«Ακολουθεί μία λίστα με τα άτομα που δεν θέλατε να είστε αυτή τη στιγμή: Ρώσος μεγιστάνας αλλαντικών, στέλεχος ρωσικής βιομηχανίας φυσικού αερίου, αρχισυντάκτης ρωσικής ταμπλόιντ, διευθυντής ρωσικού ναυπηγείου, επικεφαλής ρωσικού χιονοδρομικού κέντρου, Ρώσος αξιωματούχος της αεροπορίας ή Ρώσος μεγιστάνας των σιδηροδρόμων. Όποιος ανταποκρίνεται σε μια τέτοια περιγραφή μάλλον δεν θα έπρεπε να στέκεται κοντά σε ανοιχτά παράθυρα, σχεδόν σε οποιαδήποτε χώρα, σχεδόν σε κάθε ήπειρο». Με το καυστικό αυτό σχόλιο η Elaine Godfrey του Atlantic ανοίγει το εκτενές ρεπορτάζ της για το πλήθος «αυτοκτονιών» και μυστηριωδών θανάτων που έχει καταγραφεί φέτος στις τάξεις των Ρώσων ολιγαρχών.
Τελευταίο θύμα ο Πάβελ Άντοφ, ιδιοκτήτης μεγάλης επιχείρησης αλλαντικών, που είχε εκφράσει μια επικίνδυνη έλλειψη ενθουσιασμού για τον πόλεμο του Βλαντίμιρ Πούτιν κατά της Ουκρανίας. Βρέθηκε νεκρός σε ένα ξενοδοχείο στην Ινδία, μόλις δύο ημέρες μετά τον θάνατο ενός Ρώσου συνταξιδιώτη του – στο ίδιο ξενοδοχείο. Ο Άντοφ έπεσε από το παράθυρο του δωματίου του. Ο εκατομμυριούχος και ο επίσης αποθανών φίλος του είναι οι πιο πρόσφατες προσθήκες σε μια μακάβρια λίστα ανθρώπων που υπέκυψαν στο «Σύνδρομο Αιφνίδιου Ρωσικού Θανάτου», ένα φαινόμενο που έχει στοιχίσει τη ζωή σε έναν απίστευτα μεγάλο αριθμό επιχειρηματιών, γραφειοκρατών, ολιγαρχών και δημοσιογράφων.
Ο κατάλογος αυτών των θανάτων περιλαμβάνει υποτιθέμενες αυτοχειρίες και άλματα στο κενό, ύποπτες δηλητηριάσεις, ξαφνικές καρδιακές προσβολές. Πάνω από 20 επιφανείς Ρώσοι έχουν πεθάνει το 2022 μυστηριωδώς, ορισμένοι με φρικιαστικό τρόπο.
Τα πτώματα των ηγετών της βιομηχανίας φυσικού αερίου Λεονίντ Σούλμαν και Αλεξάντερ Τουλάκοφ βρέθηκαν με σημειώματα αυτοκτονίας στις αρχές του έτους. Στη συνέχεια, σε διάστημα ενός μήνα, τρεις ακόμη Ρώσοι επιχειρηματίες — ο Βασίλι Μέλνικοφ, ο Βλάντισλαβ Αβάγιεφ και ο Σεργκέι Προτοσένια — βρέθηκαν νεκροί, με τις αρχές να υποστηρίζουν ότι αυτοκτόνησαν αφού πρώτα σκότωσαν τις γυναίκες και τα παιδιά τους.
Τον Μάιο, οι αρχές της Ρωσίας βρήκαν το πτώμα του ιδιοκτήτη του θέρετρου στο Σότσι Αντρέι Κρούκοφσκι στο βάθος ενός βράχου. Μια εβδομάδα αργότερα, ο Αλεξάντερ Σουμπότιν, διευθυντής μιας ρωσικής εταιρείας φυσικού αερίου, πέθανε σε ένα σπίτι που ανήκε σε έναν σαμάνο της Μόσχας, αφού φέρεται να δηλητηριάστηκε.
