Όταν η Σαουδική Αραβία και το Ιράν έθαψαν το τσεκούρι του πολέμου στο Πεκίνο την Παρασκευή, ήταν μια στιγμή που άλλαξε το παιχνίδι τόσο για μια Μέση Ανατολή που διαμορφώθηκε από τον ανταγωνισμό δεκαετιών τους, όσο και για την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή.
Η ανακοίνωση ήταν εντυπωσιακή, αλλά όχι εντελώς απροσδόκητη, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το CNN. Οι δύο περιφερειακές δυνάμεις βρίσκονται σε συνομιλίες για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων για σχεδόν δύο χρόνια. Κατά καιρούς, οι διαπραγματευτές έμοιαζαν να σκοντάφτουν στη βαθιά δυσπιστία μεταξύ των δύο χωρών.
Ωστόσο υπήρχε ένας παράγοντας που τους έδινε σταθερά ώθηση. Η Κίνα. Οι συνομιλίες του Ιράν με τη Σαουδική Αραβία εκτυλίσσονταν άλλωστε την ίδια στιγμή που οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών για την αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας του 2016 οδηγούνταν σε τέλμα.
Όπως σχολιάζουν αναλυτές στο CNN γινόμαστε ουσιαστικά μάρτυρες μίας μεταστροφής στις περιφερειακές συμμαχίες και στην παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή. Οι σχέσεις της Σαουδικής Αραβίας με τις ΗΠΑ είναι ολοένα και πιο τεταμένες τα τελευταία χρόνια, ενώ η θέση της Κίνας έχει ανέβει. Σε αντίθεση με την Ουάσιγκτον, το Πεκίνο έχει δείξει την ικανότητα να υπερβαίνει τους πολλούς ανταγωνισμούς που διασχίζουν τη Μέση Ανατολή. Η Κίνα έχει σφυρηλατήσει καλές διπλωματικές σχέσεις με χώρες σε όλη την περιοχή, με γνώμονα την ενίσχυση των οικονομικών δεσμών, αποφεύγοντας να σχολιάσει, να επικρίνει ή να προβεί σε κηρύγματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Το Πεκίνο εμφανίζεται σαν έτοιμο από καιρό να μεσολαβήσει σε διπλωματικές προσεγγίσεις στην κατακλυσμένη από συγκρούσεις Μέσης Ανατολής, επιδιώκοντας ταυτόχρονα με αυτόν τον τρόπο να δώσει την αίσθηση μίας φθίνουσας επιρροής των ΗΠΑ στην περιοχή. Ωστόσο αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό για την Αμερική, υποστηρίζει μερίδα αναλυτών.
«Ενώ πολλοί στην Ουάσιγκτον θα δουν τον αναδυόμενο ρόλο της Κίνας ως μεσολαβητή στη Μέση Ανατολή ως απειλή, η πραγματικότητα είναι ότι μια πιο σταθερή Μέση Ανατολή όπου οι Ιρανοί και οι Σαουδάραβες δεν είναι να επιτεθούν ο ένας στον άλλον ωφελεί επίσης τις Ηνωμένες Πολιτείες», έγραψε στο Twitter ο Τρίτα Πάρσι, εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Κουίνσι με έδρα την Ουάσιγκτον.
Παρόλα αυτά και ο ίδιος τονίζει πως η εξέλιξη θα πρέπει να προκαλέσει μια στιγμή ενδοσκόπησης σχετικά με την πολιτική της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή. «Αυτό που θα πρέπει να ανησυχεί τους Αμερικανούς αξιωματούχους είναι εάν αυτό θα γίνει ο νέος κανόνας: οι ΗΠΑ εμπλέκονται τόσο βαθιά στις συγκρούσεις των περιφερειακών εταίρων μας που η ικανότητα ελιγμών μας εξατμίζεται και ο προηγούμενος ρόλος του ειρηνοποιού θα μπορούσε τελικά να παραχωρηθεί εντελώς στην Κίνα».
