Της Ιωάννας Βαρδαλαχάκη
[email protected]
Η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία πηγαίνει σύμφωνα με το σχέδιο και η Ρωσία θα επιτύχει τους στόχους της. Στους επτά μήνες των συγκρούσεων έχουμε ακούσει πολλές φορές αυτή τη διατύπωση από στόματα υψηλόβαθμων αξιωματούχων της Μόσχας, και κυρίως του εκπρόσωπου του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ.
Αυτό το αφήγημα, ωστόσο, «έσπασε» χθες με την κήρυξη μερικής επιστράτευσης από τον Ρώσο πρόεδρο, δημιουργώντας μια «αντανάκλαση» των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ρωσικές δυνάμεις στις συγκρούσεις. «Ακόμη και ο Πούτιν δεν πιστεύει ότι κερδίζει τον πόλεμο», λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής και ειδικός στη Ρωσία Μαρκ Γκαλεότι, προσθέτοντας ότι αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει είναι ένας ηγέτης που ξέρει ότι πρέπει να κάνει «κάτι», αλλά δεν ξέρει ακριβώς τι να κάνει.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν προσπάθησε παρόλα αυτά να διατηρήσει τη ρητορική του- άλλωστε η στρατηγική του εξαρτάται από την αξιοπιστία των απειλών που εκτοξεύει- επαναλαμβάνοντας ότι η αποστολή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία εστιάζει στην «απελευθέρωση» του Ντονμπάς, κατηγορώντας εκ νέου την Δύση ότι στοχεύει να διαλύσει την Ρωσία και απειλώντας ακόμα και με την χρήση πυρηνικών σε περίπτωση υπεράσπισης της ρωσικής επικράτειας.
Από την ομιλία του η πιο δημοφιλής απειλή ήταν ότι δεν μπλοφάρει όσον αφορά την χρήση πυρηνικών, ωστόσο, υπάρχουν δύο σημεία που επίσης αξίζουν προσοχής:
1. Ανέφερε ότι υποστηρίζει τη μερική επιστράτευση, εγκρίνοντας δηλαδή πρόταση που του έγινε αλλά παίρνοντας απόσταση από το αποτέλεσμα. Είχαμε άλλωστε ήδη δει μια προσπάθεια να απεμπλακεί ο Ρώσος πρόεδρος από την ευθύνη για την πορεία του πολέμου.
2. Ο Πούτιν δεν είπε κατηγορηματικά ότι η ρωσική πυρηνική ομπρέλα θα καλύπτει τις προσαρτημένες περιοχές της Ουκρανίας ούτε συνέδεσε την κινητοποίηση με την προσάρτηση περιοχών. «Στην ομιλία του αναφέρθηκε στη μερική κινητοποίηση, τα δημοψηφίσματα για την προσάρτηση στις ρωσικά κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας και την πιθανότητα πυρηνικού πολέμου — αλλά ως ξεχωριστά θέματα παρά ως ένα συνεκτικό σύνολο. Το γεγονός ότι ανέφερε και τα τρία θέματα σε μια ενιαία ομιλία προοριζόταν ξεκάθαρα να υπονοήσει μια σύνδεση, αλλά έκανε τα πάντα για να αποφύγει να κάνει οποιαδήποτε από μόνος του ρητά αυτή τη σύνδεση», αναφέρεται στην έκθεση του Ινστιτούτου για τη Μελέτη του Πολέμου.
Όπως και να χει ο Πούτιν υποστήξε την επιστράτευση, μια κινηση που θεωρείται ότι αποτελεί κλιμάκωση του πολέμου. Αποτελεί όμως και μια πράξη εξισορρόπησης μεταξύ των Ρώσων πολιτών- που σε μεγάλο βαθμό ανέχονται τον πόλεμο όσο δεν επηρεάζει την καθημερινότητά τους- και των ακραίων που ζητούσαν γενική κινητοποίηση το τελευταίο διάστημα.
«Η κινητοποίηση θα αναστατώσει ριζικά την προσεκτική διαχείριση του πολέμου του Κρεμλίνου στη Ρωσία. Η δραματική αύξηση του ανθρώπινου δυναμικού της Ρωσίας μπορεί να φαίνεται λογική επιλογή για μια χώρα με πληθυσμό που έχει πληθυσμό τρεις φορές μεγαλύτερο από τον πληθυσμό της Ουκρανίας, αλλά η δημοτικότητα του πολέμου εξαρτάται από το γεγονός ότι είναι μακριά. Ακόμη και η ρωσική ορολογία για τον πόλεμο, ο όρος ‘’ειδική στρατιωτική επιχείρηση’’, ήταν ένας φράκτης, μια συσκότιση. Παρά τη ρητορική του Κρεμλίνου περί αποναζιστικοποίησης, για τον ρωσικό πληθυσμό, ο πόλεμος της Ουκρανίας είναι εντελώς διαφορετικός από τον άμεσο, υπαρξιακό αγώνα που υπέμεινε η Ρωσία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αναγγέλλοντας μια κινητοποίηση, το Κρεμλίνο διακινδυνεύει την αντίθεση στο εσωτερικό σε έναν πόλεμο που οι περισσότεροι Ρώσοι δεν είναι έτοιμοι να πολεμήσουν», γράφουν οι Λιάνα Φιξ και Μάικλ Κίματζ για το Foreign Affairs.
Στο ίδιο πνεύμα η Τατιάνα Στανοβάγια του R.Politik προβλέπει ότι σταδιακά η επιστράτευση θα οδηγήσει σε έκφραση δυσαρέσκειας στη Ρωσία που τελικά θα φθείρει τον ίδιο τον Πούτιν. «Η κινητοποίηση θα επεκταθεί σταδιακά. Η κοινωνία σιγά σιγά θα εκνευριστεί και θα εξοργιστεί (όχι με μαζικές διαμαρτυρίες, αλλά μάλλον με κύματα οργής). Το καθεστώς θα εντείνει την καταστολή του. Και αυτή θα είναι η διάβρωση της εξουσίας του Πούτιν στην πιο αγνή της μορφή», αναφέρει.
Η αναλύτρια εντοπίζει μάλιστα το κύριο πρόβλημα του Πούτιν στην πεποίθησή του ότι «ο λαός είναι στο πλευρό του εξ ορισμού, επειδή αυτός, ο Πούτιν, είναι σωστός και ενεργεί προς το εθνικό συμφέρον ως ηγέτης. Αν οι πολίτες αρχίσουν να γκρινιάζουν, σημαίνει ότι οι κάποιοι δεν τους τα έχουν εξηγήσει σωστά».
Παράλληλα, όσον αφορά τις συγκρούσεις, αν και με την μερική επιστράτευση δεν αναμένεται να λυθούν τα προβλήματα των ρωσικών δυνάμεων στο πεδίο– και σίγουρα όχι άμεσα- εκτιμάται ότι θα μπορούσε να αλλάξει τη δυναμική του πολέμου.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία εισέρχεται πλέον σε αχαρτογράφητα νερά, όπως λέει χαρακτηριστικά ο Αμερικανός στρατιωτικός αναλυτής Μάικλ Κόφμαν, σύμφωνα με τον οποίο η ιδανική περίοδος για να προχωρήσει η Ρωσία σε κινητοποίηση ήταν τον Απρίλιο, και προτού αναλωθούν σημαντικά τμήματα των ρωσικών δυνάμεων. Τι μπορεί επομένως να πετύχει αυτή η μερική κινητοποίηση για τη Ρωσία σε αυτή τη φάση; «Εξαρτάται», απαντάει.
