Γράφει ο Namık Tan
Οι καταστροφές από τους σεισμούς επέπεσαν στη χώρα σαν εφιάλτης. Η άνευ προηγουμένου απώλεια ζωών και περιουσιών ράγισε τις καρδιές όλων. Η υποδειγματική ανικανότητα των ανθρώπων και των φορέων που ήταν υπεύθυνοι για την επούλωση των πληγών οδήγησε σε περαιτέρω ταλαιπωρία. Κάποια γεγονότα έχουν γίνει προφανή.
Ο σεισμός έδειξε σε όλους πόσο βαρύ είναι το κόστος της διοίκησης μιας χώρας, με την κενή ρητορική του «θα κάνουμε σκληρή προσγείωση στο διάστημα». Αποκάλυψε την πλάνη του καθορισμού στόχων πέρα από την τρέχουσα κρατική ικανότητα της χώρας. Αποκάλυψε τη σημασία των θεσμών, της αξίας, της κοινής λογικής και της επιστήμης. Κατέστησε δυνατό να δούμε για άλλη μια φορά πόσο θα κόστιζε η απόκλιση από το νόμο, την ηθική και τη δικαιοσύνη στην κρατική διοίκηση.
Επίσης αυτός ο σεισμός έδειξε ότι δεν είναι δυνατόν να κρύψουμε την έκταση της καταστροφής. Ούτε οι πολιτικοί αξιωματούχοι δεν μπορούσαν πλέον να κρύψουν τις ευθύνες τους και την πραγματική τους ταυτότητα τόσο εύκολα όσο πριν. Ο σεισμός έδειξε ότι το τίμημα των αλλεπάλληλων νομιμοποιήσεων των αυθαιρεσιών των κτιρίων, πληρώθηκε με τις ζωές δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων. Αποκάλυψε το πραγματικό πρόσωπο της οικοδομικής βιομηχανίας, η οποία εκφυλίστηκε για λόγους μεγαλύτερου κέρδους.
Το επιχείρημα «ήταν γραφτό της μοίρας»
Είναι δυνατόν να απαριθμήσουμε δεκάδες ακόμη από τα λάθη που μας έκαναν να έλθουμε αντιμέτωποι με ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα. Ωστόσο, αυτό δεν βοηθά στην επίλυση των προβλημάτων μας που τείνουν να γίνουν χρόνια. Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να καταλάβουμε ότι όσο δεν αντλούνται τα σωστά διδάγματα από αυτό που συνέβη, όσο δεν λογοδοτούν οι υπεύθυνοι και όσο συνεχίζουμε να καλύπτουμε τα λάθη μας με αντιεπιστημονικούς λόγους όπως το επιχείρημα των κυβερνητικών ότι ο σεισμός και οι καταστροφές «ήταν γραφτό της μοίρας», είναι αναπόφευκτο ότι στο μέλλον θα ξαναζήσουμε τα ίδια που ζούμε αυτές τις ημέρες. Λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση, τη στάση και τις δηλώσεις του πολιτικού προσωπικού που είναι υπεύθυνο για τη διοίκηση της χώρας τις δύο εβδομάδες μετά τον σεισμό, φαίνεται δύσκολο να υπάρχει ελπίδα για το μέλλον ως προς αυτό.
Κάτω από τα ερείπια του σεισμού δεν γκρεμίστηκε μόνο η πολιτική αντίληψη που εφαρμόστηκε από την κυβέρνηση στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και πολιτικής της έντασης, που ουσιαστικά ασκεί η χώρα στις εξωτερικές της σχέσεις.
Βλέποντας ότι οι μέθοδοι πόλωσης και δημιουργίας αντιπάλων και εσωτερικού εχθρού στο εσωτερικό της χώρας λειτούργησαν ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εδραίωση του εθνικιστικού αφηγήματος στο εκλογικό σώμα, η κυβέρνηση δεν δίστασε να επεκτείνει την ίδια πρακτική και στην εξωτερική πολιτική.
