Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Ένα «Σχέδιο Μάρσαλ του 21ου αιώνα» για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας: Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ξεκίνησαν ήδη εκστρατεία για ένα πρόγραμμα ανοικοδόμησης, γιγαντιαίας κλίμακας, στην Ουκρανία.
Οι ανάγκες χρηματοδότησης υπολογίζονται σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια, όπως ειπώθηκε και στη διεθνή διάσκεψη που οργανώθηκε στο Βερολίνο με τη συμμετοχή διάσημων εμπειρογνωμόνων, διεθνών οργανισμών και παραγόντων από την κοινωνία των πολιτών, αλλά και τον ιδιωτικό τομέα. Πρόκειται για το δεύτερο συνέδριο ανασυγκρότησης της Ουκρανίας – το πρώτο είχε διοργανωθεί στο Λουγκάνο της Ελβετίας στις αρχές Ιουλίου.
«Να ξεκινήσει τώρα»
«Έργο της γενιάς μας», το χαρακτήρισε ο Όλαφ Σολτς, κηρύσσοντας την έναρξη της διάσκεψης. Για να προσθέσει με έμφαση: Η ανοικοδόμηση «πρέπει να ξεκινήσει τώρα». Δηλαδή, πριν από το τέλος του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας, που δεν φαίνεται να τελειώνει σύντομα. Κάτι που μπορεί να μην απασχολεί το Βερολίνο, αλλά ανησυχεί ιδιαίτερα τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, που απηύθυνε μάλιστα έκκληση στον Πάπα Φραγκίσκο να ζητήσει από τους ηγέτες των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, Τζο Μπάιντεν και Βλαντιμίρ Πούτιν, «να καθίσουν γύρω από το τραπέζι για να προωθήσουν την ειρηνευτική διαδικασία στην Ουκρανία».
Τα ποσά που χρειάζεται η Ουκρανία για την ανοικοδόμησή της ανέρχονται επίσημα από 349 δισ. ευρώ -όπως υπολογίζει η Παγκόσμια Τράπεζα- έως 750 δισ. που ζητά το Κίεβο. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε στο συνέδριο του Βερολίνου ότι η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας θα κοστίσει περίπου 350 δισ. δολάρια.
Φέτος, εκτός από τη στρατιωτική και ανθρωπιστική βοήθεια, έχουν ήδη εισρεύσει στο Κίεβο επιχορηγήσεις συνολικού ύψους 20,7 δισ. δολαρίων, ενώ έχουν δεσμευτεί συνολικά 33,3 δισ. δολάρια. Τους τελευταίους δύο μήνες, πάντως, η Ουκρανία έχει λάβει 5,7 δισ. ευρώ σε οικονομική βοήθεια, 1,1 δισ. ευρώ σε ανθρωπιστική και 2,7 δισ. ευρώ σε στρατιωτική βοήθεια.
Την ίδια ώρα πάντως, η Μόσχα, μετά από σχεδόν εννέα μήνες πολέμου, βλέπει μεν κάποια σημάδια οικονομικής αποδυνάμωσης, αλλά τα εγγυημένα έσοδά της από τις εξαγωγές πετρελαίου ανέρχονταν μέχρι στιγμής σε περίπου 20 δισ. δολάρια τον μήνα – μια αύξηση κατά 30% από τα μηνιαία έσοδα των 14,5 δισ. δολαρίων, το 2021. Με απλά λόγια: όχι μόνο μπορεί το Κρεμλίνο να συνεχίσει τον πόλεμό του, αλλά έχει επίσης αρκετή ρευστότητα για να τα καταφέρει, χωρίς να εξάγει φυσικό αέριο στη Δυτική Ευρώπη.
Ποιος θα συντονίσει τη βοήθεια
Αν και τα συγκεκριμένα ποσά που θα χρειαστούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας δεν μπορούν να υπολογιστούν αξιόπιστα, καθώς μαίνεται ο πόλεμος, τα ερωτήματα είναι πολλά. Κατ’ αρχάς, ποιος θα πρέπει να συντονίσει την κολοσσιαία αυτή βοήθεια. Αλλά και ποιες δυτικές εταιρείες θα αναλάβουν την ανοικοδόμηση. Η Κομισιόν είχε παρουσιάσει το περασμένο καλοκαίρι τη λεγόμενη «Πλατφόρμα ανασυγκρότησης της Ουκρανίας», για να αναλάβει και τη διαχείριση. Αντίθετα, όπως αναφέρει η δεξαμενή σκέψης German Marshall Fund, οι Ηνωμένες Πολιτείες προτιμούν να παραδώσουν την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης από τον πόλεμο χώρας στην ομάδα των επτά μεγαλύτερων δυτικών οικονομιών (G7), ώστε να μην πάρει η Ε.Ε. τη μερίδα του λέοντος της χρηματοδότησης.
