Αν και ο πόλεμος εξέπληξε πολλούς η θέση στην οποία βρίσκεται αυτήν την στιγμή η Ουκρανία της είναι εξαιρετικά οικεία. Καθ΄υπερβολη, θα μπορούσαμε να ονομάσουμε τα τελευταία 100 περίπου χρόνια “ουκρανικό αιώνα ” καθώς η χώρα αυτή έχει πρωταγωνιστήσει σε κάθε μεγάλη παγκόσμια σύγκρουση της σύγχρονης εποχής.
Η «δυστυχία» της Ουκρανίας, σύμφωνα με τον αρθρογράφο του Bloomberg και καθηγητή στη Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Johns Hopkins Χαλ Μπραντς, είναι πως συνδέει αυτό που ο μεγάλος γεωπολιτικός στοχαστής Χάλφορντ Μάκιντερ ονόμασε “Ευρωπαϊκή Καρδιά”- τεράστιες εκτάσεις, αγροτικός πλούτος και ενεργειακοί πόροι- με τις οικονομικά προηγμένες χώρες της Ευρώπης.
Η ευρωπαϊκή «Καρδιά»
Ο Μάκιντερ υποστήριζε ότι η ευρασιάτικη περιοχή ( μια περιοχή μεταξύ της ανατολικής Ευρώπης και της Σιβηρίας, δηλαδή το βόρειο και εσωτερικό μέρος της Ευρασίας.) και η κεντροανατολική ευρωπαϊκή «Καρδιά» αποτελούν τα σημαντικότατα εφαλτήρια για την κυριαρχία πάνω σε όλη την ηπείρου.
Στο σχήμα του Μακίντερ η ευρωπαϊκή «Καρδιά» αποτελεί την καρδιά της “Παγκόσμιας Νήσου”, που νοείται η μεγάλη ευρασιατική μάζα.
Ο Μακίντερ διατύπωσε την άποψη ότι: όποιος κυβερνά την Ανατολική Ευρώπη « ελέγχει τη Νήσο του Κόσμου, όποιος ελέγχει τη Νήσο του Κόσμου, είναι κυρίαρχος του Kόσμου».
Υπερβολή, ίσως, αλλά εξηγεί γιατί η Ουκρανία έχει αυτήν την τραγική μοίρα.
Το «λάφυρο» που έχασε η Γερμανία
“Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος άλλαξε τη μοίρα της Ουκρανίας, όσο τίποτε άλλο» έγραψε ο μελετητής Dominic Lieven. Η κατάκτηση της περιοχής, που αποτελούσε τότε μέρος της ρωσικής αυτοκρατορίας, ήταν κομβικής σημασίας για τα σχέδια της Γερμανίας να δημιουργήσει μια πλούσια σε πόρους μεσοχώρα από τη Βόρεια Θάλασσα έως τον Καύκασο. Όταν οι γερμανικοί στρατοί απέσπασαν την Ουκρανία από τη μετεπαναστατική Ρωσία το 1918, το Βερολίνο πέτυχε για λίγο το ευρασιατικό του όραμα – το οποίο κατέρρευσε όταν η Γερμανία έχασε τον πόλεμο στο δυτικό μέτωπο, ακυρώνοντας έτσι τις ανατολικές κατακτήσεις της και επιτρέποντας στη Σοβιετική Ένωση του Λένιν να δημιουργήσει τη δική της ευρασιατική αυτοκρατορία υπό κομμουνιστική κυριαρχία.
Στα…όνειρα του Χίτλερ
Η Ουκρανία αναδύθηκε και πάλι στα όνειρα του Αδόλφου Χίτλερ για ηγεμονία. Κατείχε τον “ζωτικό χώρο” και τα τρόφιμα που θα μπορούσαν να καταστήσουν τη Γερμανία απόρθητη απέναντι στους εχθρούς της
Οι Ναζί κατέστρωσαν ένα “σχέδιο πείνας” που προέβλεπε τη λεηλασία του ουκρανικού σιταριού, του καλαμποκιού και των αγροτικών προϊόντων και την πείνα 30 εκατομμυρίων πολιτών εκεί και αλλού στη Σοβιετική Ένωση. (Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για μια επανάληψη του “κόκκινου λιμού – Χολομοντόρ” που είχε προκαλέσει ο Ιωσήφ Στάλιν στην Ουκρανία τη δεκαετία του 1930 ως μέσο εδραίωσης της κυριαρχίας της Μόσχας στην χώρας).
Μερικές από τις πιο σημαντικές μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δόθηκαν στο ουκρανικό έδαφος, καθώς γιγαντιαίες στρατιωτικές δυνάμεις συγκρούστηκαν σε αυτή τη ζωτική ζώνη.
