Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Μετά από 10 εβδομάδες πολέμου στην Ουκρανία, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, πρόκειται να «διακινδυνεύσει» τις επόμενες ημέρες, για μια «παράξενη» επίσκεψη: Στο Αλγέρι. Με δεδομένο ότι ο Λαβρόφ είναι σε καθεστώς κυρώσεων από τη Δύση, το σχέδιο πτήσης του, θα είναι απολύτως απόρρητο. Το ερώτημα είναι τι ακριβώς ζητάει η «αλεπού» της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής στην Αλγερία;
Ότι ακριβώς ζητούσε- αλλά από την αντίθετη πλευρά- ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, που είχε επίσης επισκεφτεί το Αλγέρι, στις αρχές Απριλίου. Το φυσικό αέριο της Αλγερίας!
Μερικά αριθμητικά στοιχεία, δίνουν την εικόνα: Η Αλγερία είναι στη δέκατη θέση στον κόσμο σε αποθέματα φυσικού αερίου και η δεύτερη στην Αφρική, μετά τη Νιγηρία. Είναι επίσης, ο έκτος παγκόσμιος εξαγωγέας και ο τρίτος μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη (περίπου 8% του συνόλου), μετά τη Ρωσία και τη Νορβηγία. Το τρίτο μεγαλύτερο κοίτασμα σχιστολιθικού αερίου στον κόσμο βρίσκεται επίσης στη νότια Αλγερία.
«Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, η Αλγερία βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο της στρατηγικής και οικονομικής ισορροπίας μεταξύ των δύο ακτών της Μεσογείου, καθώς τα ευρωπαϊκά κράτη προσπαθούν να απελευθερωθούν από την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο», γράφει το Γαλλικό περιοδικό Le Point. Το 2021, η ΕΕ εισήγαγε περίπου 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από την Αλγερία. Το αέριο μεταφέρεται είτε ως LNG, είτε μέσω δύο αγωγών: του Medgaz, που πηγαίνει στην Ισπανία, και του Transmed στην Ιταλία. Ενας τρίτος αγωγός φυσικού αερίου-ο αγωγός Μαγκρέμπ-Ευρώπη, που θα μπορούσε να μεταφέρει 12 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, είναι κλειστός καθώς διασχίζει το Μαρόκο. Η Ραμπάτ βρίσκεται ουσιαστικά σε εμπόλεμη κατάσταση με το Αλγέρι από το περασμένο καλοκαίρι λόγω του πολέμου στην κατεχόμενη από το Μαρόκο, Δυτική Σαχάρα.
Μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών που εισάγουν το περισσότερο φυσικό αέριο από την Αλγερία είναι η Ιταλία-στην οποία κατευθύνεται το 40% των αλγερίνικων εξαγωγών- αλλά και η Ελλάδα με 31,8% σε LNG και η Ισπανία με 25%. Αν και η Ιταλία και η Ελλάδα δεν φαίνεται να έχουν πρόβλημα, η Ισπανία, είναι σε σκληρή αντιπαράθεση με το Αλγέρι, καθώς η κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ, στήριξε το Μαρόκο στο ζήτημα της κυριαρχίας της Δυτικής Σαχάρας, που διεκδικεί το υποστηριζόμενο από την Αλγερία, μέτωπο Polisario. Η Μαδρίτη θέλει επίσης να βοηθήσει ενεργειακά το Μαρόκο, χρησιμοποιώντας τον αγωγό φυσικού αερίου Μαγκρέμπ-Ευρώπης, στέλνοντας φυσικό αέριο στην Ραμπάτ. Αυτό προκάλεσε την οργή της Αλγερία, που προειδοποίησε ότι αν έστω και ένα κυβικό μέτρο αλγερίνικου φυσικού αερίου φτάσει στο Μαρόκο, το Αλγέρι θα διακόψει επίσης εντελώς την παροχή αερίου στην Ισπανία.
