινε ο νεότερος επικεφαλής της τουρκικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Πολλοί τότε τον υποτίμησαν, επειδή ξεκίνησε την καριέρα του από …λοχίας. Ο Φιντάν σπούδασε όμως στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ ,στο τμήμα Διοίκησης και Πολιτικών Επιστημών. Μετά την άνοδο του κόμματος ΑΚΡ στην εξουσία το 2002,έκανε το διδακτορικό του στο πανεπιστήμιο Μπίλκεντ, ως το 2006. Το θέμα της διατριβής του ήταν « Η διπλωματία στην εποχή της πληροφορίας: Η χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας στην επαλήθευση των συνθηκών». Μελέτησε συγκριτικά τα συστήματα Πληροφοριών στις ΗΠΑ, την Αγγλία και την Τουρκία. «Ο Φιντάν έγινε ο πρώτος αρχηγός της υπηρεσίας Πληροφοριών δουλεύοντας στη νοημοσύνη και τη διπλωματία, ο οποίος δεν ήταν αλαζόνας, αλλά ήθελε να μάθει από την πρώτη στιγμή σε αυτή τη δουλειά», λένε οι ίδιες πηγές στη «Ναυτεμπορική».
Το πρώτο καθήκον που του ανέθεσε ο Ερντογάν ως αρχηγός της ΜΙΤ το 2010, ήταν να αναζωογονήσει τον διάλογο με το PKK μετά την αδιέξοδη διαδικασία του Όσλο. Αυτή τη φορά δεν θα επενέβαιναν ξένες χώρες, η διαδικασία θα γινόταν «εγχώρια και εθνική».
Εκείνη την εποχή, ξεσπούσε όμως εμφύλιος πόλεμος στη Συρία,το 2011 και ο Ερντογάν -μαζί με τις ΗΠΑ, τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ- αποφάσισε να υποστηρίξει τις ριζοσπαστικές ισλαμιστικές οργανώσεις που ξεσηκώθηκαν για να ανατρέψουν τον Μπασάρ αλ Ασαντ. Ο διάλογος με το PKK ενόχλησε ορισμένα τμήματα πάντως της τότε τουρκικής ηγεσίας γύρω από τον ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν και κάποιοι θέλησαν να ανακριθεί ο Φιντάν για τους λόγους συνεργασίας με το PKK.
Μυστικές αποστολές
Ο Φιντάν θέλησε να παραιτηθεί από την ΜΙΤ, αλλά προσέκρουσε στην άρνηση του Ερντογάν. Για τον Τούρκο ηγέτη, ο αρχηγός της ΜΙΤ ήταν «το μαύρο κουτί», που γνώριζε τα πάντα. Για λογαριασμό του αφεντικού του, ο Φιντάν διαπραγματεύτηκε επί χρόνια με το PKK, δημιούργησε επαφές με τη Συρία, έκανε μυστικές αποστολές στις Αραβικές χώρες και στο Ισραήλ, και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην καταστολή της απόπειρας πραξικοπήματος κατά του Ερντογάν, το 2016.
Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα η μυστική υπηρεσία του Φιντάν απήγαγε περισσότερους από100 υποστηρικτές του Γκιουλέν και τους μετέφερε από το εξωτερικό στην Τουρκία. Λέγεται επίσης ότι η MIT κατασκόπευε αντιπάλους της τουρκικής κυβέρνησης στη Γερμανία.
Δυτικοί πολιτικοί και διπλωμάτες γνωρίζουν καλά τον νέο υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, κυρίως από τις συζητήσεις για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Η διαμάχη αυτή θα είναι και το πρώτο θέμα που θα απασχολήσει τον Φιντάν ως Υπουργό Εξωτερικών: Η Τουρκία, η Φινλανδία και η Σουηδία θέλουν να πραγματοποιήσουν νέες συνομιλίες την επόμενη εβδομάδα.
Δίδυμο με τον Καλίν
Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Καντίρ Χας , Σολί Οζέλ λέει ότι ο Ερντογάν θέλει από τον Φιντάν «να εφαρμόσει το δόγμα του Μουσταφά Κεμάλ: «Ειρήνη στην πατρίδα, ειρήνη στον κόσμο».Αλλά όχι με ενδοσκόπηση και παρακολούθηση των γεγονότων από την κερκίδα, αλλά διευρύνοντας περαιτέρω τη σφαίρα επιρροής της επιχειρηματικής και ανθρωπιστικής διπλωματίας.».
«Η εντύπωση που αποκόμισα στο εξωτερικό είναι ότι ο Φιντάν θεωρείται ως πολιτικός που είναι αξιόπιστος, σοβαρός και παίρνει στα σοβαρά τον επαγγελματισμό».
Ο Φιντάν δεν θα είναι μόνος του στην εφαρμογή αυτής της πολιτικής. Τη θέση του στην ΜΙΤ πήρε ο πιο στενός συνεργάτης του Ερντογάν για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, ο Ιμπραήμ Καλίν. Πρόκειται για το alter ego του Τούρκου προέδρου, χωρίς τις συμβουλές του οποίου ο Ερντογάν δεν «κάνει ρούπι», όπως λέει στην Ναυτεμπορική, βετεράνος διπλωμάτης. «Ο Καλίν ως εξ απορρήτων συνεργάτης τουΤούρκου προέδρου ,εφαρμόζει το διαπλεκόμενο μοντέλο πληροφοριών, ασφάλειας και διπλωματίας, για χρόνια», λέει η ίδια πηγή με βαθιά γνώση στην τουρκική εξωτερική πολιτική. Ετσι, ο Ερντογάν αναθέτει την εφαρμογή της εξωτερικής πολιτικής σε δύο από τα πιο έμπιστα στελέχη του. Από κοινού. Με αυτόν τον τρόπο θέλει να ενθαρρύνει μεν τη συνεργασία τους, αλλά και να διασφαλίσει και την ανάγκη για αμοιβαίο έλεγχο.
