Όποιος αντέχει, κερδίζει. Και αυτός θα μπορούσε να είναι ο Σύρος πρόεδρος, Μπασάρ αλ Άσαντ. Μετά από 12 σκληρά χρόνια «μοναξιάς», ο διεθνώς απομονωμένος Σύρος πρόεδρος επιστρέφει στη διεθνή σκηνή. Αρχής γενομένης από τον Αραβικό Σύνδεσμο, από τον οποίο είχε εκδιωχθεί το 2011 ως αποτέλεσμα του εμφυλίου πολέμου στη Συρία.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, ο Άσαντ έχει ανακτήσει πλέον τον έλεγχο στο μεγαλύτερο μέρος της Συρίας, υποχρεώνοντας τα αραβικά κράτη – με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία – που είχαν υποστηρίξει τους αντιπάλους του Άσαντ στον εμφύλιο, να τον προσεγγίσουν ξανά. Στις 18 Απριλίου, μάλιστα, ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας επισκέφθηκε τη Συρία για πρώτη φορά και έγινε δεκτός από τον Άσαντ. Ο εχθρός του χθες και του προχθές έφτασε στη Δαμασκό, κρατώντας κλαδί ελιάς για την περίσταση, με τη μορφή οικονομικής βοήθειας για την ανοικοδόμηση της Συρίας και με πρόσκληση για την επιστροφή στον Αραβικό Σύνδεσμο.
Ο Άσαντ πιθανότατα θα είναι παρών στην αραβική συνάντηση κορυφής, που έχει προγραμματιστεί στο Ριάντ στις 19 Μαΐου, και σύντομα θα είναι επίσημος προσκεκλημένος στο βασίλειο των Σαούντ. Ωστόσο, υπάρχει ακόμη κάποια αντίσταση, ειδικά από το Κατάρ, αλλά και αυτή αναμένεται να καμφθεί.
Για τον απομονωμένο μέχρι σήμερα πρόεδρο της Συρίας υπάρχει άλλη μια νίκη στις προσπάθειες εξομάλυνσης των σχέσεων με τους Άραβες γείτονες: Οι υπουργοί Εξωτερικών της Ιορδανίας, της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου και του Ιράκ συναντήθηκαν με τον Σύρο ομόλογό τους, Φαϊζάλ αλ Μεκντάντ, στο Αμμάν. Η συνάντηση αφορούσε τον συριακό εμφύλιο πόλεμο και την εξομάλυνση των σχέσεων με την κυβέρνηση Άσαντ, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Εξωτερικών της Ιορδανίας. «Αυτή η συνάντηση είναι η αρχή μιας πολιτικής πορείας υπό την ηγεσία των Αράβων για την επίτευξη λύσης στην κρίση», είπε ο Ιορδανός υπουργός Εξωτερικών, Αϊμάν αλ-Σαφαντί.
Για την επισφράγιση της συμφωνίας, όπως αναφέρεται στην επίσημη ανακοίνωση, οι δύο κυβερνήσεις ανέλαβαν επίσημα να διευκολύνουν – χάρη στα κονδύλια της Σαουδικής Αραβίας – την επιστροφή στην πατρίδα τους των έξι εκατομμυρίων σύρων προσφύγων και να δημιουργήσουν τις «συνθήκες για μια διαδικασία εθνικής συμφιλίωσης. Ήδη, μετά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ιορδανία και την Αίγυπτο, την περασμένη εβδομάδα και η Τυνησία ανακοίνωσε επίσης την πλήρη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με τη Δαμασκό.
Η στροφή του Ριάντ
Για πολλούς υπάρχει κάτι μάλλον ακατανόητο στην επιτάχυνση της διαδικασίας εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων της Δαμασκού με τα υπόλοιπα αραβικά καθεστώτα. Με ένα καθεστώς που κατηγορείται ότι έχει σκοτώσει μισό εκατομμύριο πολίτες, όποιοι λογικοί παράγοντες και αν επικαλούνται ορισμένοι αναλυτές για να εξηγήσουν αυτή την ανατροπή, τα πράγματα είναι μπερδεμένα. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά τη νέα διεθνή στάση της Σαουδικής Αραβίας μετά την ιστορική συμφωνία με το Ιράν που υποστήριξε η Κίνα και την έναρξη των διαπραγματεύσεων για το τέλος του πολέμου στην Υεμένη. Η επιστροφή του Άσαντ είναι αναμφίβολα απόρροια της νέας πολιτικής προσέγγισης της Σαουδικής Αραβίας με την Τεχεράνη. Το Ιράν είναι πολύ καλύτερα εδραιωμένο στη Συρία και η σχέση μεταξύ των δύο καθεστώτων είναι πολύ σταθερή. Το καθεστώς Άσαντ όχι μόνο διέκοψε όλα αυτά τα χρόνια τους δεσμούς του με την Τεχεράνη, αλλά τους ενίσχυε με κάθε τρόπο. Άλλωστε, το Ιράν μαζί με τη Ρωσία, έσωσαν το καθεστώς Άσαντ στη διάρκεια του εμφυλίου.
