«Κατά ειρωνικό τρόπο, η πρώτη μου ξεχωριστή, ανεξάρτητη ανάμνηση του κ. Γκορμπατσόφ, όπως ίσως για πολλούς από τη γενιά μου, χρονολογείται σε μια διαφήμιση του 1998 για την Pizza Hut . Σε αυτό, ο τελευταίος Σοβιετικός ηγέτης πηγαίνει την εγγονή του στο πρόσφατα ανοιγμένο αμερικανικό εστιατόριο fast-food κοντά στην Κόκκινη Πλατεία, μια κίνηση που σκοπό έχει να δείξει τον αδυσώπητο εκσυγχρονισμό της Ρωσίας».
Σε ένα καυστικό κείμενο, ο Ανατόλι Κουρμανάεφ, καταγράφειστους New York Times μνήμες της περιόδου της «περεστρόικα».
«Ήμουν 6 ετών όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση» αναφέρει.
«Θυμάμαι ότι στεκόμουν στην ουρά για ψωμί στις μέρες του κομμουνισμού που πέθαιναν, αλλά δεν θυμάμαι πολλές συζητήσεις για τα προγράμματά της «περεστρόικα» (ή ανοικοδόμησης)» συνεχίζει o Κουρμανάεφ.
«Λίγους μήνες μετά την προβολή αυτής της διαφήμισης, η ρωσική οικονομία έπεσε σε κρατήρα, στην πρώτη της μεγάλη κρίση μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης – ένα σημάδι της αχρείαστης προόδου, λένε οι ειδικοί, που είχε οραματιστεί ο κ. Γκορμπατσόφ.
Για κάποιο λόγο, η διαφήμιση πάντα με έθλιβε. Στην Σιβηρία, δεν αγοράζαμε πίτσα – λίγοι θα μπορούσαν να τις αντέξουν οικονομικά. Γιατί όλοι σε αυτή τη διαφήμιση είναι τόσο χαρούμενοι; αναρωτιόμουν».
Όταν μετακόμισα στη Δύση για σπουδές, με εξέπληξε ο σεβασμός απέναντι στον Γκορμπατσόφ. Η γενική του εικόνα στη Δύση – αυτή ενός οξυδερκούς, εικονομάχου πολιτικού που είχε διαλύσει τους Σοβιετικούς σκληροπυρηνικούς και έφερε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου χωρίς πυρηνική καταστροφή – ήταν εντελώς αντίθετη με το πώς τον έβλεπαν οι περισσότεροι Ρώσοι»
«Στη Ρωσία τον περιφρονούσαν ευρέως. Οι κομμουνιστές, ακόμη μια μεγάλη πολιτική δύναμη στη δεκαετία του 1990, τον κατηγόρησαν ότι διέλυσε μια χώρα στην οποία πίστευαν. Οι εθνικιστές τον κατηγόρησαν ότι έκανε δώρο στην Δύση μια υπερδύναμη για το τίποτα.
Στο σπίτι, πολλοί τον έβλεπαν ως προδότη, ή τουλάχιστον ως αφελή ανόητο.
Αυτή η αίσθηση προδοσίας είναι ζωντανή στη Ρωσία μέχρι σήμερα, συμβάλλοντας στην άνοδο του Βλαντιμίρ Β. Πούτιν, ο οποίος πριν από έξι μήνες εισέβαλε στην Ουκρανία, τον πλησιέστερο γείτονά της, διαφωνώντας κατά της επέκτασης του ΝΑΤΟ.
Ο Γκορμπατσόφ απέσυρε εκατοντάδες χιλιάδες σοβιετικά στρατεύματα από την Ανατολική Γερμανία και επέτρεψε την επανένωση της Γερμανίας, αφού ο υπουργός Εξωτερικών του Τζορτζ Μπους υποτίθεται ότι τον διαβεβαίωσε ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί «ούτε μια ίντσα προς τα ανατολικά».».
