«Να τελειώνουμε με τους πρόσφυγες»: Αυτή την πολιτική φαίνεται έτοιμη να ακολουθήσει η Τουρκία, ανεξάρτητα από το ποιος θα νικήσει στον αυριανό δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. Τόσο ο αναμενόμενος νικητής Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όσο και ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου υποστηρίζουν ως προεκλογική υπόσχεση την απέλαση εκατομμυρίων προσφύγων από την Τουρκία προς τη Συρία. Βάζοντας τέλος στη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας με ό,τι αυτό θα σημάνει για την Ελλάδα, καθώς θα σηκώσει το βάρος ενός νέου κύματος προσφύγων που θα προσπαθούν με κάθε τρόπο να περάσουν στο έδαφός μας για να μην επιστρέψουν στη Συρία.
Για να κερδίσουν την ψήφο των ακραίων εθνικιστών, τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Κιλιτσντάρογλου άλλαξαν τη ρητορική τους. Ενώ ο Ερντογάν διατυμπάνιζε νωρίτερα ότι «σε καμία περίπτωση» δεν θα έστελνε πίσω πρόσφυγες, μετά τον πρώτο γύρο εμφανίστηκε στο CNN και δήλωσε: «Έχουμε ένα πρόγραμμα εποικισμού στη βόρεια Συρία. Θα διασφαλίσουμε ότι οι πρόσφυγες θα επιστρέψουν στη χώρα τους».
Την ίδια τακτική ακολούθησε και ο υποψήφιος της συμμαχίας της αντιπολίτευσης. Ενώ πριν τον πρώτο γύρο ο Κιλιτσντάρογλου μιλούσε για «εθελούσια επιστροφή των προσφύγων», τώρα ο αμφισβητίας του Ερντογάν για να κερδίσει τις ψήφους του μικρού ακροδεξιού κόμματος Zafer (Κόμμα της Νίκης) συμφώνησε να πετάξει έξω όλους τους πρόσφυγες.
Το Zafer Partisi είναι αποκλειστικά αντικουρδικό και αντιμεταναστευτικό κόμμα και πήρες στις εκλογές της 14ης Μαΐου περίπου το 2%. Ο Κιλιτσντάρογλου έχει πλέον συμμαχήσει με το κόμμα αυτό και, σύμφωνα με κοινό πρωτόκολλο συνεργασίας, συμφώνησε για την απέλαση «όλων των προσφύγων και των λαθρομεταναστών» εντός ενός έτους. Ο ηγέτης του Zafer, Ουμίτ Εζντάγκ έγραψε στο Twitter: «Υπόσχομαι! 13 εκατομμύρια πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο θα πάνε στα σπίτια τους».
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, ωστόσο, μόνο περίπου τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες ζουν στην Τουρκία, οι περισσότεροι από τους οποίους προέρχονται από τη Συρία.
Η εξέλιξη αυτή άσκησε πίεση στις τάξεις του φίλο-Κουρδικού Κόμματος της Πράσιινης Αριστεράς (YSP) και του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), που υπό αυτές τις συνθήκες, σκέφτηκαν αρχικά να κάνουν μποϊκοτάζ στον δεύτερο γύρο των εκλογών αντί να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τον Κιλιτσντάρογλου. Ωστόσο, οι ηγέτες και των δύο κομμάτων αποφάσισαν να στηρίξουν και πάλι τον Κιλιτσντάρογλου,προκειμένου να τερματιστεί το «μονοπρόσωπο καθεστώς» του Ερντογάν . Άσκησαν πάντως δριμεία κριτική στις «αυξανόμενες παραχωρήσεις» του Κιλιτσντάρογλου στην άκρα δεξιά.
