Ο δημοσιογράφος Μπουλέντ Κενές ήταν συντάκτης στην Τουρκία, στην αγγλόφωνη «Today’s Zaman». Πριν από περίπου έξι χρόνια αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί στη Σουηδία, κυνηγημένος από το καθεστώς Ερντογάν, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Αλλά ακόμα και στους πιο σκοτεινούς του εφιάλτες, ο Κενές δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι μια μέρα θα βρισκόμουν στο επίκεντρο των εξαιρετικά ευαίσθητων διαπραγματεύσεων μεταξύ Άγκυρας και Στοκχόλμης για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν θεωρεί τον εξόριστο δημοσιογράφο ως «τρομοκράτη», οπαδό του ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο κατηγορεί ως τον εγκέφαλο πίσω από την απόπειρα πραξικοπήματος το καλοκαίρι του 2016.
Στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Σουηδός πρωθυπουργό Ουλφ Κρίστερσον στις 8 Νοεμβρίου στην Άγκυρα, ο Ερντογάν φώναξε το όνομα του Κενές και είπε: «…η έκδοση αυτού του τρομοκράτη είναι υψίστης σημασίας για εμάς»!
Ο Μπουλέντ Κενές δηλώνει σαρκαστικά «περήφανος ταραχοποιός» απέναντι στο καθεστώς Ερντογάν : «Γιατί υπερασπίζομαι τους δημοκρατικούς κανόνες, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες στην Τουρκία. Αλλά φυσικά δεν έχω καμία σχέση με τη βία ή την τρομοκρατία, ούτε δεκάδες άλλοι δημοσιογράφοι και εκατομμύρια αθώοι άνθρωποι που βρίσκονται υπό έρευνα για «τρομοκρατία» στην Τουρκία», λέει ο Μπουλέντ.
Φυσικά, δεν είναι ο πρώτος δημοσιογράφος που έπεσε θύμα των διώξεων του Ερντογάν και μάλλον δεν θα είναι ο τελευταίος. Ο Γερμανός δημοσιογράφος τουρκικής καταγωγής, Ντενίζ Γιουτσέλ κρατήθηκε σε φυλακή της Τουρκίας για περίπου ένα χρόνο με ψευδείς κατηγορίες για τρομοκρατία μέχρι να αποφυλακιστεί τον Φεβρουάριο του 2018 μετά από μακρές διαπραγματεύσεις με τη γερμανική κυβέρνηση. Ομοίως, χρειάστηκε διπλωματία υψηλού επιπέδου, και ισχυρές πιέσεις το 2018 από την τότε κυβέρνηση Τραμπ για να αποφυλακιστεί ο αμερικανός πάστορας Άντριου Μπράνσον, που παρέμεινε φυλακισμένος στην Τουρκία για δύο χρόνια με κατασκευασμένες κατηγορίες για «τρομοκρατικές» διασυνδέσεις.
«Γαμψό ξίφος» και για τις εκλογές
Ο Ερντογάν δεν διστάζει να εργαλειοποιεί τις αιτήσεις ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, για να ενισχύσει και να αξιοποιήσει το εθνικιστικό κλίμα που πυροδοτεί ενόψει των προγραμματισμένων για τον προσεχή Ιούνιο εκλογών στην Τουρκία. Πιστεύει πώς δεν θα υπάρξουν αντιδράσεις στην νέα του αεροπορική επιχείρησης στο βόρειο Ιράκ και τη Συρία, με πρόσχημα ότι είναι βάσεις για τους «Κούρδους τρομοκράτες», μία εβδομάδα μετά την αιματηρή επίθεση στην Κωνσταντινούπολη. Για την οποία υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα για το ενδεχόμενο να ήταν προβοκάτσια. Την νέα εισβολή σε Συρία και Ιράκ ο Ερντογάν την ονόμασε «Γαμψό ξίφος», γιαταγάνι δηλαδή.
Ο Τούρκος πρόεδρος πιστεύει ότι ούτε η Μόσχα θα αντιδράσει. Θέλει να εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι ενεργεί σαν «Δούρειος Ίππος» του Βλαντιμίρ Πούτιν εντός της Ατλαντικής συμμαχίας αποκλειστικά για τα δικά του, εσωτερικά συμφέροντα. Είτε με την αγορά του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400 ή με την συνεχή κλιμάκωση της έντασης με την Ελλάδα.
Πριν να «ποζάρει» με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και άλλους ηγέτες του ΝΑΤΟ στη σύνοδο κορυφής της G20 στο Μπαλί, ο Ερντογάν βρέθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο στο Ουζμπεκιστάν για να αγκαλιάσει επίσης, ανώτερους αξιωματούχους του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), όπου εξέφρασε ανοιχτά την ελπίδα να γίνει επίσημο μέλος. Αλλά οι λόγω μιας βαθιάς ριζωμένης εξάρτησης της πολιτικής ασφάλειας της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ, η κυβέρνηση Ερντογάν δεν έχει την πολυτέλεια να εγκαταλείψουν την Ατλαντική συμμαχία (τουλάχιστον προς το παρόν). Επιπλέον, παρά το αυξανόμενο αντιδυτικό αίσθημα, η πλειονότητα των πολιτών στην Τουρκία εξακολουθεί να υποστηρίζει το όραμα της ευρωπαϊκής ένταξης.
