«Δεν υπάρχει δύναμη που να μπορεί να τα βάλει με μια άδεια… κατσαρόλα», συνήθιζε να λέει ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ. Δύο ημέρες πριν τις κρίσιμες εκλογές στην Τουρκία, η ρήση αυτή του μακαρίτη Τούρκου ηγέτη, είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, καθώς η φτώχεια και η ανέχεια απειλεί την παντοκρατορία του καθεστώτος Ερντογάν.
Στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της Κυριακής στη Γείτονα καλούνται στις κάλπες κάπου 65 εκατομμύρια ψηφοφόροι. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας TUIK για τους πρώτους τρεις μήνες του 2023, μόνο το 48,5% έχει δουλειά (31,6 εκατομμύρια άνθρωποι). Το ποσοστό ανεργίας είναι 22,4%. Στο τέλος του 2022, το 27,8% των εργαζομένων δεν ήταν εγγεγραμμένοι σε φορέα κοινωνικής ασφάλισης. Περισσότεροι από τους μισούς Τούρκους εργαζομένους λαμβάνουν τον κατώτατο μισθό. Υπάρχουν και αυτοί που κερδίζουν λιγότερα από τον κατώτατο μισθό. Από την άλλη, ο μέσος μισθός όλων των εργαζομένων, είναι πολύ κοντά στον κατώτατο μισθό.
Η Γενική Συνομοσπονδία Συνδικάτων TÜRK-İŞ, εκτιμά ότι τον Απρίλιο του 2023 μόνο για έξοδα διατροφής, μια τετραμελής οικογένεια χρειαζόταν τουλάχιστον 10.135 τουρκικές (506 δολάρια). Ωστόσο, ο καθαρός κατώτατος μισθός είναι 8.507 λίρες (405 δολάρια). Αν εργάζεται μόνο ένα άτομο σε μια τετραμελή οικογένεια, το οικογενειακό εισόδημα δεν καλύπτει ούτε τα αναγκαία έξοδα διατροφής. Και πάλι, σύμφωνα με τα στοιχεία της TÜRK-İŞ, το όριο της φτώχειας για μια τετραμελή οικογένεια ήταν 33.014 λίρες. Σε αυτήν την περίπτωση, ακόμη και αν δύο άτομα στην οικογένεια εργάζονται, η οικογένεια πρέπει να «ζει» με ένα εισόδημα πολύ κάτω από το όριο της φτώχειας.
Ο πληθωρισμός αδειάζει την κατσαρόλα
Ένας άλλος δείκτης για το πόσο έχει αδειάσει η κατσαρόλα στην Τουρκία, είναι το πόσο έχει διαβρωθεί η αγοραστική δύναμη με την πάροδο του χρόνου. Ο πληθωρισμός τρέχει με 43%, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία και πάνω από 100%,με βάση τα ανεξάρτητα οικονομικά ινστιτούτα. Μπορεί να έχει υποχωρήσει περισσότερες από 30 ποσοστιαίες μονάδες από το ρεκόρ του περασμένου Νοεμβρίου, όταν σημείωσε αύξηση 89%, αλλά σίγουρα δεν μπορεί να λεχθεί ότι η κατάσταση είναι ελεγχόμενη. Οι τσέπες των Τούρκων είναι άδειες. Τα τελευταία στοιχεία προήλθαν από δαπάνες κατά τη διάρκεια και μετά το Ραμαζάνι, τον ιερό μήνα νηστείας στο σουνιτικό Ισλάμ.
Το 69% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να έχει ένα ιφτάρ (το παραδοσιακό δείπνο στο τέλος της νηστείας), σε ένα εστιατόριο. Το 59% παραδέχτηκε ότι δεν μπορούσε να καλέσει φίλους ή συγγενείς για ιφτάρ, για οικονομικούς λόγους.
Τον Απρίλιο, ο κατώτατος μισθός στην Τουρκία, σε πραγματικές τιμές, ήταν μικρότερος από τον Ιανουάριο του 2018. Τον Μάιο, θα είναι ακόμα χειρότερα από αυτό. Στο ερώτημα μάλιστα: «Πόσες ημέρες τον μήνα, περνάτε με το σημερινό εισόδημά σας;», το 57% απάντησε «λιγότερο από δύο εβδομάδες».
Ένα άλλο εντυπωσιακό αποτέλεσμα που προκύπτει από τις απαντήσεις που δόθηκαν στην ερώτηση «πόσο δύσκολο είναι να καλύψεις τις βασικές ανάγκες του παιδιού σου», σχεδόν το 90% απάντησε : «Δυσκολεύομαι».
Μέσα στον πανικό του, ο Ερντογάν εξήγγειλε βέβαια χθες ότι θα αυξήσει τον κατώτατο μισθό των δημοσίων υπαλλήλων κατά,45% στις 22.000 λίρες, αλλά δεν φαίνεται να πείθει. Όταν μάλιστα αυξήθηκε εντυπωσιακά το ποσοστό των πολύ υψηλών εισοδημάτων σε ένα χρόνο!
Κεμάλ από τον πρώτο γύρο;
Μετά από 20 χρόνια στην εξουσία, ο Τούρκος ηγέτης φαίνεται να χάνει την εξουσία, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Στις οποίες για πρώτη φορά εμφανίζεται και η στήριξη των Κούρδων (20% του πληθυσμού) στον ηγέτη της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το πλέον αξιόπιστιο Ινστιτούτο Konda, το 43,7% των ερωτηθέντων υποστηρίζει τον Ερντογάν και το 49,3% τον Κιλιτσντάρογλου. Δεν αποκλείεται μάλιστα ο Κιλιτσντάρογλου να εκλεγεί από τον πρώτο γύρο, καθώς χθες αποχώρησε από την κούρσα, ο ανεξάρτητος υποψήφιος, Μουχαρέμ Ιντζέ, που συγκέντρωνε πάνω από το 2%. Πρώην συνεργάτης του Κιλιτσντάρογλου ο Ιντζέ, θεωρείται βέβαιο ότι οι ψηφοφόροι του θα στηρίξουν τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης. Σε κάθε περίπτωση, αν ουδείς υποψήφιος καταφέρει να αποσπάσει την απόλυτη πλειοψηφία την Κυριακή, θα υπάρξει και δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών, στις 28 Μαΐου.
Η ψήφος των νέων
Πολλά θα κριθούν όμως και από τη ψήφο των 5,2 εκατομμυρίων νέων ανθρώπων, που ψηφίζουν για πρώτη φορά. Σύμφωνα με όλες τις έρευνες, οι νέοι είναι δυσαρεστημένοι με το έργο του προέδρου Ερντογάν. Μόνο το 20% των νέων ψηφοφόρων έως 25 ετών δηλώνει πώς θα ψηφίσει Ερντογάν . Ο νεαρός εργάτης σε κλωστοϋφαντουργία, Φιράτ Γιουρνταγιγκίτ, λέει χαρακτηριστικά: «Ο Ερντογάν έφτιαξε ένα τρίτο αεροδρόμιο στην Κωνσταντινούπολη», αντί να φροντίζει για τα προβλήματα των ανθρώπων».
Η 20χρονη Σεβγκί, που ζει στο Εγιούπ, μια από τις πιο συντηρητικές συνοικίες της Κωνσταντινούπολης, προσθέτει : «Ο Ερντογάν στέκεται εμπόδιο στην πραγματοποίηση των ονείρων μου…Ακόμα κι αν ήταν καλός πρόεδρος, δεν θα έπρεπε να μείνει στην εξουσία τόσο πολύ».
