Της Μαρίας Βε
[email protected]
Ιστορική στιγμή για τη Βόρεια Ιρλανδία, χαρακτηρίζονται οι φετινές τοπικές εκλογές, καθώς για πρώτη φορά στα χρονικά και αναμένοντας τα τελικά αποτελέσματα, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν υπέρ του εθνικιστικού Σιν Φέιν. Στον απόηχο του «partygate» του Συντηρητικού Μπόρις Τζόνσον, αλλά και του “αλαλούμ” με το Brexit, ο εδώ και αιώνες ταλαιπωρημένος λαός, ψήφισε για το μέλλον του.
Σε περίπτωση που το Σιν Φέιν εκλεγεί, ευθύς αμέσως, αναμένεται να τοποθετήσει τη Βόρεια Ιρλανδία ένα βήμα πιο κοντά στην απόσχιση από το Ηνωμένο Βασίλειο και στην ένωση με την Δημοκρατία της Ιρλανδίας, επιφέροντας ριζικές αλλαγές στο status quo της περιοχής.
Είναι γεγονός ότι από τότε που ιδρύθηκε η Βόρεια Ιρλανδία ως κράτος με προτεσταντική πλειοψηφία πριν από έναν αιώνα, οι κυβερνήσεις της ηγούνταν από πολιτικούς που αυτοπροσδιορίζονταν ως Βρετανοί, με ενωτικές πεποιθήσεις.
Χθες όμως οι κάλπες έκλεισαν, με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν σταθερά το Σιν Φέιν σε πορεία να γίνει το μεγαλύτερο κόμμα της Βορειοιρλανδικής Εθνοσυνέλευσης, με διαφορά οκτώ μονάδων έναντι του Προτεσταντικού Ενωτικού Κόμματος (DUP) του Τζέφρι Ρόμπερτσον.
Εφόσον κερδίσει το Σιν Φέιν, η 45χρονη Μισέλ Ο’Νιλ, που είναι σήμερα αντιπρόεδρος μίας κυβέρνησης στην οποία το κόμμα συμμετέχει μαζί με το DUP, θα πετύχει το αδιανόητο και ένα άπιαστο όνειρο μέχρι πριν μερικά χρόνια: Nα γίνει πρωθυπουργός της Βόρειας Ιρλανδίας.
Τούτο αποτελεί έκπληξη για ένα κόμμα που έχει χαρακτηριστεί ως ο πολιτικός βραχίονας του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού και συνδέεται από καιρό με τον ΙΡΑ, τη γνωστή παραστρατιωτική ομάδα που για πάνω από 30 χρόνια με βόμβες και άλλα όπλα, προσπαθούσε να αποτινάξει τον βρετανικό ζυγό από τον Βορρά.
«Ο ‘μοναχικός’ δρόμος του Σιν Φειν»
Το ενδιαφέρον με το Σιν Φέιν είναι ότι αποτελεί μια δύναμη που δεν δραστηριοποιείται μόνο στα Βόρεια, αλλά σε όλη την Ιρλανδία. Μάλιστα, θεωρείται μια ανερχόμενη πολιτική δύναμη της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, ενώ στις εκλογές του 2020 ήταν το πρώτο κόμμα σε ψήφους πρώτης προτίμησης, κερδίζοντας 24,5%, έστω και εάν τελικά πήρε το 13,8% των εδρών.
Σημαίνει «Εμείς» ή «Μόνοι μας» και ιδρύθηκε ως εθνικιστική ομάδα πίεσης στις 28 Νοεμβρίου 1905, δημιούργημα του βαθιά πολιτικοποιημένου δημοσιογράφου Άρθουρ Γκρίφιθ από το Δουβλίνο, ο οποίος πίστευε ότι η αποτελεσματική τακτική ήταν η αντίσταση. Αυτό θα σήμαινε εκτός άλλων άρνηση πληρωμής βρετανικών φόρων και μποϊκοτάρισμα των βρετανικών προϊόντων.
Το στρατηγικό ταξίδι του Σιν Φέιν ήταν μοναχικό, αλλά το κόμμα έδειξε επαρκή ανθεκτικότητα για να επιβιώσει σε ένα πλαίσιο που έγινε εχθρικό προς την ίδια του την ύπαρξή.