Η εκδίκηση της επίκλησης του «εξωτερικού εχθρού»
Η κυβέρνηση, χωρίς να νοιάζεται ότι με την πολιτική αυτή θα πληγούν τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Τουρκίας, έκανε μια προσπάθεια με όλες της τις δυνάμεις να ενισχύσει την αντίληψη στην τουρκική κοινή γνώμη για την ύπαρξη ενός εξωτερικού εχθρού της Τουρκίας. Μάλιστα, το περιβάλλον για αυτό ήταν ήδη έτοιμο. Εδώ και χρόνια εφαρμόζονται πολιτικές για τη δημιουργία μιας αντίληψης «εξωτερικών δυνάμεων που απειλούν την Τουρκία» στο μυαλό των ανθρώπων και για την καθιέρωση ρητορικής μίσους στην καθημερινή ζωή.
Αυτή η λανθασμένη πολιτική της κυβέρνησης, που προκάλεσε βαθύ αίσθημα ανασφάλειας απέναντι την Τουρκία και τεταμένες σχέσεις με πολλές χώρες, ιδιαίτερα με τους παραδοσιακούς φίλους και συμμάχους της, δέχτηκε σοβαρό πλήγμα με τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου. Η αντίληψη του «κακού ξένου» που δημιουργήθηκε στα μάτια του κοινού έχει εκλείψει εντελώς.
Αμέσως μετά τους σεισμούς που συγκλόνισαν βαθιά την Τουρκία, δεκάδες ξένες ομάδες έρευνας και διάσωσης από όλο τον κόσμο έσπευσαν να βοηθήσουν τους σεισμόπληκτους. Έχουν σώσει τις ζωές δεκάδων ανθρώπων μας οι ξένες ομάδες, με το έμπειρο προσωπικό και τον κατάλληλο εξοπλισμό για τις απαιτήσεις της κατάστασης. Επιπλέον, πολλές ξένες χώρες παρείχαν εκτεταμένη βοήθεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών των επιζώντων, συμπεριλαμβανομένης της υγείας. Οι ομάδες των ΗΠΑ, του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Αρμενίας, με τις οποίες οι σχέσεις μας είναι αρκετά τεταμένες και προβληματικές, κέρδισαν την εκτίμηση και τη συμπάθεια του τουρκικού λαού δουλεύοντας με μεγάλη αφοσίωση σε δραστηριότητες βοήθειας και διάσωσης.
Διπλωματία των σεισμών και πραγματικότητα
Όλα τα παραπάνω, η κυβέρνηση και οι υποστηρικτές της τα λένε στο κοινό εδώ και πολύ καιρό. Αποκαλύφθηκε ότι η το αφήγημα περί των «ξένων δυνάμεων που δεν θέλουν η Τουρκία να δυναμώσει» αποτελείται από μια πολιτική φαντασία που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Αποδείχτηκε ότι η ρητορική «η Τουρκία καθορίζει την πορεία του κόσμου» δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Η κατάσταση που δημιουργήθηκε μετά το σεισμό και τα γεγονότα που ακολούθησαν, έχουν καταστρέψει εντελώς τις απίθανες θεωρίες συνωμοσίας που σκόπιμα διακινούνταν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να τροφοδοτήσουν το μίσος προς τις ξένες χώρες. Εν ολίγοις, για την κυβέρνηση και τους υποστηρικτές της «έφυγε η περούκα, φάνηκε η φαλάκρα».
Τα μέλη της κυβέρνησης, που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να νοιώθουν αμήχανα, μετά από όσα έχουν πει και διαδώσει για τους ξένους, δεν δίστασαν να ποζάρουν με τα υψηλόβαθμα πολιτικά στελέχη των χωρών που παρουσίαζαν ως «εχθρό» μέχρι σήμερα. Ακόμη ακόμη δεν δίστασαν να απειλήσουν με τιμωρία όσους επικρίνουν αυτή την περίεργη κατάσταση στην οποία έπεσαν.
