Την χρονιά που πέρασε ζήσαμε μεγάλα εκλογικά δράματα και πολιτικές ανατροπές.
Κάποια από αυτά τα δράματα γράφτηκαν στην Ευρώπη. Η αναμενόμενη νίκη του Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία παρά τον εξωκομματικό συνασπισμό της αντιπολίτευσης. Τα ακροδεξιά «βαρίδια» στην Σουηδία μετά τις εκλογές-θρίλερ που κατέληξαν στον σχηματισμό ενός συντηρητικού κυβερνητικού συνασπισμού που στηρίζεται στην υποστήριξη της ακροδεξιάς. Η «πύρρειος νίκη» του Εμανουέλ Μακρόν στην Γαλλία καθώς έχασε την πλειοψηφία των εδρών στη γαλλική εθνοσυνέλευση. Η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι που έφερε στην εξουσία ένα μεταφασιστικό κόμμα.
Σημαντικές κάλπες στήθηκαν όμως και στον υπόλοιπο πλανήτη αναδιαμορφώνοντας το γεωπολιτικό σκηνικό. Ο αδιανόητος εκλογικός θρίαμβος στις Φιλιππίνες του γιου του έκπτωτου δικτάτορα Μάρκος, Φέρντιναντ «Μπονγκμπονγκ» Μάρκος Τζούνιορ. Η πέμπτη εκλογική αναμέτρηση σε δύο χρόνια στο Ισραήλ, που κατέληξε στον σχηματισμό της πιο δεξιάς κυβέρνησης της χώρας. Η ήττα του ακροδεξιού Ζαΐρ Μπολσονάρου στην Βραζιλία και η επιστροφή στην εξουσία του κεντροαριστερού Λούλα ντα Σίλβα, που αμαυρώθηκε από την εισβολή των μπολσοναριστών σε κεντρικά κυβερνητικά κτίρια στη Μπραζίλια. Η νίκη στην Αυστραλία του ηγέτη των Εργατικών Άντονι Αλμπανέζι, ο οποίος τερμάτισε εννέα χρόνια φιλελεύθερης διακυβέρνησης. Η Κολομβία εξέλεξε τον πρώτο της αριστερό πρόεδρο και πρώην αντάρτη, Γκουστάβο Πέτρο. Οι ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο στις ΗΠΑ, με τους Δημοκρατικούς να διατηρούν τον έλεγχο της Γερουσίας και τους Ρεπουμπλικάνους να ανακτούν τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων.
Η φετινή χρονιά αναμένεται να είναι το ίδιο γεμάτη εκλογικά. Πρώτα από όλα η Ελλάδα βρίσκεται σε τροχιά βουλευτικών εκλογών. Οι ελληνικές εκλογές αναμένονται την άνοιξη, τον Απρίλιο ή τον Μάιο. Από τα πλέον επικρατέστερα σενάρια θέλουν τις εκλογές να διεξάγονται στις 2 ή τις 9 Απριλίου, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να έχει δώσει ένα χρησμό σε δήλωσή του λίγο πριν αναχωρήσει από την Ιαπωνία. «Κάποιες εκλογές θα γίνουν σίγουρα μετά το Πάσχα».
Στις κάλπες οδηγούνται φέτος επίσης εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.
Οι εκλογές στην Ευρώπη και η ενισχυμένη Πολωνία
Πέρα από την χώρα μας, στην Ευρώπη εκλογές αναμένονται στην Κύπρο στις 5 Φεβρουαρίου, στην Εσθονία στις 5 Μαρτίου, στη Φινλανδία στις 2 Απριλίου, στο Λουξεμβούργο και στην Ελβετία τον Οκτώβριο και στην Πολωνία το φθινόπωρο. Ήδη πραγματοποιήθηκαν στην Τσεχία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει θεωρηθεί ως δύναμη ανακίνησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση με αποτέλεσμα ένα στρατηγικό μετασχηματισμό που από τη μία περιορίζει την επιρροή της Γερμανίας και της Γαλλίας και από την άλλη ενισχύει την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής. «Το κέντρο βάρους της Ευρώπης μετατοπίζεται ανατολικά», έχει άλλωστε αναγνωρίσει και ο ίδιος ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς.
