Περισσότεροι από 60 εκατομμύρια ψηφοφόροι προσέρχονται σήμερα στις κάλπες στην Τουρκία για τις ίσως πιο κρίσιμες εκλογές στην ιστορία της χώρας. Μαζί με περίπου τέσσερα εκατομμύρια Τούρκους που ζουν στο εξωτερικό, 64 εκατομμύρια άνθρωποι θα εκλέξουν τον Πρόεδρο και 600 βουλευτές της Εθνοσυνέλευσης για τα επόμενα πέντε χρόνια.
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και Σινάν Ογκάν είναι οι τρεις υποψήφιοι για την προεδρία και για να εκλεγούν χρειάζονται τουλάχιστον 50%+1 ψήφους στον πρώτο γύρο, αλλιώς θα υπάρξει δεύτερος γύρος θα διεξαχθεί σε 15 ημέρες, στις 28 Μαΐου.
Εικοσιτέσσερα πολιτικά κόμματα διεκδικούν επίσης την είσοδό τους στη νέα Βουλή και 151 ανεξάρτητοι υποψήφιοι βουλευτές. Πάνω από 191.000 έχουν στηθεί σε όλη τη χώρα.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κυριαρχεί στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας για δύο δεκαετίες, αυξάνοντας τη δύναμή του με κάθε εκλογή. Αυτή την Κυριακή, όμως, αντιμετωπίζει ίσως την πιο αμφίβολη αναμέτρηση, από τότε που ο Μουσταφά Κεμάλ δημιούργησε τη σύγχρονη Τουρκία το 1923 και η εξουσία του μπορεί να χαθεί. Αλλά πρώτα, θα δούμε έναν τιτάνιο αγώνα από τον 69χρονο Ερντογάν για να παραμείνει στην εξουσία με κάθε τρόπο.
Σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις, η 14η Μαΐου θα μπορούσε να είναι ιστορική, τουλάχιστον από τη σκοπιά της τουρκικής αντιπολίτευσης: Η «Εθνική Συμμαχία» έξι κομμάτων που υποστηρίζει τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου προηγείται σαφώς και ελπίζει να απομακρύνει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από την ηγεσία της χώρας.
Η αντιπολίτευση θέλει επίσης να καταργήσει το προεδρικό σύστημα και να επαναφέρει την κοινοβουλευτική δημοκρατία. «Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Κιλιτσντάρογλου υποσχέθηκε επανειλημμένα να ενώσει τη χώρα και να τονώσει την οικονομία», τονίζουν στη Ναυτεμπορική, δημοσιογραφικές πηγές στη γείτονα. «Πάνω από όλα, ωστόσο, επιβεβαίωσε τη βούλησή του να οδηγήσει την Τουρκία πίσω σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία, μακριά από το προεδρικό σύστημα που εισήχθη υπό τον Ερντογάν».
«Αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία θα γίνει αμέσως ένα πρότυπο δημοκρατικό κράτος» λέει ο Κρίστιαν Μπράκελ, ειδικός για την Τουρκία στο Ίδρυμα Heinrich Boll. «Δεν ήταν έτσι ούτε πριν από τον Ερντογάν. Αλλά το κράτος δικαίου, το οποίο έχει υπονομευτεί τα τελευταία χρόνια – αυτό είναι κάτι που θα αντιστραφεί. Και αυτό θα κάνει μεγάλη διαφορά».
Κίνδυνος νοθείας
Πόσο δίκαιες θα είναι οι εκλογές; αυτό το ερώτημα τίθεται πάντως ξανά και ξανά διεθνώς. Στην ίδια την Τουρκία, τα κόμματα έχουν οργανώσει τους δικούς τους εκλογικούς παρατηρητές, με την αντιπολίτευση μόνο να έχει επιστρατεύσει περίπου μισό εκατομμύριο. Πολλές πρωτοβουλίες προσφέρουν επίσης σε κάθε ψηφοφόρο την ευκαιρία να συμμετάσχει ως παρατηρητής εκλογών. Επιπλέον, χιλιάδες δικηγόροι θα πρέπει να βρίσκονται στις κάλπες για να αποφευχθούν παρατυπίες.