Το 1938 οι λίγοι εναπομείναντες συγχωνεύτηκαν με τον Ιρλανδικό Ρεπουμπλικανικό Στρατό (IRA) υπέρ της ενοποίησης της Ιρλανδίας με τη βία, ενώ το 1998, επετεύχθη συμφωνία σχετικά με την πολιτική αναδιάρθρωση στην επαρχία, που θα επέτρεπε στους Προτεστάντες και τους Καθολικούς να κυβερνούν από κοινού σε μια δημοκρατικά εκλεγμένη Συνέλευση.
Τα μέλη του Σιν Φέιν εξελέγησαν στη συνέλευση και συμμετείχαν στην κυβέρνηση της επαρχίας, αλλά οι μετριοπαθείς προτεστάντες ηγέτες επέμειναν στον αφοπλισμό του IΡA ως προϋπόθεση για τη μακροπρόθεσμη συμμετοχή του Σιν Φέιν σε μια κυβέρνηση ευρείας βάσης.
Η Ιρλανδία, ουσιαστικά τα τελευταία 15 περίπου χρόνια, βιώνει μια περίοδο γνωστή ως «Ειρηνευτική Διαδικασία». Αυτή η περίοδος οδήγησε στην εγκαθίδρυση πολιτικών διαπραγματεύσεων, εκεχειρίες από τις δύο πλευρές και θεμελιώδη μεταρρύθμιση πτυχών του συστήματος διακυβέρνησης, προκειμένου να επανέλθει η αξιοπρεπής διαβίωση των πολιτών.
Ωστόσο, η βία είναι καλά ριζωμένη στο μυαλό και στις ψυχές των ανθρώπων…
«Το ασυνήθιστο εκλογικό σύστημα»
Η περιοχή ακολουθεί έναν διαφορετικό τύπο εκλογών, όπου εκλέγεται μια νέα κυβέρνηση. Τα μέλη της Συνέλευσης εκλέγονται από κόμματα που ανήκουν σε ένα από τα τρία μπλοκ: Ενωτικοί, Εθνικιστές και Ανεξάρτητοι.
Το κόμμα με τις περισσότερες έδρες διορίζει τον πρώτο υπουργό και το δεύτερο διορίζει τον αναπληρωτή υπουργό. Η προσδοκία είναι ότι το Σιν Φέιν θα αναδειχθεί ως το μεγαλύτερο κόμμα στη Βόρεια Ιρλανδία για πρώτη φορά και θα κερδίσει περισσότερες έδρες από το DUP.
Το πρόβλημα είναι ο ανεξάρτητος Άλεξ ‘Ιστον που εξελέγη μεν μέλος του DUP της Συνέλευσης το 2017, αλλά αποχώρησε πέρυσι. Σε περίπτωση ισοπαλίας των δύο κομμάτων, θα μπορούσε να διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο για το DUP, εάν το κόμμα κατάφερνε να τον πείσει να επιστρέψει στην αρχική του θέση.
«Επαναστάτες με αιτία»
Η κατάσταση στη βόρεια Ιρλανδία ανέκαθεν αποτελούσε αίνιγμα για τους επισκέπτες αφού όποιος βρίσκεται στην περιοχή, παρατηρεί ακόμη και διαφορετικές στάσεις λεωφορείων μεταξύ Προτεσταντών και Καθολικών, ενώ ιστορίες που αφορούν το παρελθόν της, περιλαμβάνουν έχθρα, διχασμό, απεργίες πείνας «εκδίκηση», σθεναρή αντίσταση και πολεμικές τακτικές.
Η αλήθεια είναι ότι η ιστορία της Β. Ιρλανδίας περιγράφεται στα βιβλία με τα πιο μελανά χρώματα, ενώ αν έπρεπε να χαρακτηριστεί με έναν όρο, αυτός θα ήταν η λέξη «Επανάσταση».
Όλα ξεκίνησαν πριν από αιώνες, όταν η Ιρλανδία τέθηκε υπό τον έλεγχο της Αγγλίας. Ως μέρος αυτής της διαδικασίας, μεγάλος αριθμός Άγγλων και Σκωτσέζων ενθαρρύνθηκαν να εγκατασταθούν στη Βόρεια Ιρλανδία και ενώ οι περισσότεροι γηγενείς Ιρλανδοί ήταν Καθολικοί, οι περισσότεροι άποικοι ήταν Προτεστάντες.