Η λίστα συνεχίζεται. Τον Ιούλιο, ο Γιούρι Βορόνοφ, στέλεχος της ενεργειακής βιομηχανίας, βρέθηκε να επιπλέει στην πισίνα του στα προάστια της Αγίας Πετρούπολης με τραύμα από σφαίρα στο κεφάλι του. Τον Αύγουστο, ο γεννημένος στη Λετονία επικριτής του Πούτιν Νταν Ράποπορτ έπεσε από το παράθυρο του διαμερίσματός του στην Ουάσινγκτον, ένα μίλι από τον Λευκό Οίκο – ακριβώς πριν ο Ραβίλ Μαγκάνοφ, ο πρόεδρος μιας ρωσικής εταιρείας πετρελαίου, πέσει έξι ορόφους από ένα παράθυρο στη Μόσχα.
Νωρίτερα αυτόν το μήνα, ο διευθυντής της εταιρείας πληροφορικής Γκριγκόρι Κοτσένοφ έπεσε από ένα μπαλκόνι. Πριν από δέκα ημέρες, στη Γαλλική Ριβιέρα, ένας Ρώσος μεγιστάνας των ακινήτων έπεσε μοιραία κάτω από μια σκάλα.
Να επαναλάβουμε: Όλοι αυτοί οι θάνατοι σημειώθηκαν φέτος. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι, δεδομένου του εξαιρετικά χαμηλού προσδόκιμου ζωής στη Ρωσία και του ανεξέλεγκτου ποσοστού αλκοολισμού, τουλάχιστον μερικοί από αυτούς τους θανάτους ήταν φυσικοί ή τυχαίοι. Ακριβώς επειδή είστε Ρώσος δεν σημαίνει ότι δεν μπορείτε να πέσετε κατά λάθος από ένα παράθυρο στον επάνω όροφο. Μερικές φορές, άνθρωποι αυτοκτονούν – και το ποσοστό αυτοκτονιών μεταξύ των Ρώσων ανδρών είναι ένα από τα υψηλότερα που έχουν καταγραφεί στον κόσμο.
Για τον Edward Luttwak, ιστορικό και ειδικό σε στρατιωτική στρατηγική, αυτό είναι τουλάχιστον μέρος αυτού που συμβαίνει: ένα ξέσπασμα μαζικής απόγνωσης μεταξύ της συνδεδεμένης και προνομιούχου ελίτ της Ρωσίας. «Φανταστείτε τι συμβαίνει σε μια παγκοσμιοποιημένη χώρα όταν αρχίσουν οι κυρώσεις», μου είπε. «Μερικοί από αυτούς θα αυτοκτονήσουν». Αλλά ο τεράστιος αριθμός αυτών των πρόωρων θανάτων απαιτεί μια πιο προσεκτική ματιά.
Υπάρχει προηγούμενο για αυτό το φαινόμενο. Το 2020, Ρώσοι πράκτορες δηλητηρίασαν —αλλά δεν κατάφεραν να σκοτώσουν— τον Αλεξέι Ναβάλνι, με νευροπαραλυτικό παράγοντα. Μια δεκαετία νωρίτερα, πέτυχαν μια παρόμοια απόπειρα εναντίον του αποστάτη των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας Αλεξάντερ Λιτβινένκο. Το 2004, όταν ο Βίκτορ Γιούσενκο έθεσε υποψηφιότητα εναντίον ενός αντιπάλου που υποστηρίζεται από το Κρεμλίνο για την προεδρία της Ουκρανίας, δηλητηριάστηκε με διοξίνη και έμεινε παραμορφωμένος.
Τριάντα χρόνια νωρίτερα, η βουλγαρική μυστική υπηρεσία, σύμφωνα με πληροφορίες με τη βοήθεια της σοβιετικής KGB, σκότωσε τον αντιφρονούντα Γκεόργκι Μάρκοφ μαχαιρώνοντάς τον στη γέφυρα Βατερλό στο Λονδίνο με μια μύτη ομπρέλας με ρικίνη.