Ειδικά η επιρροή της Πολωνία έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω του πολέμου στην Ουκρανία καθώς κατέστη από τη μία ο κύριος αγωγός ανθρωπιστικής και στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο και από την άλλη ο βασικός προορισμό για εκατομμύρια πολίτες που εγκαταλείπουν τη χώρα.
Η Πολωνία θα μπορούσε να αφήσει γρήγορα την ταμπέλα του «μπελά της ΕΕ», καθώς οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν ότι τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα της αντιπολίτευσης κερδίζουν αρκετές κοινοβουλευτικές έδρες για να σχηματίσουν κυβέρνηση. Αυτό βέβαια δεν θα είναι απαραίτητα εύκολο, δεδομένης της αντικρουόμενης ατζέντας τους, σχολιάζει το Bloomberg υποστηρίζοντας ότι μια ενδεχόμενη ήττα για το κυβερνών κόμμα της Πολωνίας, Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση για τα λαϊκιστικά κόμματα της Σλοβακίας και της Ουγγαρίας αλλά και της Γαλλίας και της Ιταλίας, που επιθυμούν λιγότερη παρεμβατικότητα από τις Βρυξέλλες.
Στην Αμερική, διεξάγονται φέτος εκλογές στην Παραγουάη τον Απρίλιο και στη Γουατεμάλα τον Ιούνιο. Ήδη πραγματοποιήθηκαν σε Αντίγκουα και Μπαρμπάντος τον Ιανουάριο.
Στην Ασία, η Ταϊλάνδη διεξάγει γενικές εκλογές τον Μάιο, η Καμπότζη τον Ιούλιο και η Μιανμάρ τον Αύγουστο (τουλάχιστον αυτό έχει υποσχεθεί η στρατιωτική χούντα, αν και η παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που έχει επιβληθεί μπορεί να σημάνει την αναβολή των προσεχών εκλογών).
Στην Αφρική, αναμένονται κάλπες σε Γουινέα-Μπισάου και Σιέρα Λεόνε τον Ιούνιο, στη Ζιμπάμπουε τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο, στη Λιβερία τον Οκτώβριο, στη Μαδαγασκάρη στα τέλη του 2023 και στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό τον Δεκέμβριο.
Και φυσικά τον Οκτώβριο αναμένονται οι εκλογές στη Νέα Ζηλανδία που κέρδισε την προσοχή μας όταν νωρίτερα μέσα στον Ιανουάριο η Τζασίντα Άρντερν παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία δηλώνοντας ότι «δεν έχει άλλη ενέργεια» για να παραμείνει στον πρωθυπουργικό θώκο.
«Αυτό που συμβαίνει στην Τουρκία δεν μένει μόνο στην Τουρκία»
Οι πλέον ενδιαφέρουσες εκλογικές αναμετρήσεις θεωρούνται, ωστόσο, πέντε: οι κάλπες στη Νιγηρία, στο Πακιστάν, στην Αργεντινή, στο Μπαγκλαντές και φυσικά στην Τουρκία.
«Μεταξύ των πολλών γενικών εκλογών διεθνούς σημασίας που πρέπει να παρακολουθήσουμε φέτος, η Νιγηρία θα έχει τη μακράν μεγαλύτερη διαδικασία. Το Πακιστάν θα έχει πιθανώς την πιο ‘’θορυβώδη’’. Αλλά οι πιο σημαντικές θα λάβουν χώρα αναμφισβήτητα στις 14 Μαΐου, όταν ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα επιχειρήσει να διατηρήσει την εξουσία του στην Τουρκία σε μια τρίτη δεκαετία», σχολιάζει χαρακτηριστικά η Washington Post υπογραμμίζοντας ότι το αποτέλεσμα της κάλπης στην γειτονική μας χώρα θα διαμορφώσει τους γεωπολιτικούς και οικονομικούς υπολογισμούς στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα, καθώς και σε πρωτεύουσες σε όλη την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία και την Αφρική.