Ωστόσο, στις αρχές του εικοστού αιώνα υπήρξε μια συνεχής και επιμονή προσπάθεια για να σπάσει ο «δεσμός» με τη Βρετανία. Στον Βορρά, πραγματοποιήθηκε μια εκστρατεία για τη διατήρηση του «δεσμού» ή της «ένωσης» με τη Μ. Βρετανία. Και όπως ήταν αναμενόμενο, από τις δύο πλευρές αυτού του επιχειρήματος, σημαντικός αριθμός ανθρώπων ήταν έτοιμος να χρησιμοποιήσει βία για να υποστηρίξει αυτόν τον σκοπό και να αποκτήσει την πολυπόθητη «Ελευθερία» και τα ίσα δικαιώματα.
Το 1920 το «βρετανικό δαιμόνιο», έδωσε μια εύκολη λύση, διαιρώντας την Ιρλανδία, παραχωρώντας ανεξαρτησία στο μεγαλύτερο μέρος της και κρατώντας το βόρειο τμήμα εντός του Ηνωμένου Βασιλείου. Εντούτοις, περίπου το 40% των Βορείων ήταν Ιρλανδοί εθνικιστές που επιθυμούσαν ανεξαρτησία από τη Βρετανία.
Ως εκ τούτου, από τη δημιουργία της, η Βόρεια Ιρλανδία αποτελούσε ένα κράτος του οποίου οι πολίτες διέφεραν ως προς την εθνική τους ταυτότητα και κατά συνέπεια, για αρκετές δεκαετίες, οι ηγέτες της προτεσταντικής πλειοψηφίας, έκαναν διακρίσεις κατά της καθολικής, εθνικιστικής μειονότητας.
Παράλληλα, οι νόμοι και οι θεσμοί του κράτους αντανακλούσαν αυτή τη διάκριση. Τη δεκαετία του 1960, οι απογοητεύσεις μέσα στην καθολική, εθνικιστική κοινότητα, εκφράζονταν μέσα από εκστρατείες για τα πολιτικά δικαιώματα, ενώ το κράτος απαντούσε με βαναυσότητα.
Οι Ρεπουμπλικανοί όμως, που δημιουργήθηκαν μέσα από την καθολική κοινότητα, δεν δίστασαν να ξεκινήσουν μια νέα εκστρατεία βίας για την παύση της βρετανικής κυριαρχίας και τον τερματισμό της διχοτόμησης της Ιρλανδίας.Στον αντίποδα, μέσα στην προτεσταντική κοινότητα, υπήρχαν άνθρωποι που σήκωσαν τα όπλα, προκειμένου να υπερασπιστούν τη σχέση με τη Βρετανία.
Ο απολογισμός; Πάνω από 3.500 νεκροί, χιλιάδες τραυματίες και άλλοι τόσοι, πίσω από της φυλακής τα σίδερα….. Mια περίοδος 30 ετών όπου η σύγκρουση εκφράστηκε με βία και μια γενιά που μεγάλωσε στη σκιά του όπλου και της βόμβας.
Χρειάστηκε να φτάσει η δεκαετία του 1990, για να συνειδητοποιήσουν ότι η βία δεν θα έδινε λύση στη σύγκρουση και ότι κάθε προσπάθεια εξεύρεσης πολιτικής απάντησης θα πετύχαινε μόνο εάν οι δυο πλευρές, κάθονταν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
«Η Ιρλανδία με τα μάτια μιας έφηβης»
Το ωραιότερα κομμάτι της Ιρλανδίας βρίσκεται στα Βόρεια, έλεγαν με παράπονο οι ντόπιοι της επαρχίας Κάρλοου στα νότια, όπου και γνώρισα πριν από πολλά χρόνια, κατά την εξαετή διαμονή μου στο «σμαραγδένιο νησί».
