Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
«Πέντε» αναδυόμενες, εναντίον «επτά» προηγμένων χωρών; Σε μια κίνηση με πολλούς συμβολισμούς, οι ηγέτες των πέντε κορυφαίων «αναδυόμενων χωρών»- Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και Νότια Αφρικής, γνωστή και ως ομάδα BRICS, πραγματοποίησαν χθες τηλε-σύνοδο κορυφής. Η σύνοδος των «πέντε» πραγματοποιήθηκε την παραμονή της ετήσιας συνάντησης στη Γερμανία των ηγετών των επτά «πιο προηγμένων» οικονομιών του κόσμου(G7), το Σαββατοκύριακο,στο κάστρο Ελμάου, στη Βαυαρία.
Συνήθως, οι συναντήσεις και των δύο αυτών ομάδων χωρών, σπάνια δημιουργούν πολύ θόρυβο. Εφέτος, όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Η 14η σύνοδος κορυφής των BRICS, που φιλοξενήθηκε από τον κινέζο πρόεδρο Σι, είχε ως θέμα «την παγκόσμια ανάπτυξη στη νέα εποχή». Ο Κινέζος Πρόεδρος εξεφρασε την αντίθεσή του στις κυρώσεις στη Ρωσία και έκανε λόγο για μια «εποχή μεγάλων «αναταράξεων και μετασχηματισμών», ζητώντας ενίσχυση της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και της ειρήνης. «Η αντιπαράθεση μεταξύ ηγεμονικών μπλοκ δεν θα φέρει ειρήνη και ασφάλεια, αλλά μόνο πόλεμο και σύγκρουση », τόνισε ο Σι.
Από την πλευρά του,ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν για πρώτη φορά μετείχε σε μια μεγάλη πολυμερή συγκέντρωση μετά την εισβολή Ουκρανία. Αν και ο Πούτιν έχει συναντηθεί και έχει μιλήσει στο τηλέφωνο με αρκετούς μη δυτικούς ηγέτες -και λίγους Ευρωπαίους- η συμμετοχή του στη σύνοδο κορυφής των BRICS με ηγέτες βαρέων βαρών όπως ο Κινέζος Σι Τζινπίνγκ και ο Ινδός Ναρέντρα Μόντι, είναι μια μεγάλη νίκη για τον Πούτιν. «Ο Ρώσος πρόεδρος θέλει να δείξει ότι η θέση του στον Παγκόσμιο Νότο δεν είναι τόσο μειωμένη, όσο ήλπιζαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους», γράφει η γαλλική Le Figaro.
«Οικονομικός πόλεμος»
«Οι επιχειρηματικές ευκαιρίες και η κριτική των κυρώσεων και του ΝΑΤΟ φέρνουν τη Μόσχα πιο κοντά στην Ινδία και την Κίνα», λέει ο Λούτσιο Καρατσιόλο, διευθυντής της ιταλικής Γεωπολιτικής επιθεώρησης, “Limes”. «Από οικονομική άποψη, είναι σαν να έχουμε ήδη έναν παγκόσμιο πόλεμο», προσθέτει. Οι BRICS διαθέτουν το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού και σχεδόν το ένα τέταρτο του ΑΕΠ του πλανήτη. Τρία από τα μέλη της – η Κίνα, η Ινδία και η Νότια Αφρική – απείχαν μάλιστα στην ψηφοφορία στη ΓΣ του ΟΗΕ, αποφεύγοντας να καταδικάσουν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Το Πεκίνο και το Νέο Δελχί, ειδικότερα, έχουν στενούς διπλωματικούς δεσμούς με τη Μόσχα και αγοράζουν αυξανόμενες ποσότητες πετρελαίου, ενώ η Βραζιλία εισάγει μεγάλες ποσότητες λιπασμάτων από τη Ρωσία. Σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA), οι εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου προς την Κίνα αυξήθηκαν απότομα μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαΐου από 1,6 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, σε δύο εκατομμύρια και στην Ινδία σε 900.000 βαρέλια. Η Νότια Αφρική, από την πλευρά της, εξαρτάται λιγότερο από τη Μόσχα, ωστόσο είναι πρόθυμη να εισάγει περισσότερα ρωσικά προϊόντα για να μειώσει τις τιμές των τροφίμων και των καυσίμων.