Η ιστορία, όμως, εξελίχθηκε διαφορετικά. Τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ βρίσκονται τώρα στο κατώφλι της Ρωσίας.
Πολλοί στη Ρωσία, ακόμη και εκείνοι που επευφημούσαν την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και την έλευση του καπιταλισμού, λένε ότι τους στοιχειώνει η σκέψη του τι θα μπορούσε να είχε συμβεί αν ο κ. Γκορμπατσόφ είχε απλώς σταθεί στο ύψος του» καταλήγει ο αρθρογράφος.
Οι δύο διαφημίσεις
Ο Γκορμπατσοφ έλαβε ένα εκατομμύριο δολάρια αλλά είχε ρήτρα στο συμβόλαιο ότι δεν θα έτρωγε από το προϊόν που διαφήμιζε. Τα χρήματα, όπως έγινε γνωστο, χρησιμοποιήθηκαν για τη χρηματοδότηση διαφόρων ερευνητικών προγραμμάτων στα οποία εργαζόταν εκείνη την εποχή.
Χρόνια μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, καθώς η οικονομία της Ρωσίας υπέστη σοκ με τη μετάβαση από τον κομμουνισμό, ο Γκορμπατσόφ πρωταγωνίστησε σε διαφημιστικό σποτ της Pizza Hut το 1997
Το σενάριο έχει ως εξής: Ρώσοι που κάθονται σε μια Pizza Hut και συζητούν για πολιτική. Παρατηρούν τον Γκορμπατσόφ που καθεται στην γωνία με την εγγονή του Αναστασία και μιλούν για την κληρονομιά του. Ο πατέρας υποστηρίζει: «Εξαιτίας του έχουμε οικονομική σύγχυση». Ο γιος, διαμαρτύρεται: «Εξαιτίας του έχουμε ευκαιρίες». Και η μητέρα βάζει τα πραγματα στην θέση τους: «Εξαιτίας του έχουμε πολλά πράγματα… όπως η Pizza Hut».
Σύμφωνα με το Foreign Policy, ο Γκορμπατσόφ υπερασπίστηκε τη συμμετοχή του στη διαφήμιση, έχοντας δεχτεί πολλές επικρίσεις, μεταξύ των οποίων και της συζύγου του, λέγοντας ότι «η πίτσα είναι για όλους» «Δεν είναι μόνο η κατανάλωση. Είναι και κοινωνικοποίηση», δήλωσε.
Οι κριτικές που δέχτηκε ήταν πολλές με επικριτές να σχολιάζουν δεικτικά πως «σε λίγο θα διαφημίσει και σερβιέτες».
Στη λιμουζίνα με Luis Vuitton
Μια ακόμα διαφήμιση του Γκορμπατσόφ που έγραψε ιστορία ήταν μια 10ετία αργότερα όταν φωτογραφήθηκε στο εσωτερικό πολυτελούς λιμουζίνας, σκεπτικός και προβληματισμένος. Δίπλα του μία ανοιχτή τσάντα Luis Vuitton. Διακρινόταν και ένα περιοδικό που έφερε τίτλο: «Η δολοφονία του Λιτβινιένκο: Ήθελαν να παραδώσουν τον ύποπτο για 7 χιλιάδες δολάρια».
Η αναφορά αφορά τον πρώην πράκτορα Αλεξάντερ Λιτβινιένκο, που είχε διαφύγει στο Λονδίνο, έπειτα από αποκαλύψεις που ενέπλεκαν τον Βλάντιμιρ Πούτιν. Ο πράκτορας δηλητηριάστηκε με ραδιενεργή ουσία
Η Louis Vuitton και το διαφημιστικό της γραφείο το 2007, η Ogilvy & Mather απέρριψαν ότι η διαφήμιση πέρναγε κάποιο πολιτικό μήνυμα πέρα από την πώληση τσαντών
naftemporiki.gr