Ακόμη θυμάμαι τη θέα από το αεροπλάνο, κάθε φορά που ετοιμάζονταν για την προσγείωση στη χώρα των Κελτών. «Αυτά τα μικροσκοπικά κομμάτια γης, τα τόσο τακτοποιημένα κτήματα σιτηρών και άλλων καλλιεργειών, σίγουρα θα αποτελούσαν πηγή έμπνευσης για τον Ρενουάρ ή τον Μονέ», σκεφτόμουν.
Μια πανδαισία όλων των χρωμάτων της φύσης ξετυλίγονταν μπροστά στα μάτια σου, προδιαθέτοντάς σε να θέλεις να ατενίζεις το τοπίο με τις ώρες ασκαρδαμυκτί.
Η Ιρλανδία είναι ωραία από ψηλά….
Ωστόσο, το ταξίδι προς τον Βορρά και ειδικά προς το Μπέλφαστ. ήταν τότε τόσο επικίνδυνο και απρόβλεπτο, διότι θα μπορούσες να βρεθείς σε αυτό που λέμε ” σε λάθος τόπο, σε λάθος χρόνο”, καταλήγοντας στην καλύτερη των περιπτώσεων αιχμάλωτος «εχθρικών παρατάξεων» και στη χειρότερη ακρωτηριασμένος ή νεκρός από μια πιθανή βομβιστική επίθεση.
Σαν εφιάλτης ηχούσαν στα αυτιά μου, κατά τη διάρκεια των τρυφερών φοιτητικών μου χρόνων, οι λέξεις «καμικάζι αυτοκτονίας». Γιατί να ήθελε κάποιος να ανατιναχτεί, σκοτώνοντας παράλληλα ο,τι βρεθεί στο διάβα του; Γιατί άραγε κάποιος να επιθυμούσε να σκορπίσει το θάνατο, στη ίδια του τη χώρα, με την άγρια μεσαιωνική ομορφιά, τα βραχώδη τοπία, τις απέραντες λίμνες και τα γραφικά στενάκια;
Oι απαντήσεις που έπαιρνα τότε, δεν ικανοποιούσαν το αθώο μου μυαλό, τις γλυκές μου επηρεασμένες από τον Σολωμό σκέψεις για «έναν όμορφο κόσμο, ηθικό, αγγελικά πλασμένο», που τελικά κατέρρευσε αναπάντεχα σαν πύργος με τραπουλόχαρτα, τη μέρα που συνειδητοποίησα ότι απλά…..μεγάλωσα και αυτός ο κόσμος δεν υπάρχει πια. (αν υπήρξε και ποτέ τελικά).
Κάπου εκεί έμαθα πως οι άνθρωποι πάντα διαχωρίζουν τις θέσεις τους σε όλα τα θέματα, χαρακτηρίζονται από τον τρόπο που διαχειρίζονται τις καταστάσεις, ενώ πολλές φορές συγκρούονται ανεπανόρθωτα.
Δυνάμεις αντικρουόμενες στην Ιρλανδία οι Βόρειοι και οι Νότιοι. Στη Βόρεια Ιρλανδία δε, πιο έντονες οι αντιθέσεις με την έχθρα μεταξύ Καθολικών και Προτεσταντών, να αποτελεί ένα από τα κυριότερα θέματα προβληματισμού και συζητήσεων στα «πηγαδάκια» των ιρλανδικών pubs.
Δύσκολο να καταλάβω τον διαχωρισμό Καθολικών και Προτεσταντών. Ακόμη πιο δύσκολο να συλλάβω το γεγονός ότι 250 χιλιόμετρα από εκεί που βρισκόμουν, έπεφταν βόμβες εν έτει 1993.
Όταν έναν Βορειοιρλανδός διέπρεπε κάπου ή έκανε κάτι καλό, παρουσιάζονταν στα μέσα ενημέρωσης ως «Ο Βρετανός», ενώ άλλος που έπιαναν να κλέβει ή να παρουσιάζει οποιαδήποτε παραβατική συμπεριφορά, ήταν «ο Βορειοιρλανδός».
Γιατί; Αναρωτιόμουν. Είναι η θρησκεία ή κάτι βαθύτερο;
Το σίγουρο είναι ότι τα σημερινά αποτελέσματα των εκλογών, θα ξυπνήσουν μνήμες του παρελθόντος. Ελπίζω μόνο να μην είναι άσχημες….