Ο Γερμανός καγκελάριος Σολτς προωθεί επίσης γερμανικές εταιρείες για να αναλάβουν την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Ωστόσο, πολλές εταιρείες διστάζουν. Και όχι μόνο επειδή ο πόλεμος συνεχίζεται. Ο Μίχαελ Κράους, διευθύνων σύμβουλος του γερμανικού κατασκευαστικού ομίλου Kraus’s Fixit από τη Βαυαρία, μετέβη στην Ουκρανία για να συζητήσει την ανέγερση ενός δεύτερου εργοστασίου παραγωγής ενέργειας, κοντά στα σύνορα με την Πολωνία.
Δεν κατάφερε κάτι όμως, καθώς οι συνθήκες, ακόμη και μακριά από τα μέτωπα του πολέμου, παραμένουν εξαιρετικά δύσκολες. «Οι συναγερμοί για αεροπορικές επιδρομές είναι πολύ συχνοί, ενώ υπάρχουν και μεγάλες ελλείψεις πρώτων υλών και διακοπές ρεύματος», λέει ο Γερμανός επιχειρηματίας. «Όσο συνεχίζονται οι εχθροπραξίες, δεν θα μπορούμε να μιλάμε για μεγάλο κύμα νέων επενδύσεων», προσθέτει.
Φόβοι λόγω εκτεταμένης διαφθοράς στη χώρα
Ένα μεγάλο θέμα που απασχολεί επίσης τις γερμανικές εταιρείες είναι η διαφθορά στην Ουκρανία. Στον δείκτη της Διεθνούς Διαφάνειας, η χώρα βρίσκεται στην 122η θέση σε σύνολο 180. Στην ευρωπαϊκή ήπειρο, μόνο η Ρωσία βρίσκεται σε χειρότερη θέση. Ακόμη και ο Σολτς το παραδέχτηκε, λέγοντας ότι «εκτός από τη δημοκρατία, η μεγαλύτερη διαφάνεια και η αποφασιστική καταπολέμηση της διαφθοράς αποτελούν τη βάση για τη συνεργασία μεταξύ Γερμανίας και Ουκρανίας».
Όπως γράφει η Tagesschau, στη Γερμανία καταφτάνουν συνεχώς Ουκρανοί πολιτικοί αλλά και επιχειρηματίες για να μιλήσουν για την ανοικοδόμηση. Ανάμεσά τους, η Άνα Ντερεβιάνκο, διευθύντρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης Επιχειρήσεων, μιας ομάδας ουκρανικών επιχειρηματικών συμφερόντων. Η Ουκρανή επιχειρηματίας κάνει συνεχώς επαφές με εταιρείες και προωθεί τη γερμανική εμπλοκή στη χώρα της, προετοιμάζοντας τη μεταπολεμική εποχή.
Τα συμφέροντα της γερμανικής βιομηχανίας στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας έγιναν σαφή και στο 5ο Γερμανο-Ουκρανικό Οικονομικό Φόρουμ, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα στο Βερολίνο. Το Φόρουμ πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της Επιτροπής Οικονομικών Σχέσεων Ανατολικής Ευρώπης και της Ένωσης Γερμανικών Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων. Ο Χανς Ούλριχ Ένγκελ, οικονομικός διευθυντής της BASF, τόνισε ότι «η Ουκρανία μπορεί να βασιστεί στην εμπειρία και την υποστήριξη των γερμανικών εταιρειών».
Ο καγκελάριος Σολτς, μιλώντας στο Φόρουμ, τάχθηκε μάλιστα υπέρ της ένταξης της Ουκρανίας στην Ε.Ε.: «Θέλουμε η Ουκρανία να γίνει μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης», είπε και πρόσθεσε: «Αυτό είναι επίσης ένα μήνυμα προς τους ιδιώτες επενδυτές. Όποιος επενδύει στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας σήμερα, επενδύει σε μια μελλοντική χώρα-μέλος της Ε.Ε.»