Κατάργηση της συμφωνίας με την Ε.Ε
Με την κοινή δήλωση πρόθεσης να πετάξει «όλους τους πρόσφυγες και τους λαθρομετανάστες» από τη χώρα, ο Κιλιτσντάρογλου ανακοίνωσε επίσης de facto ότι αν εκλεγεί θα αποχωρήσει η Τουρκία από το σύμφωνο του 2016 για τους πρόσφυγες με την ΕΕ. Μια συμφωνία που προέκυψε υπό την πίεση της Γερμανίδας τότε Καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ αναθέτοντας στον Ερντογάν ουσιαστικά το ρόλο του συνοριοφύλακα για την Ε.Ε. Η Τουρκία έχει λάβει δισεκατομμύρια ευρώ με τη δέσμευση να αποτρέψει τις μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη και να φροντίσει τους πρόσφυγες από τη Συρία στη χώρα του.
«Ενα πρόβλημα από το οποίο η Ε.Ε προσπάθησε να απαλλαγεί, μπορεί να διαμορφώσει τον δεύτερο αιώνα της τουρκικής δημοκρατίας», γράφει μάλιστα η γερμανική FAZ σε ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη. «Ενα πρόβλημα που η ΕΕ προσπάθησε να λύσει με χρήματα για να μην καταστρέψει την κοινωνικοοικονομική ισορροπία στην Ευρώπη και να παίξει στα χέρια της δυτικής ακροδεξιάς έχει κερδίσει για την ακροδεξιά στην Τουρκία περισσότερες ψήφους από ποτέ», τονίζει η γερμανική εφημερίδα.
Όταν ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία πυροδότησε μια μεγάλη μετακίνηση προσφύγων, η Τουρκία έγινε πόλος έλξης για τους πρόσφυγες. Ήταν σαφές ότι το κύμα μετανάστευσης που ξεκίνησε το 2012 δεν θα τελείωνε στο τουρκικό έδαφος. Η Ευρώπη γνώριζε ότι η εισροή προσφύγων από τη Συρία θα οδηγούσε εκατομμύρια απελπισμένους ανθρώπους ορμητικά στις πόρτες της. Γι’ αυτό η ΕΕ κάθισε με τον Ερντογάν και υπέγραψε συμφωνία επανεισδοχής. Εν ολίγοις, η αρχή της συμφωνίας ήταν: «Πάρτε χρήματα και κρατήστε τους πρόσφυγες».
Η συμφωνία αυτή επισκιαζόταν συχνά από τον εκβιασμό του Ερντογάν να αφήσει τους πρόσφυγες να φύγουν-κάτι που γνώρισε σκληρά η χώρα μας. Αλλά από την ευρωπαϊκή προοπτική λειτούργησε «τέλεια». Χάρη στα κεφάλαια που έστειλε η Ευρώπη για συγκεκριμένα έργα, αρκετά εκατομμύρια Σύροι ζούν στο τουρκικό έδαφος. Ωστόσο, η εισροή βγήκε εκτός ελέγχου επειδή η Τουρκία δεν ήταν σε θέση να προστατεύσει επαρκώς τα ανατολικά και νότια σύνορά της. Μόνο το 1,4% των Σύρων προσφύγων ζουν σε καταυλισμούς, οι υπόλοιποι εξαπλώθηκαν σε όλη την Τουρκία, με επίκεντρο την Κωνσταντινούπολη. Και δεν είναι μόνο Σύριοι. Κόσμος συνέρρεε στην Τουρκία, ειδικά από το Αφγανιστάν και το Ιράν.
Δέκα εκατομμύρια πρόσφυγες
Σύμφωνα με ανεπίσημες στατιστικές, περίπου 10 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι παράτυποι πρόσφυγες ζουν τώρα στην Τουρκία. Αναμφίβολα μπορεί να καταλάβει κανείς τι σημαίνει όταν μια χώρα με 84 εκατομμύρια κατοίκους, που ταλαιπωρούνται σήμερα από τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, δέχεται 10 εκατομμύρια πρόσφυγες σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Στην αρχή η εισροή των προσφύγων απεικονιζόταν θετικά με προσεγγίσεις όπως η αλληλεγγύη και η αδελφοσύνη. Αλλά σύντομα οι πρόσφυγες εμφανιζόταν όλο και περισσότερο στους δρόμους. Και όταν η οικονομική κρίση συνέχισε να μειώνει τα προς το ζην των Τούρκων, ήταν πρωτίστως οι πρόσφυγες που έγιναν στόχος. Έγιναν αποδιοπομπαίοι τράγοι, καθώς ακούγονταν διαμαρτυρίες όπως «μας αφαιρούν δουλειές γιατί δουλεύουν με μικρότερους μισθούς» ή «Δεν βρίσκουμε σπίτια να νοικιάσουμε εξαιτίας τους».