Ρωσική «σφήνα»
Σε κάθε περίπτωση όμως, η ενεργειακή χειραφέτηση των ευρωπαϊκών χωρών από τη Μόσχα δεν είναι απολύτως εφικτή, δεδομένων των στενών σχέσεων του Κρεμλίνου με την Αλγερία. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η Αλγερία απείχε αρχικά από το ψήφισμα του ΟΗΕ που καταδίκαζε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και στη συνέχεια καταψήφισε την απόφαση για την αποπομπή της Μόσχας Ρωσίας από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Ιστορικά, όπως πολλές αφρικανικές χώρες, η Αλγερία έχει φιλικές σχέσεις με τη Ρωσία λόγω της υποστήριξής της Μόσχας στον αντιαποικιακό απελευθερωτικό αγώνα κατά της Γαλλίας πριν από 60 χρόνια. Επιπλέον, δεν πρέπει να λησμονείται ότι το 2006 ήταν ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν που ακύρωσε το χρέος της Αλγερίας άνω των τεσσάρων δισεκατομμυρίων δολαρίων προς τη Ρωσία. Ο Πούτιν υπέγραψε μάλιστα με το Αλγέρι συμφωνίες για στρατιωτικές προμήθειες ύψους άνω των επτά δισεκατομμυρίων ευρώ, καθιστώντας την Αλγερία στον μεγαλύτερο εισαγωγέα ρωσικών όπλων στην Αφρική και τρίτη παγκοσμίως. Τα δύο κράτη έχουν επίσης προγραμματίσει κοινές στρατιωτικές ασκήσεις κατά της τρομοκρατίας στο έδαφος της Αλγερίας για το επόμενο φθινόπωρο. Η εξέλιξη αυτή αυξάνει τον κίνδυνο ο πόλεμος στη Δυτική Σαχάρα να κλιμακωθεί σε περιφερειακό πόλεμο και η Αλγερία να συμπαραταχθεί επίσης με τη Ρωσία στο ζήτημα του φυσικού αερίου. «Το Αλγέρι μπορεί να μετατραπεί στην πρωτεύουσα του νέου Ψυχρού Πολέμου», γράφει το Le Point.
Μια…Ρωσία στην Αλγερία;
Η κρατική ενεργειακή εταιρεία «Sonatrach» που έχει υπογράψει συμφωνίες με την ελληνική ΔΕΠΑ και την ιταλική Eni για την παροχή αλγερινίκου φυσικού αερίου- έχει, ταυτόχρονα, σύμβαση και με την ρωσική Gazprom για την ανάπτυξη ενός νέου κοιτάσματος πετρελαίου στην περιοχή Ελ Ασελ της Αλγερίας.Μήπως, λοιπόν, η επίσκεψη Λαβρόφ στο Αλγέρι συνδέεται και με τον ενεργειακό τομέα; Γιατί αν η Αλγερία διακόψει την παροχή φυσικού αερίου, η κατάσταση εφοδιασμού σε ολόκληρη την Ευρώπη θα επιδεινωθεί δραματικά! Σε πρώτη φάση πάντως, η Ιταλία αξιοποίησε τη διαμάχη Αλγερίας-Ισπανίας για να υπογράψει νέα συμφωνία στο Αλγέρι για πρόσθετες προμήθειες φυσικού αερίου ως απάντηση σε ενδεχόμενο «ρωσικό εκβιασμό». Για την Ευρώπη, ωστόσο, υπάρχει ένα θεμελιώδες ερώτημα, σύμφωνα με τον οικονομολόγο Γκέοργκ Ζάχμαν, ειδικό σε θέματα ενέργειας στο think tank Μπρίγκελ, των Βρυξελλών: «Θέλουμε να φτιάξουμε μια νέα Ρωσία στην Αλγερία, η οποία μπορεί να παράγει πολύ αέριο για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ στην πραγματικότητα θέλουμε να απαλλαγούμε από τα ορυκτά καύσιμα στην Ευρώπη; »
