Διαπραγματευτές από σχεδόν 200 χώρες ολοκλήρωσαν δύο εβδομάδες συνομιλιών για την κλιματική αλλαγή νωρίς την Κυριακή με το κύριο επίτευγμά τους να είναι η συμφωνία για τη δημιουργία ενός ταμείου που θα βοηθήσει τις φτωχές, ευάλωτες χώρες να αντιμετωπίσουν τις κλιματικές καταστροφές που επιδεινώθηκαν εξαιτίας της ρύπανσης που εκτοξεύεται από τα πλούσια έθνη που θερμαίνουν επικίνδυνα τον πλανήτη.
Η ολομέλεια της εικοστής έβδομης διάσκεψης των μερών της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP27) ενέκρινε σήμερα επί της αρχής τη δημιουργία ταμείου ειδικού σκοπού για την κάλυψη των «απωλειών και των ζημιών» που υφίστανται «ιδιαίτερα ευάλωτες» φτωχές χώρες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Η απόφαση, που υποδέχθηκαν με επευφημίες πολλές αντιπροσωπείες της ολομέλειας στο κλείσιμο της μαραθώνιας συνόδου αυτής του ΟΗΕ στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου, χαρακτηρίζεται «ιστορική» από όσους την υποστηρίζουν.
«Σταθήκαμε στο ύψος των περιστάσεων. Δουλεύαμε όλο το εικοσιτετράωρο, μέρα και νύχτα, αλλά ενωμένοι δουλεύουμε για ένα κέρδος, έναν υψηλότερο σκοπό, έναν κοινό στόχο. Στο τέλος τα καταφέραμε. Ακούσαμε τις εκκλήσεις της αγωνίας και της απόγνωσης», δήλωσε ο πρόεδρος της COP27 και υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου, Σαμέχ Σούκρι.
Η διάσκεψη διάρκειας δύο εβδομάδων στο Σαρμ Ελ Σέιχ διήρκεσε περισσότερες από 36 ώρες την Παρασκευή, και χαρακτηρίστηκε από έντονες διαφωνίες και ανταλλαγή σκληρών λόγων μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών χωρών.
Σε πολλά στάδια η συμφωνία φαινόταν αδύνατο να επιτευχθεί. Τις τελευταίες ώρες, οι χώρες διαφωνούσαν για διάφορα ζητήματα από τον στόχο για τη θερμοκρασία, τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, τις ανάγκες και τα δικαιώματα των αυτόχθονων πληθυσμών, την προστασία της φύσης και τον τρόπο δημιουργίας μιας «δίκαιης μετάβασης» στην καθαρή ενέργεια για όσους εξαρτώνται οικονομικά από ορυκτά καύσιμα.
Η συμφωνία είναι κάθε άλλο παρά τέλεια, με αρκετά βασικά στοιχεία ελαττωματικά ή ελλιπή. Ορισμένες χώρες υπογραμμίζουν ότι οι δεσμεύσεις για τον στόχο των 1,5 βαθμών δεν σημειώνουν καμία πρόοδο στη διάσκεψη Cop26 στη Γλασκώβη το 2021, όπου συμφωνήθηκε ένας παρόμοιος στόχος.
Η συμφωνία
Το κείμενο τονίζει την «άμεση ανάγκη νέων, επιπρόσθετων, προβλέψιμων και επαρκών οικονομικών πόρων για να βοηθηθούν οι αναδυόμενες χώρες που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες» στις συνέπειες, «οικονομικές και μη», της κλιματικής αλλαγής.
Σε αυτούς τους πόρους αναφέρεται ρητώς πως θα συγκαταλέγεται το μελλοντικό «ταμείο κάλυψης των απωλειών και των ζημιών» των αναπτυσσόμενων χωρών, κάτι που ζητούσαν μετ’ επιτάσεων οι αντιπροσωπείες τους.
Οι λεπτομέρειες για την εφαρμογή της απόφασης, δηλαδή της δημιουργίας του ταμείου και της συγκέντρωσης των κεφαλαίων, αναμένεται να οριστούν από ειδική επιτροπή και να τεθούν προς έγκριση στην COP28, στα τέλη του 2023, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Το ζήτημα αυτό, οι «απώλειες και οι ζημίες», στο επίκεντρο του διαλόγου μετά τις πελώριες καταστροφές που υπέστησαν ιδίως το Πακιστάν και η Νιγηρία φέτος εξαιτίας πλημμυρών, απειλούσε να εκτροχιάσει την COP27.
Δεν τέθηκε στην ημερήσια διάταξη παρά την τελευταία στιγμή, μετά τους πολλούς δισταγμούς που εξέφραζαν για καιρό οι πλούσιες χώρες, και μόνο με όρο ότι θα αποκλειστεί η δυνητική απόδοση νομικών ευθυνών και η καταβολή αποζημιώσεων.
Οι ανεπτυγμένες χώρες εναντιώνονταν κατηγορηματικά στην ιδέα να δημιουργηθεί τέτοιο ταμείο ειδικού σκοπού.
Εντέλει, η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέβαλε την Πέμπτη, θεωρητικά την παραμονή της ολοκλήρωσης της διάσκεψης, πρόταση που αποδεχόταν τη δημιουργία ειδικού ταμείου, με προϋπόθεση πως δεν θα αφορά παρά τις «ιδιαίτερα ευάλωτες» χώρες, με άλλα λόγια αποκλείοντας ταχύτατα αναπτυσσόμενα κράτη όπως η Κίνα.
Η ΕΕ ήθελε επίσης να συμπεριληφθεί στο κείμενο αναφορά στη συνεισφορά στο μελλοντικό ειδικό ταμείο της Κίνας.
Τόσο η Κίνα, όσο και οι ΗΠΑ, αντίστοιχα η δεύτερη και η πρώτη οικονομία του πλανήτη, δημοσίως τηρούν πολύ διακριτική στάση για το ζήτημα.