Το τέλος μιας σκοτεινής εποχής
Η συμφωνία της Παρασκευής θα μπορούσε να προαναγγέλλει το τέλος μιας αιματοβαμμένης εποχής στη Μέση Ανατολή. Το Ριάντ και η Τεχεράνη βρίσκονται σε ιδεολογική και στρατιωτική διαμάχη από τότε που η Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν εγκατέστησε μια αντιδυτική, σιιτική θεοκρατία το 1979.
Αυτές οι εντάσεις άρχισαν να κλιμακώνονται σε έναν πόλεμο αντιπροσώπων σε ολόκληρη την περιοχή μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003 που εξελίχθηκε σε εμφύλια σύγκρουση, με το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία να ανταγωνίζονται για επιρροή στην πλούσια σε αργό αραβική χώρα.
Η ένοπλη σύγκρουση που έφερε αντιμέτωπους τους υποστηριζόμενους από τη Σαουδική Αραβία μαχητές με ένοπλες ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν κατέκλυσε μεγάλο μέρος της περιοχής τη μιάμιση δεκαετία που ακολούθησε.
Στην Υεμένη, μια στρατιωτική εκστρατεία του συνασπισμού υπό τη Σαουδική Αραβία για την καταστολή των ανταρτών που υποστηρίζονται από το Ιράν προκάλεσε μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις όλων των εποχών. Στη Συρία, το Ιράν υποστήριξε τον Πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ καθώς ασκούσε βία στους δικούς του ανθρώπους, μόνο για να βρει τις δυνάμεις του να αντιμετωπίσουν τους αντάρτες που υποστηρίζονται από τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες του Κόλπου. Και στον Λίβανο, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία έχουν υποστηρίξει διαφορετικές φατρίες, συμβάλλοντας σε μια πολιτική κρίση δύο δεκαετιών που έχει επιφέρει τεράστιο οικονομικό κόστος και επιβάρυνση για την ασφάλεια στη μικροσκοπική χώρα της ανατολικής Μεσογείου.
Οι διπλωματικές σχέσεις διακόπηκαν επίσημα το 2016 όταν η Σαουδική Αραβία εκτέλεσε τον εξέχοντα σιίτη Σαουδάραβα κληρικό Νιμρ αλ Νιμρ. Η απάντηση ήταν ο πυρπολισμός της σαουδαραβικής πρεσβείας στην Τεχεράνη.
Τα οικονομικά προβλήματα ενώνουν
Αλλά μια σειρά οικονομικών προβλημάτων που προκλήθηκαν από την πανδημία και τους δαπανηρούς πολέμους μάλλον έχουν περιορίσει την όρεξη για σύγκρουση. Σαουδάραβες και Ιρανοί αξιωματούχοι δηλώνουν πρόθυμοι να γυρίσουν σελίδα σε αυτό το σκοτεινό κεφάλαιο.
Η ύφεση φαίνεται να υπερβαίνει κατά πολύ την επανέναρξη των διπλωματικών σχέσεων. Αξιωματούχοι της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν λένε ότι θα εργαστούν επίσης για την εκ νέου εφαρμογή ενός συμφώνου συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας δεκαετιών και την αναβίωση μιας ακόμη παλαιότερης συμφωνίας για την τεχνολογία και το εμπόριο.
Είναι ένα σπάνιο κομμάτι των καλών ειδήσεων για μια περιοχή που εξακολουθεί να παρασύρεται από τον ανταγωνισμό τους. Το πώς θα εξελιχθεί – και αν μπορεί να αναιρέσει τον όλεθρο που προκάλεσε η αντιπαλότητα – μένει να φανεί.
Ωστόσο, οι αναλυτές λένε ότι η αυξανόμενη μόχλευση της Κίνας στην περιοχή βοήθησε να αντισταθμιστούν τα στοιχήματα και των δύο χωρών, αλλάζοντας έναν ξεπερασμένο πλέον πολιτικό λογισμό που κάποτε έκανε τις δυτικές πρωτεύουσες τον πιο πιθανό τόπο διεξαγωγής περιφερειακών συμφωνιών.
naftemporiki.gr