Πώς θα αντιδράσει ο Ερντογάν; Πολλοί παρατηρητές φοβούνται ότι η κυβέρνηση δεν θα δεχτεί την ήττα. Όσο και αν ο Πρόεδρος σε συνέντευξή του στον ραδιοφωνικό σταθμό A Haber είπε: «Ήρθαμε στην εξουσία με την εμπιστοσύνη του λαού μας. Εάν το έθνος μας αποφασίσει διαφορετικά, θα κάνουμε ακριβώς αυτό που απαιτεί η δημοκρατία». Ερωτηθείς πώς θα αντιδρούσε εάν, όπως προβλέπουν οι δημοσκοπήσεις, χάσει τις εκλογές αυτή την Κυριακή, ο Ερντογάν υπενθύμισε ότι το κόμμα του, το AKP, έχασε τις δημοτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη το 2019. Δεν είπε βέβαια ότι αμφισβήτησε το αποτέλεσμα και χρειάστηκε και δεύτερη εκλογή για να επιβεβαιωθεί η νίκη του δημάρχου, Εκρέμ Ιμάμογλου.
Ο Ερντογάν συνέκρινε άλλωστε τις εκλογές με την απόπειρα πραξικοπήματος που υπέστη το 2016. «Εάν χρειαστεί, όπως και τη νύχτα της 15ης Ιουλίου 2016, θα υπερασπιστούμε την ανεξαρτησία και το μέλλον μας, ακόμη και με τη ζωή μας», έγραψε στο Twitter.
Η ψήφος των Κούρδων
«Το έθνος μου δεν θα παραδώσει αυτή τη χώρα σε κάποιον για να γίνει πρόεδρος με την υποστήριξη του Καντίλ», είπε ο ισλαμιστής πρόεδρος σε μια πολιτική συγκέντρωση, αναφερόμενος στην υποτιθέμενη υποστήριξη που έχει λάβει ο Κιλιτσντάρογλου από το PKK, που μάχεται εδώ και τέσσερις δεκαετίες για την απελευθέρωση του Κουρδιστάν και έχει τις βάσεις του στην οροσειρά Καντίλ. Αν και το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), το κύριο κουρδικό κόμμα, υποστηρίζει τον εξακομματικό συνασπισμό υπό τον Κιλιτσντάρογλου, το PKK δεν έχει αναμιχθεί στις εκλογές.
Ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, σκληροπυρηνικός στο ΑΚΡ του Ερντογάν, μίλησε μάλιστα για «απόπειρα πραξικοπήματος από τη Δύση» εάν κέρδιζε η αντιπολίτευση. Σε αυτή την περίπτωση, οι ηγέτες της αντιπολίτευσης φοβούνται αναταραχές και ένοπλες επιθέσεις ομάδες από τις τάξεις της κυβέρνησης.
Η χώρα βρίσκεται στη βαθύτερη κρίση της. Πολλοί πιστεύουν ότι εάν ο Ερντογάν επανεκλεγεί, θα μετατρέψει την κυβέρνησή του σε δικτατορία και θα αυτοανακηρυχθεί ισόβιος πρόεδρος. Εάν η αντιπολίτευση θριαμβεύσει, θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα «σιδερένιο πλαίσιο, εδραιωμένο σε όλα τα επίπεδα του κράτους.
Η εξακομματική συμμαχία ελπίζει σε μια γρήγορη ανακοίνωση από το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο σήμερα το βράδυ, προκειμένου να διαλύσει κάθε αμφιβολία για τον νικητή των εκλογών.
Την Παρασκευή, ο Κιλιτσντάρογλου εμφανίστηκε στη σκηνή της εκστρατείας στην Άγκυρα και τη Σαμψούντα φορώντας ένα αλεξίσφαιρο γιλέκο. Υπήρχαν προειδοποιήσεις για απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, αναφέρουν τουρκικά μέσα ενημέρωσης.
