Σε λίγες περιπτώσεις μια εκλογική αναμέτρηση μπορεί να επηρεάσει την πορεία του κόσμου, όπως στη Βραζιλία. Μια χώρα που δεν είναι μόνο ο «γίγαντας» της Λατινικής Αμερικής ως η πρώτη οικονομία της περιοχής, αλλά παίζει κρίσιμο ρόλο στο αν θα διορθωθεί κάπως η κλιματική κρίση. Το κλίμα στον πλανήτη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την λεκάνη του Αμαζονίου. Η καταστροφή στην λεκάνη του Αμαζονίου είχε ξεκινήσει με την πολιτική που ακολουθούσε ο απερχόμενος πρόεδρος Ζαίρ Μπολσονάρο για την αποψίλωση του τροπικού δάσους, με στόχο την εμπορική εκμετάλλευση της περιοχής.
Μόνο τον Σεπτέμβριο, το κρατικό ινστιτούτο για το κλίμα της Βραζιλίας (Inpe) κατέγραψε περίπου 37.000 «ύποπτες» πυρκαγιές στην περιοχή του Αμαζονίου – τις περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από το 2010. Οι εικόνες από τους δορυφόρους, τρόμαξαν.
Το τροπικό δάσος, που ρυθμίζει τη βροχή στη Νότια Αμερική, αλλά και το παγκόσμιο κλίμα, να βρίσκεται κάτω από πυκνά σύννεφα καπνού. Όπως γράφει, η εφημερίδα Globo, εκατομμύρια αγρότες της περιοχής ενθαρρύνονταν από την κυβέρνηση Μπολσονάρο να βάζουν πυρκαγιές στα δάση για να επεκτείνουν τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Αλλά, τα πέντε εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα του τροπικού δάσους του Αμαζονίου απορροφούν γιγάντιες ποσότητες CO2, η απελευθέρωση του οποίου, θα ανατρέψει το παγκόσμιο κλίμα. Γιατί λιγότερο δάσος σημαίνει λιγότερη βροχή και αύξηση της θερμοκρασίας. «Πολλές μελέτες δείχνουν ότι το δάσος του Αμαζονίου θα μπορούσε να εξαφανιστεί στα επόμενα 30 με 50 χρόνια», προειδοποίησε ο Βραζιλιάνος ερευνητής για το κλίμα Κάρλος Νόμπρε στην εφημερίδα «Globo».
Η δέσμευση Λούλα
Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Λούλα ντα Σίλβα στα 8 χρόνια που κυβέρνησε τη χώρα, προσπάθησε να αποτρέψει την αποψίλωση των δασών στην λεκάνης του Αμαζονίου. Υπό την κυβέρνησή του, γινόταν αυστηρός έλεγχος, ειδικά στις προστατευόμενες ζώνες. Είχε όμως να αντιμετωπίσει πολλούς από τα περίπου 25 εκατομμύρια μη αυτόχθονες κατοίκους, οι οποίοι θεωρούν ότι προστατευόμενες περιοχές εμποδίζουν την ανάπτυξη. Και φυσικά, οι περισσότεροι απ` αυτούς ψήφισαν τον ακροδεξιό Μπολσονάρο στις προεδρικές εκλογές. Στη διάρκεια της προεδρίας του μάλιστα, ο Μπολσονάρο αποδυνάμωσε με κάθε τρόπο τις περιβαλλοντικές υπηρεσίες, που εμπόδιζαν την αποψίλωση του τροπικού δάσους. Ο προϋπολογισμός των ελεγκτικών αρχών σχεδόν μηδενίστηκε, ενώ σπάνια επιβάλλονταν πρόστιμα για τους περιβαλλοντικούς παραβάτες. Από τότε που ο Μπολσονάρο εξελέγη πρόεδρος το 2019, η αποψίλωση ττου τροπικού δάσους αυξήθηκε από 7.500 σε 13.200 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αντίθετα, «υπό τον Λούλα, η Βραζιλία ήταν ένας σημαντικός παράγοντας στη διεθνή πολιτική για το κλίμα», εξηγεί ο Μάρκιο Αστρίνι από την οικολογική συμμαχία Observatorio do Clima.
