Ποιος θα κυβερνήσει την Τουρκία ως αρχηγός κράτους τα επόμενα πέντε χρόνια; Στον σημερινό δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών θα κριθεί το μέλλον της χώρας, αλλά και η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας αν επανεκλεγεί – όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις – ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ή ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Ο Κιλιτσντάρογλου ζωγραφίζει μια Τουρκία με τα πιο σκοτεινά χρώματα, εάν ο Ερντογάν παραμείνει στην εξουσία. Ο πολιτικός επιστήμονας Ιλχάν Ουζγκέλ, απολυμένος καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Άγκυρας, τονίζει όμως ότι το να κερδίσεις νέους ψηφοφόρους είναι ούτως ή άλλως δύσκολο στην Τουρκία.
Το ΑΚΡ του Ερντογάν έχει δημιουργήσει ένα δικό του προφίλ ψηφοφόρων, προσφέροντας απλές εξηγήσεις: οι ξένες χώρες φταίνε για όλα όσα πάνε στραβά. Αυτό πιάνει σε πολλούς, λέει ο Ουζγκέλ, ώστε οι υποστηρικτές του Ερντογάν να στέκονται σταθερά πίσω του. Τόσο σταθερά, που ακόμη και η έμμεση παραδοχή του ότι χρησιμοποιούσε ψεύτικα βίντεο για να υπονομεύσει τον Κιλιτσντάρογλου δεν φαίνεται να αποτελεί πρόβλημα για αυτόν. «Υπάρχουν μόνο λίγοι ψηφοφόροι που αιφνιδιάστηκαν απ’ αυτό στην Τουρκία, επειδή η πολιτική της χώρας είναι πολωμένη» είπε ο Ουζγκέλ. Όσο πιο πολωμένη είναι η κατάσταση, τόσο λιγότεροι είναι οι ψηφοφόροι που αιωρούνται μεταξύ των δυο υποψηφίων. Οι άνθρωποι νιώθουν ότι ανήκουν σε μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα. Και προσκολλώνται σε αυτήν» λέει ο πολιτικός επιστήμονας.
Δύσκολη η πολιτική αλλαγή
Η διαίρεση στον πληθυσμό θα μπορούσε να καταστήσει πολύ δύσκολη την πολιτική αλλαγή.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξασφάλισε επίσης την υποστήριξη του ακραίου εθνικιστή Σινάν Ογκάν, ο οποίος με 5,2% των ψήφων στον πρώτο γύρο των τουρκικών προεδρικών εκλογών είχε μια αξιοσημείωτη επιτυχία. Εάν οι περισσότεροι από τους υποστηρικτές του ψηφίσουν τον Ερντογάν, θα δώσουν εύκολα τη νίκη στον απερχόμενο πρόεδρο.
Η κατάσταση περιπλέκεται όμως, καθώς το εθνικιστικό κόμμα Zafer, που στήριξε τον Ογκάν, υποστηρίζει τώρα, δια του αρχηγού του Ουμίτ Εζντάγκ, τον Κιλιτσντάρογλου. «Εμείς ως κόμμα Zafer αποφασίσαμε να υποστηρίξουμε τον κ. Κιλιτσντάρογλου. Καλή επιτυχία» είπε ο Εζντάγκ. Το κόμμα Zafer είναι μάλιστα η ισχυρότερη δύναμη στη μικρή συμμαχία που είχε υποστηρίξει τον Ογκάν. Αλλά ακόμα κι αν ο Κιλιτσντάρογλου μπορούσε να κερδίσει δύο ή και τρεις μονάδες μέσω του κόμματος Zafer, δεν θα του έφταναν για να γυρίσει το παιχνίδι. Προσπαθεί λοιπόν να πάρει στο πλευρό του ακόμη περισσότερους ψηφοφόρους από το εθνικιστικό στρατόπεδο – και να χρησιμοποιήσει την επιδεινούμενη διάθεση απέναντι στα περίπου τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες στη χώρα. Ο Κιλιτσντάρογλου κάνει λόγο ακόμη και για δέκα εκατομμύρια και ανακοινώνει: «Μόλις έρθω στην εξουσία, θα στείλω όλους τους πρόσφυγες στα σπίτια τους».
Καθεστώς 20 ετών
Στα 20 χρόνια στην εξουσία, ο τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν έχει διαμορφώσει τη χώρα του όπως ο Κεμάλ Ατατούρκ. Μπορεί να έχει πλέον διχάσει την Τουρκία περισσότερο από ποτέ, αλλά μπαίνει στον σημερινό δεύτερο γύρο ως το μεγάλο φαβορί. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι πανταχού παρών. Αν ακούσετε τουρκικές ειδήσεις, είναι πιθανό το όνομά του να εμφανίζεται τουλάχιστον μία φορά σχεδόν σε κάθε ρεπορτάζ. Πριν από την πρώτη ψηφοφορία στις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου, η παρουσία του στα ΜΜΕ ήταν τόσο έντονη, που διεθνής αντιπροσωπεία εκλογικών παρατηρητών έκανε λόγο μεταξύ άλλων για «άδικους όρους».
Ο Ερντογάν μιλά σε σχολικά φεστιβάλ, σε εγκαίνια νοσοκομείων, σε εκδηλώσεις μνήμης και στην Ημέρα της Γυναίκας. Του αρέσει να δείχνει τη γοητευτική του πλευρά. Μερικές φορές έχεις την αίσθηση ότι ο Ερντογάν είναι …κλωνοποιημένος, γιατί ένα άτομο μόνο του δεν μπορεί να κάνει όλα αυτά τα ραντεβού. « Η Τουρκία δεν θα βρει ξανά τέτοιο άνθρωπο. Δεν είναι μόνο ο ηγέτης της Τουρκίας, μπορεί να ηγηθεί του κόσμου. Και είναι ηγέτης του Ισλάμ» λένε οι πιστοί οπαδοί του.
Στα 20 χρόνια στην εξουσία, ο Ερντογάν έδωσε ξανά φωνή στους πιστούς Τούρκους και επανέφερε τη μαντίλα σε κοινή θέα. Για δεκαετίες ήταν σχεδόν απαγορευμένη σε σχολεία και πανεπιστήμια. Δεν είναι περίεργο που ένας υποστηρικτής δηλώνει ότι ο Ερντογάν «προστατεύει τις πνευματικές μας αξίες και συμβάλλει στην ανάπτυξη της χώρας μας». Άλλοι τον θαυμάζουν, άλλοι τον κατακρίνουν, βέβαια.
Ο μελετητής του Ισλάμ στην Κωνσταντινούπολη Ιχσάν Ελιατσίκ αρνείται ότι ο πρόεδρος υπερασπίζεται τις ισλαμικές αξίες – «τις καταχράται» λέει. «Βλέπω τον Ερντογάν περισσότερο ως έναν πολιτικό για τον οποίο η εξουσία, τα χρήματα και ο νεποτισμός είναι πιο σημαντικά από τον Θεό και τη θρησκεία». Ο Ερντογάν θέλει να είναι ο «απόλυτος κυρίαρχος» – όμως η θρησκεία υπαγορεύει μια απλή ζωή. Όμως ο Ερντογάν ζει «σε ένα υπέροχο παλάτι», στο προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα, με περίπου 1.000 δωμάτια. Πώς συνάδει αυτό με τις επιταγές του Ισλάμ;
