Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Ο συνιδρυτής και αφεντικό της Facebook, Μαρκ Ζάκερμπεργκ, μπορεί να δέχτηκε πολλά πυρά, ανακοινώνοντας πριν λίγους μήνες την ιδέα του για το metaverse (μετασύμπαν), αλλά ήδη οι ΗΠΑ και η Κίνα ανταγωνίζονται για να αποκτήσουν στρατιωτικό πλεονέκτημα και σε αυτόν τον τομέα.
Όπως συμβαίνει με άλλα «βασίλεια» του πραγματικού κόσμου, η «κούρσα» Ηνωμένων Πολιτειών-Κίνας για κυριαρχία και στρατιωτικοποίηση του μετασύμπαντος είναι σε εξέλιξη και με τις υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας και τους τεχνολογικούς τομείς των δύο πλευρών να εμπλέκονται στενά, είναι πιθανό η σύγκρουση να είναι πιο μεγάλη από ό,τι φαίνεται.
Το μετασύμπαν, κατά Ζάκερμπεργκ, θα είναι ένας συνδυασμός τεχνολογιών εικονικής, επαυξημένης και πιθανώς μεικτής πραγματικότητας. Σε αντίθεση με τον κυβερνοχώρο, όπου η πρόσβαση γίνεται μέσω υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων ή άλλων ηλεκτρονικών συσκευών, η πρόσβαση στο μετασύμπαν θα γίνεται με μια κάσκα. Εκεί ο χρήστης θα μπορεί θεωρητικά να κάνει τα πάντα: Να δουλέψει σαν να βρίσκεται στον χώρο εργασίας του, να επικοινωνεί με συνεργάτες, φίλους συγγενείς, να πηγαίνει στο θέατρο ή στον κινηματογράφο. Ήδη, μεγάλες εταιρείες της βιομηχανίας της τεχνολογίας δείχνουν ζωηρό ενδιαφέρον για το μετασύμπαν. Σε περίπτωση που εκεί βρίσκεται στο μέλλον του Διαδικτύου, θέλουν να προλάβουν να αποκτήσουν προνομιακή θέση σε αυτό τον νέο ψηφιακό, παράλληλο κόσμο που δημιουργήθηκε χάρη στις εξελίξεις στο Διαδίκτυο, την εικονική πραγματικότητα, τις τεχνολογίες δικτύωσης και την επαυξημένη πραγματικότητα. Αν και η ιδέα και οι τεχνολογίες είναι ακόμη στα σπάργανα, το μετασύμπαν έχει πολλές διαφορετικές και σημαντικές αμυντικές εφαρμογές: από τη στρατιωτική εκπαίδευση, τον σχεδιασμό και την προσομοίωση αποστολών ως τον σχεδιασμό όπλων και ακόμη και των πολεμικών επιχειρήσεων.
Ψηφιακή σύγκρουση
Αυτή η δυνατότητα ήδη βάζει τις ΗΠΑ και την Κίνα σε μια πορεία σύγκρουσης στον ψηφιακό κόσμο. Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο «Military Cyber Professionals Association», ο αμερικανός αναλυτής Τζος Μπάουμαν έγραψε ότι η Κίνα θεωρεί ότι το μετασύμπαν παρέχει έναν «παράλληλο γνωστικό χώρο που διπλώνει ψηφιακά πραγματικά σενάρια μάχης, όπου ο γνωστικός πόλεμος μπορεί να προωθηθεί αποτελεσματικά και να ενισχυθεί σε γρήγορο ρυθμό».
Ο Μπάουμαν λέει ότι μια επίθεση στο μετασύμπαν ενός αντιπάλου μπορεί να «επηρεάσει τη σκέψη, τη γνώση και τη λήψη αποφάσεων δράσης του εχθρού». Σύμφωνα με τον αμερικανό ειδικό, το Πεκίνο Κίνα θεωρεί ότι οι ΗΠΑ είναι πολύ πιο μπροστά στην τεχνολογία αυτή, αλλά ότι η Κίνα πιστεύει πώς είναι ανώτερη από πολιτισμική και ουσιαστική άποψη.