Η εξομάλυνση των σχέσεων του Ριάντ με τη Δαμασκό είναι μέρος της νέας περιφερειακής πολιτικής, που προωθεί ο διάδοχος του σαουδαραβικού κόσμου, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Ο «MBS», για τους φίλους και επικριτές του, εφαρμόζει πλέον μια ολοένα και πιο αυτόνομη εξωτερική πολιτική και μακριά από τις επιθυμίες των Ηνωμένων Πολιτειών-του παραδοσιακού συμμάχου του Ριάντ από το 1945.
Η εξέλιξη αυτή έχει προκαλέσει έντονο εκνευρισμό στον Λευκό Οίκο. Η νέα σχέση του Ριάντ με το Ιράν και το Πεκίνο, η ουδετερότητα της Σαουδικής Αραβίας απέναντι στη Ρωσία και τώρα η επαναπροσέγγιση με τη Δαμασκό, απειλούν να διαλύσουν για άλλη μια φορά τα αμερικανικά σχέδια «εξομάλυνσης» στη Μέση Ανατολή.
Ο ρόλος του πρίγκηπα-διαδόχου
Στα μάτια του πρίγκιπα διαδόχου, η σταθεροποίηση της περιοχής υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας αποτελεί κεντρικό μέρος του σχεδίου εσωτερικής μεταρρύθμισης «Όραμα 2030».
«Στο πλαίσιο αυτό, ο πρίγκιπας προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ρωσίας», λέει ο Τζέραλντ Φεϊρστάιν, πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ που τώρα ηγείται της δεξαμενής σκέψης «MEI», στην Ουάσιγκτον.
Αυτή η ισορροπία εξυπηρετεί τον κύριο στόχο του διαδόχου της Σαουδικής Αραβίας: Να μετατρέψει τη μοναρχία του πετρελαίου σε ένα σύγχρονο κράτος. Ο διάδοχος χρειάζεται πολλά χρήματα για αυτό. Όπως αναφέρει η Wall Street Journal, Σαουδάραβες οικονομικοί σύμβουλοι προειδοποίησαν την κυβέρνηση στο Ριάντ πριν από μήνες ότι τα μεγάλα έργα θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν μόνο με σταθερά υψηλές τιμές πετρελαίου. Ήδη, οι τιμές του πετρελαίου έχουν αυξηθεί περισσότερο από 5% από τη στιγμή που η Σαουδική Αραβία και οι εταίροι της στον ΟΠΕΚ+, μείωση της ημερήσιας παραγωγής κατά ένα εκατομμύριο βαρέλια. Ο MBS θέλει επίσης να αναπτύξει τη δική του πυρηνική βιομηχανία στη Σαουδικής Αραβία. Κάτι που θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν πυρηνικό αγώνα στη Μέση Ανατολή. Τον Ιανουάριο, το Ριάντ ανακοίνωσε ότι τα αποθέματα ουρανίου της Σαουδικής Αραβίας θα χρησιμοποιηθούν για μελλοντικούς πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και για εξαγωγές. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι απρόθυμες να παραδώσουν πυρηνική τεχνολογία στη Σαουδική Αραβία επειδή ο MBS δεν θέλει να αποκλείσει τη στρατιωτική χρήση», γράφουν οι New York Times . Γι’ αυτό το Ριάντ στρέφεται τώρα σε άλλους πιθανούς προμηθευτές, συμπεριλαμβανομένων των δυτικών χωρών, καθώς και της Κίνας και της Ρωσίας.
Οι ΗΠΑ ανησυχούν. Αλλά αυτές οι ανησυχίες δεν μετρούν για τον Σαουδάραβα de facto ηγεμόνα. Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν είπε κάποτε ότι δεν τον νοιάζει τι σκέφτεται ο Τζο Μπάιντεν. Και έτσι ενεργεί…
