Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Κάτι αλλάζει στο Ουκρανικό μέτωπο: Το Κίεβο υποστηρίζει ότι το τελευταίο 48ωρο οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν ανακαταλάβει περισσότερες από 20 πόλεις στις περιοχές του Χάρκοβο και του Ντόνετσκ, έχοντας εξαπολύσει μεγάλη αντεπίθεση. «Τα ρωσικά στρατεύματα εγκατέλειψαν τις θέσεις τους βιαστικά», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο ουκρανικός στρατός.
Το Κρεμλίνο δεν έχει αντιδράσει επισήμως στις πληροφορίες αυτές. Ο Πούτιν εγκαινίασε ένα αθλητικό συγκρότημα το Σάββατο, αλλά απέφυγε να αναφερθεί στην στη στρατιωτική κατάσταση. Ο μόνος «εξέχων» πολιτικός που μίλησε ήταν ο Τσετσένος ηγέτης Ραζμάν Καντίροφ, ο οποίος συγκαταλέγεται στα «γεράκια». Έκανε λόγο για «λάθη που έγιναν» και προειδοποίησε πως αν δεν υπάρξει αλλαγή στρατηγικής των ρωσικών δυνάμεων, θα αναγκαστεί να επικοινωνήσει με τον Πούτιν. Ο Καντίροφ δήλωσε μάλιστα πρόθυμος να στείλει άλλους 10.000 Τσετσένους μαχητές στο ουκρανικό μέτωπο.
Παραμένει ασαφές πάντως αν η περιφερειακή επιτυχία των Ουκρανών θα γίνει πραγματικά ένα ορόσημο που θα οδηγήσει τελικά σε μια στρατιωτική νίκη κατά των ρωσικών στρατευμάτων. Στον πόλεμο, η αλήθεια είναι πάντα θύμα της προπαγάνδας και από τις δύο πλευρές.
Τα όπλα της Δύσης
Φαίνεται πάντως ότι στην αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων έχουν συμβάλει τα υπερσύγχρονα όπλα που στέλνει η Δύση στην Ουκρανία. Ιδιαίτερα οι αμερικανικοί πύραυλοι μεγάλης ακριβείας HIMARS, αλλά και τα γερμανικά αντιαεροπορικά άρματα Gepard που συμβάλουν στην αντιμετώπιση των αεροπορικών επιδρομών της ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας. «Την ίδια ώρα, βασικό ρωσικό μειονέκτημα είναι η κατωτερότητα σε αντίστοιχα οπλικά συστήματα και κυρίως σε μη επανδρωμένα αεροσκάφη», λέει ο Αυστριακός ειδικός για την Ανατολική Ευρώπη Γκέρχαρντ Μάνγκοτ αποδίδει την ρωσική υποχώρηση, στο γεγονός ότι ο ρωσικός στρατός έχει λιγότερους στρατιώτες στην πρώτη γραμμή από τον αντίπαλό του.
Μετά τις στρατιωτικές νίκες τους τελευταίους μήνες, τα ρωσικά στρατεύματα έπρεπε να ελέγχουν ένα πολύ ευρύ μέτωπο που περιλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος της νοτιοανατολικής Ουκρανίας. Παρά τις έντονες διαφημιστικές εκστρατείες, λίγοι ήταν οι εθελοντές, ενώ χρειάστηκε να στρατολογηθούν και κρατούμενοι στις ρωσικές φυλακές.
Η απάντηση του Πούτιν
Σε αυτό το πλαίσιο τίθεται ένα ερώτημα: εάν το Κίεβο συνεχίσει να προωθεί τις θέσεις του, βάζοντας τον ρωσικό στρατό στον …τοίχο, θα μπορούσε ο Πούτιν να εξαπολύσει έναν πυρηνικό πόλεμο χρησιμοποιώντας τα εκατοντάδες τακτικά πυρηνικά όπλα που έχει στη διάθεσή του;
Ο Πάπας Φραγκίσκος σήμανε συναγερμό πριν από λίγες ημέρες: υπάρχει ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου στην Ουκρανία, προειδοποίησε ο Ποντίφικας. Μιλώντας το περασμένο Σάββατο στην Ολομέλεια της Ακαδημίας Επιστημών του Βατικανού, ο Πάπας Φραγκίσκος, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου: «Μετά τους δύο τραγικούς παγκόσμιουςπολέμους φαινόταν ότι ο κόσμος είχε μάθει να κινείται σταδιακά προς τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του διεθνούς δικαίου και των διαφόρων μορφών συνεργασίας. Αλλά δυστυχώς η ιστορία δείχνει σημάδια οπισθοδρόμησης. Οι πολυάριθμες συνεχιζόμενες ένοπλες συγκρούσεις είναι σοβαρά ανησυχητικές. Είναι κομμάτια ενός Τρίτου Παγκόσμιου πολέμου και οι κίνδυνοι για τους ανθρώπους και τον πλανήτη είναι όλο και μεγαλύτεροι». Μήπως λοιπόν, το φάσμα ενός πυρηνικού πολέμου αρχίζει να πλανάται πάνω από την Ευρώπη; O αρχηγός τoυ ουκρανικού στρατού, στρατηγός Βαλέρι Ζαλούζνι υποστήριξε ότι ένας «περιορισμένος» πυρηνικός πόλεμος δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς. «Υπάρχει άμεση απειλή χρήσης, σε ορισμένες περιπτώσεις, τακτικών πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία», πρόσθεσε.
