Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Αν η Ρωσία σταματήσει τελείως τις παραδόσεις φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1, «η Ευρώπη θα ξεμείνει από αέριο τον επόμενο χειμώνα και ο δελτίο θα είναι αναπόφευκτο» προειδοποιεί η Wood Mackenzie -συμβουλευτική εταιρεία για θέματα ενέργειας. «Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν μια καταστροφή τον επόμενο χειμώνα, οι επιπτώσεις της οποίας θα μπορούσαν να είναι πολλαπλές», αναφέρει η Wood Mackenzie.
Ηδη, σε πολλές πρωτεύουσες έχει σημάνει συναγερμός και συζητούνται διάφορα μέτρα «εξοικονόμησης» της χρήσης φυσικού αερίου -κυρίως για τα νοικοκυριά – καθώς για τις επιχειρήσεις είναι πολύ δύσκολο. «Υπάρχουν πολλές βιομηχανίες που δεν θα μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς φυσικό αέριο», προειδοποίησε ο πρόεδρος των Γερμανών βιομηχάνων (BDI), Ζίγκφριντ Ρούσμπουρμ, κάνοντας λόγο για καταρρακτώδεις συνέπειες».
Η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη είναι το κυρίαρχο θέμα στη σύνοδο κορυφής των 27 που πραγματοποιείται σήμερα και αύριο στις Βρυξέλλες, καθώς η Ρωσία φαίνεται να κλείνει σταδιακά τη στρόφιγγα του φυσικού αερίου, πιέζοντας για την άρση των κυρώσεων.
Η Ευρώπη, αν και προσπαθεί να βρει εναλλακτικές πηγές ενέργειας, παραμένει παγιδευμένη από την εξάρτησή της από τη Ρωσία.Το 2021, η ΕΕ κατανάλωσε περίπου 400 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (περίπου 5.000 TWh), το 90% των οποίων εισήχθη, κυρίως από τη Ρωσία και την Νορβηγία. Από τις 27 Απριλίου όμως, που η Μόσχα διέκοψε την παροχή φυσικού αερίου στην Πολωνία και τη Βουλγαρία, οι περικοπές πολλαπλασιάζονται η μία μετά την άλλη: Διακοπή της ροής στη Φινλανδία και μειώσεις στη Γερμανία, την Αυστρία, τη Γαλλία και την Ιταλία. Οι 27 επιδιώκουν τώρα να γεμίσουν τις δεξαμενές αποθήκευσης φυσικού αερίου όσο το δυνατόν περισσότερο- ο στόχος είναι για 90% ως το φθινόπωρο- για να αντιμετωπίσουν την αύξηση της κατανάλωσης τον χειμώνα.
Στο 54% τα αποθέματα στην ΕΕ
Σήμερα όμως τα επίπεδα αποθήκευσης φυσικού αερίου «είναι περίπου 54% σε ευρωπαϊκό επίπεδο», τονίζει ο Πουκ- Βιν Νγκουγιέν, Γάλλος ερευνητής στο Ενεργειακό Κέντρο του Ινστιτούτου Jacques Delors. Το ποσοστό αυτό κρύβει ωστόσο μεγάλες ανισότητες, καθώς τα αποθέματα είναι σχεδόν 98% στην Πορτογαλία και την Πολωνία και μόλις 23% στη Σουηδία, σύμφωνα με στοιχεία της «Gas Infrastructure Europe». Τα αποθέματα της Γαλλίας ανέρχονται σήμερα σε 130 TWh, που καλύπτουν λιγότερο από το ένα τρίτο της ετήσιας κατανάλωσης φυσικού αερίου (περίπου 460 TWh). Τα αποθέματα στη Γερμανία είναι στο 58% της συνολικής χωρητικότητας και ανέρχονται σε 139 TWh. Η χώρα εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον αγωγό Nord Stream 1, που λειτουργεί από το 2012. Μετά μάλιστα από την απόφασή της να καταργήσει σταδιακά την πυρηνική ενέργεια, η Γερμανία παραμένει η χώρα που καταναλώνει το περισσότερο φυσικό αέριο στην Ευρώπη, με σχεδόν 1.000 TWh ετησίως.