Διεύρυνση συμμαχιών
Ενδεικτικό του «οικονομικού πολέμου» που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι το γεγονός ότι τα δύο μπλοκ, προσπαθούν να διευρύνουν τις συμμαχίες τους. Η G7 έχει προσκαλέσει στη σύνοδο στη Βαυαρία πέντε κράτη, τα οποία έχουν αρνηθεί μέχρι στιγμής να επιβάλουν κυρώσεις στη Ρωσία. Δύο από αυτά – η Ινδία, η Νότια Αφρική – που ανήκουν στους BRICS. Πρόσκληση έλαβαν επίσης η Αργεντινή, που θέλει να ενταχθεί στους BRICS και είναι επίσης καλεσμένη στη σύνοδο κορυφής του Πεκίνου. Η Ινδονησία, η οποία θα συμμετάσχει επίσης στη σύνοδο κορυφής της G7, θεωρείται υποψήφια χώρα των BRICS. Αλλά και η Σενεγάλη, που επίσης εκπροσωπήθηκε στη σύνοδο των BRICS, έχει κληθεί και στη Βαυαρία. Στόχος του Πεκίνου είναι πάντως μια διεύρυνση των BRICS, με τη συγκρότηση μιας ομάδας «BRICS Plus». Η ομάδα αυτή θα περιλαμβάνει την Αργεντινή, την Αίγυπτο, την Ινδονησία, το Καζακστάν, τη Νιγηρία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία, τη Σενεγάλη και την Ταϊλάνδη που εκπροσωπούν τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες. Η επέκταση των BRICS για να συμπεριλάβει νέα μέλη έχει ουσιαστικά αποφασιστεί. Η εφαρμογή της απόφασης εξαρτάται κυρίως από τη συναίνεση της Ινδίας, η οποία θέλει να αποφύγει τη μετατόπιση της ισορροπίας εντός της συμμαχίας, προς την Κίνα.
Μακράν, η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη η Κίνα, βλέπει τον εαυτό της ως ηγέτη της ομάδας. Κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ αποδεκτό από την Ινδία, που βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την Κίνα για τα αμφισβητούμενα σύνορα των Ιμαλαΐων. Η Ινδία είναι επίσης τόσο στο BRICS όσο και στην τετραμερή συμμαχία Quad στον Ινδο-Ειρηνικό- υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, που το Πεκίνο θεωρεί ως αντι-κινεζική. Ο Ινδός ηγέτης Μόντι θέλει και να διατηρήσει την Ινδία ουδέτερη στο Ουκρανικό, επειδή χρειάζεται το πετρέλαιο της Ρωσίας, αλλά ταυτόχρονα να παραμείνει σε συμμαχίες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για να αντιμετωπίσει την κινεζική επιρροή.
Ο Σι και ο Πούτιν ανέφεραν στη σύνοδο τα σχέδιά τους για τη δημιουργία ενός νομίσματος για τις διεθνείς συναλλαγές που θα βασίζεται σε ένα «καλάθι» που θα περιλαμβάνει όλα τα νομίσματα των ενδιαφερόμενων χωρών, μια εναλλακτική λύση στο δολάριο και το ευρώ. Αν γίνει κάτι τέτοιο, θα συνιστούσε υπ’ αριθμόν ένα απειλή για τον παγκόσμιο ρόλο αναφοράς του δολαρίου, καθώς θα έχανε το καθεστώς της γεωπολιτικής ηγεμονίας που εγγυάται με την πάροδο των ετών η ίδια η έννοια των πετρελαιοδολαρίων.
Για παράδειγμα, ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα Ντα Σίλβα, υποψήφιος στις εκλογές του Οκτωβρίου, προτείνει ρητά τη δημιουργία ενός νέου νομίσματος, του Sur, που θα χρησιμοποιείται στο εμπόριο της Λατινικής Αμερικής ώστε να μην συνεχίσει να εξαρτάται η περιοχή από το δολάριο. Την πρόταση αυτή υποστηρίζει και η Αργεντινή.