Λίγες ημέρες νωρίτερα ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ είχε εκτιμήσει ότι η Μόσχα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα σε περίπτωση απειλής για την ύπαρξη της χώρας. Ο ίδιος ο πρόεδρος Πούτιν αναφέρθηκε στο θέμα, λέγοντας ότι η χώρα του δεν απειλεί κανέναν με πυρηνικά όπλα, αλλά θα τα χρησιμοποιήσει για να αμυνθεί εάν παραστεί ανάγκη. «Δεν απειλούμε κανέναν, αλλά όλοι πρέπει να γνωρίζουν τι έχουμε και τι θα χρησιμοποιήσουμε για να προστατεύσουμε την κυριαρχία μας. Αυτά είναι προφανή πράγματα», είπε πρόσφατα ο Ρώσος πρόεδρος.
Tα στρατιωτικά δόγματα τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της Ρωσίας δεν αποκλείουν την πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων.Όποιος το απορρίπτει ως μπλόφα παίζει με τη φωτιά. Η χρήση 100 πυρηνικών όπλων θα έβλαπτε σοβαρά το κλίμα και τη γεωργία παγκοσμίως και θα οδηγούσε σε ακραίο λιμό. Η χρήση 1000 πυρηνικών βομβών θα καθιστούσε τον πλανήτη μας ακατοίκητο. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πάνω από 13.000 πυρηνικές κεφαλές στον κόσμο.
Ο πρώην σύμβουλος της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, απόστρατος ταξίαρχος Έριχ Βαντ, συνέστησε να σκεφτούμε πολύ σοβαρά τον συνεχιζόμενο πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. «Αν δεν θέλουμε τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο, αργά ή γρήγορα θα πρέπει να βγούμε από αυτή τη λογική της στρατιωτικής κλιμάκωσης και να ξεκινήσουμε διαπραγματεύσεις». Οι παραδόσεις όπλων είναι ο λάθος τρόπος για να γίνει αυτό».
Πούτιν και Σι
Υπάρχουν ιστορικά ιστορικά προηγούμενα για να κατανοήσουμε τι μπορεί να συμβεί:
Το πρώτο, έρχεται από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο: «Προσοχή στην κλιμάκωση, θυμηθείτε πώς ξέσπασε ο Μεγάλος Πόλεμος, ουδείς ήθελε τη φοβερή αυτή τραγωδία, αλλά-σαν υπνοβάτες- οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις βάδισαν προς την καταστροφή. Και αυτή τη φορά θα ήταν χειρότερα, γιατί η Ρωσία διαθέτει πυρηνικά όπλα», λέει ο Αυστραλός ιστορικός Κρίστοφερ Κλαρκ, συγγραφέας του περίφημου βιβλίου «Οι Υπνοβάτες – Πώς η Ευρώπη πήγε στον πόλεμο το 1914».
Πολλά διδάγματα μπορούν επίσης να αντληθούν από τον πόλεμο της Κορέας. Υπάρχουν πολλές ομοιότητες. Σήμερα, όπως και τότε, γινόμαστε μάρτυρες μιας ρωσο-κινεζικής προσέγγισης. Αν η συνθήκη σινο-σοβιετικής φιλίας υπογράφηκε τον Φεβρουάριο του 1950 -την παραμονή του πολέμου της Κορέας- σήμερα υπάρχει επίσης προσέγγιση Μόσχας-Πεκίνου. Η Ρωσία του Πούτιν υφίσταται την ουκρανική αντεπίθεση και για τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζιπίνγκ αυτό δεν είναι καλό νέο. Ούτε από πλευράς εικόνας, ούτε αφήγησης και στρατηγικής. Η αδυναμία της Μόσχας μπορεί να φέρει σε δύσκολη θέση το Πεκίνο. Ο αντίκτυπος της ρωσικής υποχώρησης στην Ουκρανία, θα μπορούσε να φτάσει μέχρι την Κίνα.
Ο Σι θα συναντηθεί στα τέλη της εβδομάδας με τον Πούτιν στη Σαμαρκάνδη -στη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO)-. Αν ο Πούτιν προσέλθει περάσει ως ηττημένος στο ουκρανικό μέτωπο, αυτό θα μπορεί επίσης να υπονομεύσει την αφήγηση του Πεκίνου για «παρακμή της Δύσης».Αλλά, αμφισβήτηση της δυτικής παρακμής σημαίνει αμφισβήτηση του πυρήνα της στρατηγικής αφήγησης του Πεκίνου.