Η συμμαχική νίκη “εξασφάλισε” απλώς ότι η Ουκρανία παρέμεινε υποταγμένη σε μια ολοκληρωτική σοβιετική αυτοκρατορία.
Καθώς άρχισε ο Ψυχρός Πόλεμος, οι ΗΠΑ προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν την δυσαρέσκεια, στέλνοντας με αλεξίπτωτα Ουκρανούς παραστρατιωτικούς στη χώρα για να υποδαυλίσουν τη βίαιη αντίσταση.
Η «απόδραση»
Αυτή η πρωτοβουλία ήταν ένα αιματηρό φιάσκο, αλλά η γεωπολιτική λογική πίσω από αυτήν δεν ήταν εντελώς λανθασμένη. Όταν η Σοβιετική Ένωση άρχισε να κατακερματίζεται δεκαετίες αργότερα, ήρθε η ώρα της Ουκρανικής «απόδρασης» κηρύσσοντας την ανεξαρτησία της -και αρνούμενη να συμμετάσχει σε σχέδια για τη διατήρηση μιας χαλαρής ένωσης.
“Χωρίς την Ουκρανία, η Ρωσία παύει να είναι αυτοκρατορία”, παρατήρησε το 1994 ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, “αλλά με την Ουκρανία υποταγμένη και στη συνέχεια υποτελή, η Ρωσία γίνεται αυτομάτως αυτοκρατορία”.
Αποκατάσταση της Ρωσικής κυριαρχίας
Αυτή είναι μια καλή εξήγηση για να καταλάβουμε γιατί ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε το σχέδιό του για την αποκατάσταση της κυριαρχίας της Μόσχας, ξεκινώντας με την ανάμειξη της Ρωσίας στις ουκρανικές εκλογές το 2004 και κορυφώνοντας την πλήρη εισβολή τον Φεβρουάριο.
Ο Πούτιν στόχευσε την Ουκρανία με την ελπίδα να υποτάξει ένα κρίσιμο κομμάτι του μετασοβιετικού τοπίου και να φέρει έτσι τα υπόλοιπα, από τη Λευκορωσία μέχρι το Καζακστάν, σε ευθυγράμμιση. Μια γρήγορη ρωσική νίκη θα ήταν μια απόδειξη της δύναμης και της δολιότητας των απολυταρχιών του κόσμου. Θα άλλαζε ριζικά τη στρατηγική κατάσταση στην Ευρώπη, με την ανασφάλεια να διαχέεται από τη Μαύρη Θάλασσα έως τη Βαλτική, και θα άφηνε μια αναζωογονημένη κινεζική-ρωσική εταιρική σχέση σαφώς κυρίαρχη στην Ευρασία.
Δεν πήγαν πολλά σύμφωνα με το σχέδιο. Μια ουκρανική νίκη θα έχει πολλές και διαφορετικές συνέπειες. Θα κάνει έναν από τους κορυφαίους τυράννους του κόσμου να μοιάζει αξιολύπητος αντί για εξέχων. Θα μπορούσε να δημιουργήσει ένταση στην εταιρική σχέση της Ρωσίας με την Κίνα, αναγκάζοντας έναν εξασθενημένο Πούτιν να εκλιπαρεί για βοήθεια που το Πεκίνο θα ήταν απρόθυμο να δώσει. Το δυτικό μπλοκ θα αποκτήσει ηγετική θέση απέναντι σε μια επικίνδυνη αλλά υποβαθμισμένη Ρωσία.
Για άλλη μια φορά, ένας πόλεμος που αφορά την Ουκρανία θα διαμορφώσει το περίγραμμα της παγκόσμιας τάξης.
Η ισχύς της γεωπολιτικής
Ο πόλεμος είναι επίσης μια υπενθύμιση για το πώς τα βασικά χαρακτηριστικά της γεωπολιτικής παραμένουν τα ίδια, ακόμη και όταν τόσα πολλά στον κόσμο αλλάζουν. Η γεωγραφία εξακολουθεί να έχει σημασία. Οι διψασμένοι για γη τύραννοι εξακολουθούν να επιδιώκουν να κυριαρχήσουν στο περιβάλλον τους μέσω της κατάκτησης και της δολοφονίας.
Σε κάθε γενιά, οι αισιόδοξοι ελπίζουν ότι ο κόσμος έχει αφήσει πίσω του αυτές τις άσχημες αλήθειες. Όπως μας διδάσκει η εμπειρία της Ουκρανίας, τις ξεχνάμε με ευθύνη μας.
naftemporiki.gr