Για αυτό όμως δεν έφταιγαν οι πρόσφυγες. Αντίθετα, οι πολιτικοί ήταν υπεύθυνοι για τη μετατροπή της Τουρκίας σε κέντρο υποδοχής προσφύγων με αντάλλαγμα τα χρήματα. Δημιουργήθηκαν ακροδεξιοί πολιτικοί σχηματισμοί που ήθελαν να εκμεταλλευτούν την «ευκαιρία». Οποιοδήποτε θέμα σχετίζεται με το προσφυγικό , οδηγούσε στην αύξηση της δημοτικότητας αυτών των ακροδεξιών κομμάτων. Τελικά, δημιουργήθηκε μια κοινωνική συμμαχία,η οποία βασίζεται αποκλειστικά στη δυσαρέσκεια κατά των προσφύγων.Το σύνολο των υπερεθνικιστικών κομμάτων στην Τουρκία ανέρχεται πλέον στο 23%.
Ο εθνικισμός νικητής των εκλογών
Η τουρκική προεκλογική εκστρατεία χαρακτηρίστηκε λοιπόν όλο και περισσότερο από μια έντονη και ακραία εθνικιστική ρητορική. Οπως λέει ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο του Εσσεν, Μπουράκ Τσοπούρ , στην Τουρκία υπάρχει ένα υψηλό επίπεδο εχθρότητας προς τους πρόσφυγες, ειδικά μεταξύ του νεαρού πληθυσμού, και οι πολιτικοί προσπαθούν τώρα να το εκμεταλλευτούν για να κερδίσουν ψήφους. « Ο Κιλιτσντάρογλου δεν βλέπει άλλη διέξοδο από το να παίξει το εθνικιστικό χαρτί και βασικά να αντιγράψει αυτό που κάνει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το ακροδεξιό εξτρεμιστικό MHP και ο εξτρεμιστής εθνικιστής Σινάν Ογκάν. Στις αυριανές επαναληπτικές εκλογές θα δούμε αν αυτή η εθνικιστική υστερία, που εξαπλώνεται τώρα και στην αντιπολίτευση, θα συνεχίσει να παράγει μίσος και εγκλήματα κατά των προσφύγων και των Κούρδων.
Η Τουρκία κινείται τώρα ακόμη περισσότερο προς τα δεξιά. Εάν, για παράδειγμα, αφαιρεθούν το φιλοκουρδικό HDP, το τουρκικό εργατικό κόμμα TIP και το κεμαλικό, αριστερό εθνικιστικό CHP, τότε έχουμε ένα συντηρητικό έως ακροδεξιό εξτρεμιστικό ισλαμιστικό κομματικό τοπίο στο τουρκικό κοινοβούλιο με περισσότερους από 400 βουλευτές σε σύνολο εξακοσίων. Μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι οι πραγματικοί νικητές αυτών των εκλογών είναι ο τουρκικός εθνικισμός και το πολιτικό Ισλάμ.
Ένα είναι επίσης βέβαιο: εάν κερδίσει ο Ερντογάν, θα υπάρξει πολύ μεγαλύτερη μετανάστευση προς τη Δύση. Μόνο τους τελευταίους δύο μήνες, ο αριθμός των Τούρκων πολιτών που εισέρχονται στις… Ηνωμένες Πολιτείες μέσω του Μεξικού έχει αυξηθεί κατά 66%. Εάν κερδίσει ο Ερντογάν, ο αριθμός είναι πιθανό να αυξηθεί περαιτέρω. Εάν οι Τούρκοι πολίτες εισέρχονται στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω του Μεξικού, φανταστείτε τι θα γίνει στην Ευρώπη!