«Αυτό που συμβαίνει στην Τουρκία δεν μένει μόνο στην Τουρκία», σχολιάζει ο Ziya Meral, ανώτερος συνεργάτης στο Royal United Services Institute for Defense and Security Studies. «Η Τουρκία μπορεί να είναι μια μεσαία δύναμη, αλλά οι μεγάλες δυνάμεις έχουν μερίδιο στην εκλογή της».
Μετά από 20 χρόνια στην εξουσία ο Ερντογάν θα αντιμετωπίσει τον Μάιο την πιο δύσκολη εκλογική αναμέτρηση. Πλέον έχει χάσει την πολιτική του μαγεία και γίνεται ολοένα και πιο αυταρχικός διώκοντας τους επικριτές του. Στα στοιχεία αυτά του Τούρκου προέδρου εστίαζε άλλωστε το εξώφυλλο του Economist, στο οποίο γίνεται λόγος για «υφέρπουσα δικτατορία στην Τουρκία».
Εκτός όμως από τη διάβρωση της δημοκρατίας, έχει κακοδιαχειριστεί επίσης την οικονομία με τα περίφημα erdoganomics του που εκτόξευσαν τον πληθωρισμό σε επίπεδα που προκαλούν ζαλάδα, αφού πρώτα είχαν επιφέρει αποφασιστικό πλήγμα στο τουρκικό νόμισμα.
Οι εκτιμήσεις του Economist Intelligence Unit
Αναμφισβήτητα στην Τουρκία επικρατεί δυσαρέσκεια για τα έργα του Ερντογάν. Μπορούν όμως οι αντίπαλοί του να τον ανατρέψουν;
Ο Economist Intelligence Unit (ΕΙU), ερευνητικός βραχίονας του Economist, θεωρεί ότι πιθανότατα ο Ερντογάν θα παραμείνει στην εξουσία, αλλά θα χάσει την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο λόγω της ασταθούς οικονομίας της χώρας.
Οι αναλυτές του ΕΙU βάζουν στο μικροσκόπιο 15 εκλογικές αναμετρήσεις (Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία, Πολωνία, Ισπανία, Λιβύη, Νιγηρία, Δημοκρατία του Κονγκό, Ζιμπάμπουε, Αργεντινή, Περού, Νέα Ζηλανδία, Ταϊλάνδη, Μπαγκλαντές και Πακιστάν) που θα διεξαχθούν το 2023 επιχειρώντας να προβλέψουν εάν θα καταλήξουν σε αλλαγή της κυβέρνησης ή αλλαγή της κατεύθυνσης της πολιτικής. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσουν την Τουρκία, αλλά και την χώρα μας. Για την ακρίβεια προβλέπουν ότι όλες οι σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη θα οδηγήσουν σε αλλαγή της κυβέρνησης ή αλλαγή πολιτικής
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τους αναλυτές του EIU:
Στην Ευρώπη, αναμένεται ότι το πολιτικό τοπίο θα μετατοπιστεί περαιτέρω προς τα δεξιά.
Στην Ισπανία, η αύξηση της υποστήριξης στο Λαϊκό Κόμμα και τις εθνικιστικές του θέσεις είναι πιθανό να καταστήσει την Ισπανία την τρίτη μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα, μετά την Ιταλία και τη Σουηδία, που θα έχει μια κυβέρνηση που περιλαμβάνει ή υποστηρίζεται από ένα ακροδεξιό κόμμα.
Αντίθετα, οι νέοι εκλογικοί κανόνες της Ελλάδας θα μπορούσαν να πλήξουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία της κυβερνώσας κυβέρνησης.
Επίσης, στην Πολωνία, όπου η σημερινή κυβέρνηση έχει συγκρουστεί με την ΕΕ για τις δικαστικές μεταρρυθμίσεις, οι εκλογές θα μπορούσαν να βελτιώσουν τις σχέσεις της Βαρσοβίας με τις Βρυξέλλες εάν εξασφαλίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία η φιλελεύθερη αντιπολίτευση.
Στην Ασία, η προσοχή στρέφεται στην Ταϊλάνδη και το Πακιστάν, όπου η στρατιωτική επιρροή στην πολιτική σφαίρα είναι σημαντική.