Το πρόβλημα του LNG
Για να επιταχυνθεί η αύξηση των αποθεμάτων, οι χώρες μέλη της ΕΕ προσπαθούν να στραφούν σε εναλλακτικές πηγές. Πάνω από όλα, οι Ευρωπαίοι σπεύδουν να καλύψουν τις ανάγκες τους με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), που μεταφέρεται με δεξαμενόπλοια. Οι προμήθειες LNG από τους τερματικούς σταθμούς στο ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου, έφτασαν τον Μάιο σε επίπεδα ρεκόρ για την εποχή-στα 10,8 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Τα αποθέματα LNG στα κράτη μέλη είναι 13% υψηλότερα από το 2021.Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμευτεί επίσης να μεταφέρουν στην Ευρώπη 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ως το τέλος του χρόνου. Ωστόσο, η έκρηξη και η πυρκαγιά που προκλήθηκε στις 8 Ιουνίου στις εγκαταστάσεις της εταιρείας παραγωγής LNG, στο Φρίπορτ του Τέξας, προκάλεσε την πλήρη διακοπή της λειτουργίας του εργοστασίου ως τα τέλη Σεπτεμβρίου και την υπολειτουργία του ως τα τέλη του χρόνου. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι μεταξύ 4 και 5 εκατομμυρίων τόνων LNG συνολικά θα χαθούν από μια αγορά 100 εκατομμυρίων τόνων ετησίως. «Αναμένουμε ότι η Ευρώπη θα είναι η περιοχή που θα επηρεαστεί περισσότερο από αυτό το περιστατικό», δήλωσαν αναλυτές της Rystad Energy. Περίπου το 70% των εξαγωγών του εργοστασίου στο Φρίπορτ τους τελευταίους μήνες, κατευθυνόταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Βρετανία. Η Γαλλία, ηΤουρκία και η Ολλανδία ήταν μεταξύ των μεγαλύτερων ευρωπαίων εισαγωγέων LNG,εφέτος. «Το LNG βασίζεται πολύ στη ζήτηση και η Κίνα έχει μπει ενεργά στο παιγνίδι της αγοράς», τονίζει ο Πουκ-Βιν Γκουγιέν. Εκτιμά μάλιστα ότι οι τιμές θα αυξηθούν.
Υπερβολικά υψηλές τιμές
Ο Γάλλος αναλυτής λέει προβλέπει ότι «η ΕΕ θα αγοράσει αναγκαστικά LNG το χειμώνα, όταν θα διαπραγματεύεται σε υπερβολική τιμή».
Αξίζει να σημειωθεί ότι τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2022, οι εξαγωγές LNG από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Ηνωμένο Βασίλειο τριπλασιάστηκαν σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2021.
Η Ευρώπη αναζητεί βέβαια LNG και από άλλες χώρες. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, 20 χώρες εξάγουν lNG, εκ των οποίων εννιά στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Στην πρώτη θέση είναι η Αυστραλία με 21,8% των παγκόσμιων εξαγωγών LNG το 2020. Ακολουθούν το Κατάρ με 21,7%, οι Ηνωμένες Πολιτείες 12,6%, η Ρωσία 8,3%, η Μαλαισία 6,7% και η Νιγηρία με 5,8%. Εξ ορισμού, όλες οι χώρες που εξάγουν LNG έχουν πρόσβαση στη θάλασσα, γεγονός που καθιστά δυνατή την υπέρβαση γεωγραφικών περιορισμών. Το πρόβλημα είναι όμως ότι γεωπολιτική αντιπαράθεση γίνεται αυτοσκοπός και αγνοεί τις πιεστικές παγκόσμιες κρίσεις. Και πρώτα και κύρια, την κλιματική κρίση, που μέχρι και πριν τον πόλεμο, όλοι συμφωνούσαν ότι πρέπει να συστρατευθούν για την αντιμετώπισή της. Στη Δύση κερδίζει δυστυχώς όμως πλέον, το σύνθημα: «Δεν έχουμε χρόνο για την κλιματική κρίση αυτή τη στιγμή, πρέπει πρώτα να νικήσουμε την Κίνα και τη Ρωσία!»