«Η Κίνα και οι ΗΠΑ αναπόφευκτα θα ανταγωνίζονται στο μετασύμπαν, με τον αναδυόμενο τομέα να γίνεται τελικά αντανάκλαση της πραγματικής κοινωνίας» λέει ο Μπάουμαν.
Ελεγχόμενο στρατιωτικό περιβάλλον
Το μετασύμπαν μπορεί έτσι να παρομοιαστεί με ένα ελεγχόμενο στρατιωτικό περιβάλλον όπου πολλαπλές μεταβλητές μπορούν να ελεγχθούν με υψηλούς βαθμούς ακρίβειας.
Φυσικά, η χρήση της τεχνολογίας metaverse στη στρατιωτική εκπαίδευση μπορεί να επιτρέψει στους στρατιώτες και τους αξιωματικούς να οπτικοποιήσουν καλύτερα τις επιχειρήσεις σε έναν ενσωματωμένο χώρο. Αλλά αυτή η υπόθεση μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με τη διάσημη ρήση του φον Κλαούζεβιτς ότι «κανένα σχέδιο δεν επιβιώνει από την επαφή με την πραγματικότητα» – δηλαδή, κανένα μετασύμπαν δεν θα αντικαταστήσει την στιγμιαία επίγνωση της κατάστασης και την ενστικτώδη λήψη αποφάσεων με βάση την άμεση, από πρώτο χέρι γνώση κρίσιμων καταστάσεων.
Αλλά, το μέλλον του μετασύμπαντος θα διαμορφωθεί αναμφισβήτητα από τον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας, με τις δύο χώρες να δημιουργούν και να φέρνουν στο πεδίο τις αντίστοιχες απόψεις τους για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, τη λήψη πολιτικών αποφάσεων και τις βασικές αξίες.
Προσομοίωση και «υπερπραγματικότητα»
Η έννοια του μετασύμπαντος προσφέρεται στις ιδέες της προσομοίωσης και της υπερπραγματικότητας, εξήγησε για πρώτη φορά ο Γάλλος φιλόσοφος Ζαν Μποντριγιάρ, που έμεινε στην ιστορία ως ο πρώτος φιλόσοφος της γνήσιας δυστοπίας του σύγχρονου κόσμου. Ο Μποντριγιάρ ασχολήθηκε πριν πολλά χρόνια με τους κινδύνους της τεχνολογίας στη ζωή μας, γράφοντας ότι «η νέα κοινωνική κατάσταση είναι η «υπερπραγματικότητα» των προσομοιώσεων που επιβάλλουν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, όπου εικόνες και θέαμα αντικαθιστούν πλέον τον κόσμο του νοήματος, τις έννοιες της ταξικής σύγκρουσης και της παραγωγής.
Με βάση τη σκέψη του Μποντριγιάρ, στο πλαίσιο της άμυνας και της ασφάλειας, το μετασύμπαν μπορεί να μοντελοποιήσει με ακρίβεια την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας που απαιτείται στις σύγχρονες στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Μια υποθετική κατάσταση είναι ότι οι αντίπαλες δυνάμεις μπορεί να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν κανόνες με βάση τη στρατιωτική χρήση του μετασύμπαντος. Δηλαδή, οι πολιτικές και στρατιωτικές αποφάσεις μπορεί να λαμβάνονται με βάση τις προσομοιώσεις μετασυμβόλων, αλλά να μην μπορούν να αναλυθούν οι ανθρώπινοι παράγοντες που οδήγησαν στη δημιουργία τέτοιων στρατιωτικών προσομοιώσεων εξαρχής.
Τα Metaverses μπορούν επίσης να σχεδιαστούν ώστε να αντικατοπτρίζουν τις εθνικές αξίες και τα ιδανικά, με τα κράτη να σχεδιάζουν μετασύμπαντα που αντικατοπτρίζουν τις δικές τους πολιτικές και κουλτούρες όσον αφορά το σχεδιασμό και την προσομοίωση.