Η αντιπολίτευση στην Ταϊλάνδη φαίνεται έτοιμη να σημειώσει ουσιαστικά κέρδη στις κάλπες, αλλά οι συνταγματικοί περιορισμοί σημαίνουν ότι ο στρατός θα εξακολουθεί να καθορίζει τη σύνθεση της επόμενης κυβέρνησης.
Στο Πακιστάν, υπάρχει μέτριος κίνδυνος μια νίκη του πρώην πρωθυπουργού, Ιμράν Καν, ο οποίος έχει προβληματικές σχέσεις με τη στρατιωτική ηγεσία, να οδηγήσει σε νέο πραξικόπημα.
Στο Μπαγκλαντές και τη Νέα Ζηλανδία, αναμένεται ότι η ισχυρή υποστήριξη για την κυβέρνηση και των δύο χωρών θα διατηρήσει τα κυβερνώντα κόμματα στην εξουσία, παρά τη μικρή αύξηση της δημοτικότητας για τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Στη Λατινική Αμερική, οι οικονομικές πολιτικές και η (αν)αρμοδιότητα ορισμένων από τα κυβερνώντα κόμματα θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα των εκλογών.
Αναμένεται ότι η κεντροαριστερή κυβέρνηση της Αργεντινής θα χάσει, εκτός εάν σημειώσει σημαντική πρόοδο στη διόρθωση των μακροοικονομικών στρεβλώσεων.
Μετά από μια απόπειρα πραξικοπήματος του πρώην προέδρου του Περού το 2022, οι εκλογές έχουν ήδη μεταφερθεί για το 2024, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος οι πολιτικές αναταραχές να αναγκάσουν τον σημερινό πρωθυπουργό να παραιτηθεί πριν από το 2024, κηρύσσοντας πρόωρες γενικές εκλογές φέτος.
Στην Αφρική, αναμένεται ότι οι μεγαλύτεροι παράγοντες στις βασικές εκλογές το 2023 θα είναι η ασφάλεια και η πολιτική σταθερότητα.
Οι εκλογές στη Νιγηρία τον Φεβρουάριο θα είναι οι πιο σημαντικές για τις εξελίξεις στην περιοχή. Ο αγώνας θα είναι σκληρός εν μέσω επιδείνωσης των συνθηκών ασφαλείας και των ανισοτήτων, αλλά αναμένεται ότι το κυβερνών κόμμα θα παραμείνει στην εξουσία.
Στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, μια πρόσφατη απότομη κλιμάκωση της ανασφάλειας στα ανατολικά της χώρας θα οδηγήσει σε μια στενή κούρσα, αλλά αναμένεται ότι ο νυν πρόεδρος θα επανεκλεγεί με μικρή διαφορά.
Στη Ζιμπάμπουε, αναμένεται ότι η τρέχουσα κυβέρνηση θα παραμείνει στην εξουσία, δεδομένης της περιορισμένης ικανότητας των ομάδων της αντιπολίτευσης να εφαρμόσουν εκλογικές μεταρρυθμίσεις.
Οι εκλογές στη Λιβύη θα μπορούσαν να αποδειχθούν σημείο ανάφλεξης στην περιοχή το 2023.
Υπενθυμίζεται ότι στη Λιβύη επικρατεί πολιτικό αδιέξοδο. Οι εκλογές που είχαν προγραμματιστεί για τις 24 Δεκεμβρίου του 2021, στο πλαίσιο της ειρηνευτικής διαδικασίας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, αναβλήθηκαν. Και μόνο η διεξαγωγή δίκαιων εκλογών το 2023 θα αποτελούσε νίκη για τη χώρα, καθώς θα μπορούσε να βάλει τέλος στην πολιτική αβεβαιότητα και να δημιουργήσει ένα διεθνώς αναγνωρισμένο πρόσωπο αρμόδιο για να αποφασίζει για τα ζητήματα της χώρας. Ωστόσο, τα μηνύματα που προέρχονται από τους Λίβυους ηγέτες και τρίτους παρατηρητές υποδηλώνουν ότι αυτές οι εκλογές ενδέχεται να πάρουν παράταση για το 2024 με τις διαφωνίες να συνεχίζονται μέχρι τότε.