Χάρη στην πολιτική του Λούλα και τους αυστηρούς ελέγχους, η Βραζιλία μείωσε δραστικά την αποψίλωση των δασών από 28.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα το 2004, σε 4.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα το 2012. «Το 26% του τροπικού δάσους του Αμαζονίου έχει πλέον καταστραφεί», λέει ο Νίκλας Μπόερς, καθηγητής στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Τα τροπικά δάση αφενός, απορροφούν μια ιδιαίτερα μεγάλη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα. Περίπου 734 τόνοι CO2 αποθηκεύονται ως άνθρακας στο ξύλο ανά τέσσερα στρέμματα της τροπικής ζούγκλας. Από την άλλη, τα τροπικά δάση ψύχουν την ατμόσφαιρα μέσω της εξάτμισης και έτσι επιδρούν ρυθμιστικά στο κλίμα. Επιπλέον, πάνω από το 80% των διαφόρων μορφών ζωής στον κόσμο, όπως βακτήρια, ιοί, φυτά, μύκητες και ζώα, ζουν στις τροπικές περιοχές. Αν και τα τροπικά δάση αποτελούν λίγο λιγότερο από το 14% της γης,αποθηκεύουν το μεγαλύτερο ποσοστό διοξειδίου του άνθρακα στον κόσμο. Σύμφωνα με μελέτες, η περιοχή του Αμαζονίου απελευθερώνει τώρα ακόμη περισσότερο άνθρακα από ό,τι απορροφά.
Η βοήθεια από την Ευρώπη
Βασικός χορηγός για την προστασία του Αμαζονίου είναι η Νορβηγία, η οποία είχε αναστείλει μάλιστα τη βοήθειά της στη Βραζιλία το 2019, μετά την άνοδο στην εξουσία του Ζαΐρ Μπολσονάρο. Τώρα, η κυβέρνηση του Οσλο ανακοίνωσε ότι θαεπαναλάβει την οικονομική της βοήθεια. Περίπου 487 εκατομμύρια ευρώ λέγεται ότι περιμένουν σήμερα, αχρησιμοποίητα, στον λογαριασμό του Νορβηγικού Ταμείου Διατήρησης των Τροπικών Δασών του Αμαζονίου.« Είχαμε μια καλή και πολύ στενή συνεργασία με την κυβέρνηση της Βραζιλίας, πριν ο Μπολσονάρο εκλεγεί πρόεδρος», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο υπουργός Περιβάλλοντος της Νορβηγίας Έσπεν Μπαρθ Έιντε.« Στη συνέχεια, είχαμε μια μετωπική αντιπαράθεση με τον Μπολσονάρο που είχε μια εκ διαμέτρου αντίθετη προσέγγιση στην αποψίλωση των δασών.
Υπό την προεδρία του δεξιού εξτρεμιστή προέδρου, η αποψίλωση των δασών του τροπικού δάσους του Αμαζονίου έχει επιταχυνθεί κατά 70%, ένα σκανδαλώδες γεγονός», λέει ο Νορβηγός υπουργός. «Γι’ αυτό ανυπομονούμε να έρθουμε σε επαφή με τις υπηρεσίες της νέας κυβέρνησης το συντομότερο δυνατό, για να προετοιμαστούμε για την επανέναρξη της ιστορικά καλής συνεργασίας μεταξύ Βραζιλίας και Νορβηγίας », πρόσθεσε.
«Η Βραζιλία και ο πλανήτης χρειάζονται έναν ζωντανό Αμαζόνιο », ήταν από τα βασικά σημεία της επινίκιας ομιλίας του Λούλα. Οι δεσμεύσεις του νέου προέδρου για το κλίμα και το περιβάλλον θα ξεκλειδώσουν όμως και άλλα έργα. Όπως η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών Mercosur της Νότιας Αμερικής (Βραζιλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη, Παραγουάη), που οριστικοποιήθηκε το 2019 αλλά δεν επικυρώθηκε ποτέ έκτοτε, λόγω των ανησυχιών της Ευρώπης για την περιβαλλοντική πολιτική της Βραζιλίας. Τα κράτη της ΕΕ πρέπει επιτέλους να δράσουν συντονισμένα απέναντι στην κλιματική κρίση. Η επιτυχία ή η αποτυχία στην πολιτική για το κλίμα είναι το μέτρο με βάση το οποίο πρέπει να μετρηθούμε όλοι σήμερα. Τουλάχιστον τα παιδιά μας θα πρέπει τουλάχιστον να μπορούν να πουν ότι τα πράγματα πήγαν καλύτερα…