Στο εγγύς μέλλον, εκμεταλλευόμενοι το παράθυρο ευκαιρίας που άνοιξε η «διπλωματία των σεισμών», μπορεί να κάνουν κάποια βήματα για να βελτιώσουν τις σχέσεις με χώρες όπως η Αρμενία, η Ελλάδα και η Συρία, με τις οποίες οι σχέσεις είναι τεταμένες. Ωστόσο, δεν θεωρώ πολύ πιθανό ότι αυτά τα βήματα θα αποφέρουν διαρκή αποτελέσματα. Γιατί η δυσπιστία που έχει δημιουργηθεί από τις λανθασμένες πολιτικές που εφαρμόζονται εδώ και χρόνια απέναντι σ’ αυτές τις χώρες, είναι πολύ βαθιά. Η κυβέρνηση που ζει στον δικό της φανταστικό κόσμο, δεν έχει καν καταλάβει τις διαστάσεις της αναξιοπιστίας και της ανασφάλειας που προκαλεί στον έξω κόσμο.
Το ζήτημα της αναξιοπιστίας είναι σοβαρό
Επιπλέον, η σημερινή κυβέρνηση έχει χάσει εντελώς την αξιοπιστία της στα μάτια των διεθνών ομολόγων της. Για το λόγο αυτό, δεν νομίζω ότι είναι δυνατόν η κυβέρνηση, η οποία ήδη εμφάνιζε σοβαρή αδυναμία στη διοίκηση πριν από τον σεισμό, να πείσει τους ξένους ομολόγους της ότι μπορεί να διαχειριστεί σωστά τη μετασεισμική περίοδο.
Από την άλλη, στις σημερινές συνθήκες που επικρατεί μια σοβαρή παγκόσμια αστάθεια, είναι πολύ απίθανο να κρατηθεί η προσοχή των ξένων χωρών στην καταστροφή του σεισμού στην Τουρκία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Για παράδειγμα, δεν πρέπει να μας εκπλήξει το γεγονός ότι το δράμα που βιώθηκε στην Ουκρανία λόγω της ρωσικής κατοχής θα έρθει στο προσκήνιο της διεθνούς ατζέντας βραχυπρόθεσμα.
Επομένως, πρέπει να πω ότι δεν αναμένω ο σεισμός να προκαλέσει θετικές και ουσιαστικές αλλαγές στους προσανατολισμούς της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.
Νομίζω ότι το πρόβλημα ανασφάλειας και αναξιοπιστίας που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση στο εσωτερικό θα έχει πολύ πιο σοβαρές συνέπειες βραχυπρόθεσμα από ό,τι στο εξωτερικό. Ο κόσμος δεν έχει καταφέρει ακόμα να ξεπεράσει το σοκ του σεισμού. Οι άνθρωποί μας προσπαθούν ακόμη να βγάλουν τους συγγενείς τους από τα ερείπια. Από τη μια η κοινωνία προσπαθεί να σώσει και να θάψει τους ανθρώπους της και από την άλλη να ανταπεξέλθει στο τραύμα που προκάλεσε η σοβαρή καταστροφή των προσδοκιών της για το μέλλον.
Τι θα γίνει με έναν ενδεχόμενο πολιτικό σεισμό;
Όταν το σύννεφο της σκόνης αρχίσει να διαλύεται, νομίζω ότι οι εξελίξεις θα πάρουν μια πολύ διαφορετική δυναμική και θα βρεθούμε αντιμέτωποι με έναν μεγάλο πολιτικό σεισμό που θα προκληθεί από τον φυσικό σεισμό. Πιστεύω ότι αυτός ο πολιτικός σεισμός θα επιτρέψει στην Τουρκία να ανακτήσει μια σωστή διοίκηση, θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες, νόμο και δικαιοσύνη.
Η σελίδα του σεισμού θα κλείσει μετά από ορισμένο χρόνο. Ωστόσο, εάν συνεχίσουμε να προτιμούμε να επικαλούμαστε τις δεισιδαιμονίες από τη λογική και την επιστήμη, εάν δεν καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τα λάθη μας και δεν τιμωρήσουμε τους υπεύθυνους, είναι αναπόφευκτο να ανοίξει μια νέα σελίδα γεμάτη πόνο για τη χώρα.
Μετάφραση: Σάββας Καλεντερίδης