Τα «δώρα» του Ερντογάν
Στην προεκλογική εκστρατεία, ο Ερντογάν βασίστηκε κυρίως στις παροχές για να προσελκύσει τους ψηφοφόρους: Μείωσε την ηλικία συνταξιοδότησης, εγκαινίασε ένα αεροπλανοφόρο, τζαμιά, τρένα εξπρές ακόμη και έναν αγωγό φυσικού αερίου. Αυτό μεταδόθηκε ζωντανά από όλα σχεδόν τα τουρκικά τηλεοπτικά κανάλια που ελέγχονται από την κυβέρνηση.
Η αξιολόγηση της διαδικτυακής πλατφόρμας DarkWeb Haber μετέδωσε ότι ο Ερντογάν – την περίοδο από τον Απρίλιο έως τις 11 Μαΐου – μόνο στον κρατικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό TRT εμφανίστηκε συνολικά 48 ώρες και 45 λεπτά. Την ίδια ώρα, ο Κιλιτσντάρογλου εμφανίστηκε στη δημόσια τηλεόραση μόλις …41 λεπτά, συνολικά!
Παρά τη σχεδόν καμία τηλεοπτική παρουσία, ο Κιλιτσντάρογλου έχει μεγάλη αποδοχή και προηγείται στις πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις.
Το δημοσκοπικό ινστιτούτο ORC, το οποίο θεωρείται πολύ αξιόπιστο, δημοσίευσε τα τελευταία του αποτελέσματα δημοσκόπησης πριν από τις εκλογές την Παρασκευή. Ο Κιλιτσντάρογλου προηγείται με 51,7%, ο Ερντογάν είναι πολύ πίσω με 44,2%. Κατά συνέπεια, θα μπορούσε να κερδίσει από σήμερα. Η παραίτηση ενός εκ των τεσσάρων υποψηφίων, του Μουχαρέμ Ιντζέ, πρώην κομματικού φίλου του Κιλιτσντάρογλου, θα μπορούσε να του δώσει πρόσθετη υποστήριξη.
Υψηλός πληθωρισμός και ανεργία των νέων
Το γεγονός ότι ο Ερντογάν αυτή τη φορά μπορεί να ηττηθεί, οφείλεται κυρίως στην άσχημη οικονομική κατάσταση της χώρας. Σύμφωνα με την αντιπολίτευση, ο πληθωρισμός είναι τριψήφιος, αν και επίσημα είναι λίγο κάτω από το 50%. Η τουρκική λίρα είναι στα 20 προς 1, σε σχέση με το δολάριο, η ανεργία των νέων είναι σχεδόν στο 20%. Οι συνέπειες του σεισμού έχουν πυροδοτήσει επίσης την οργή για την κυβέρνηση σε πολλούς ανθρώπους. Εάν κερδίσει ο Ερντογάν, αντίθετα με τις προσδοκίες, πολλοί παρατηρητές προβλέπουν ένα κύμα μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένου του Κρίστιαν Μπράκελ. «Γνωρίζω πολλούς Τούρκους, ειδικά νέους ανθρώπους που είναι μορφωμένοι, που λένε: Αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία που δίνω σε αυτή τη χώρα. Εάν ο Ερντογάν μείνει μαζί του, τότε θα φύγω».
Ο Μπράκελ δεν φοβάται πάντως την πλήρη απομάκρυνση από τη Δύση από την Τουρκία εάν ο Ερντογάν παραμείνει στο τιμόνι. «Θα συνεχίσουμε να διατηρούμε μια δύσκολη σχέση με την Τουρκία ως Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και η Αμερική, μια σχέση που ξέρουμε ότι χρειαζόμαστε, ειδικά για οικονομικούς λόγους. Η ΕΕ θα παραμείνει ο κύριος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας».