Το ΝΑΤΟ κάνει την «πάπια»
Σε συνδυασμό με τους οικονομικούς δεσμούς της Τουρκίας με την Ευρώπη, οι δημοκρατικές χώρες του ΝΑΤΟ, θα μπορούσαν φυσικά να ασκήσουν σημαντική επιρροή για να κρατήσουν υπό έλεγχο τον Ερντογάν. Αλλά αυτό όχι μόνο δεν συμβαίνει, αλλά το αντίθετο: «Δίνουν θάρρος στο χωριάτη…», όπως λέει μια λαϊκή παροιμία. Γιατί μια τέτοια αποφασιστική στάση θα έστελνε ένα ισχυρό μήνυμα όχι μόνο στον Ερντογάν αλλά σε όλα τα αυταρχικά καθεστώτα στον κόσμο. Ποιός νοιάζεται όμως για την δύσμοιρη δημοκρατία, μπροστά στα συμφέροντα;
Είναι τραγικό, αλλά οι χώρες που αποτελούν την κινητήρια δύναμη του ΝΑΤΟ -ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία ή Γαλλία- σχεδόν σφυρίζουν αδιάφορα μπροστά στα τυχοδιωκτικά καταστροφικά παιχνίδια του Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος εδώ και μήνες απειλεί να επιτεθεί «ένα βράδυ» στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Τα ανέφερε μάλιστα ως «κατεχόμενα» από την Ελλάδα. Πέρα από τις φραστικές διαβεβαιώσεις των εταίρων μας για την ελληνική κυριαρχία των νησιών, ποια είναι άραγε η πρακτική πίεση προς τον Ερντογάν;Για τον «ισχυρό άνδρα στον Βόσπορο», η δοκιμασμένη στρατηγική είναι μία: απόσπαση της προσοχής. Ειδικά όταν κινδυνεύει να χάσει τις εκλογές. Σύμφωνα με αξιολόγηση του ινστιτούτου έρευνας κοινής γνώμης “MetroPoll Araştırma”, το κόμμα AKP του Ερντογάν θα μπορούσε σαφώς να χάσει την πλειοψηφία το 2023. Αλλά και στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, ο Ερντογάν θα έχανε από όλους τους πιθανούς αντιπάλους
Βέβαια, όποτε ο Ερντογάν δεχόταν εσωτερική πολιτική πίεση, επιδίωκε εξωτερικές αντιπαραθέσεις -είτε με την ΕΕ, είτε με τις ΗΠΑ είτε με τη Γερμανία, είτε με την Ελλάδα. Το ίδιο είναι και τώρα. Όμως, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς μια κλιμάκωση.Ο Αμερικανός ιστορικός Ράιαν Τζίνγκερας, λέει ότι «η επιθυμία για εκλογική ώθηση ή ακόμη και η συνταγματική του δυνατότητα να αναβάλει τις εκλογές υπό την απειλή πολέμου» θα μπορούσε να οδηγήσει τον Ερντογάν σε κλιμάκωση. «Στην Άγκυρα καλλιεργείται επίσης μια γενική εμπιστοσύνη σε σχέση με την έκβαση μιας αντιπαράθεσης», λέει ο Αμερικανός ιστορικός.
Οι δικτάτορες ξεσαλώνουν
Ο Ερντογάν είναι ξεκάθαρα αποφασισμένος να μετατοπίσει τις κόκκινες γραμμές της Δύσης προς όφελός του .
Άλλωστε, ο κόσμος διανύει μια εποχή που αυταρχικοί ηγέτες και οι κατασταλτικές κυβερνήσεις όπως αυτή του Ερντογάν, γίνονται όλο και πιο επικίνδυνες και θρασείς. Πέρα από τον πόλεμο στην Ουκρανία, βλέπουμε να συσσωρεύονται οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι: Ο Ερντογάν απειλεί την Ελλάδα και ο Βορειοκορεάτης Κιμ Γιονγκ Ουν εκτοξεύει πυραύλους πάνω από την Ιαπωνία…
Η εξήγηση είναι απλή : Οι αυταρχικοί ηγέτες «ξυπνούν» επειδή φοβούνται πολύ λιγότερο τα αμερικανικά αντίποινα από ό,τι στο παρελθόν. Για σχεδόν 40 χρόνια μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, υπήρχε μια ευνοϊκή περίοδος για «την αμερικανική υπερδύναμη», όπως είπε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Ιμπέρ Βεντρίν. Η Αμερική δεν είχε πλέον αντίπαλο, μετά την εξαφάνιση της ΕΣΣΔ.
Σήμερα, η αντίληψη ορισμένων δικτατόρων είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι πλέον σε θέση να επιβάλλουν το ρόλο του παγκόσμιου χωροφύλακα. Ως αποτέλεσμα, μπορούν να ασκήσουν ελεύθερα τις διεκδικήσεις τους, ενάντια στο διεθνές δίκαιο. Η εμφάνιση της Κίνας ως αντίπαλο δέος στην Αμερική και η προοπτική μιας αντι-εξουσίας με μια δύναμη σχεδόν του ίδιου οικονομικού βάρους με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλάζει επίσης πολλά στην παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή…
