Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Μετά την Ουκρανία, η Σκανδιναβία; « Η είσοδος της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα αναγκάσει τη Ρωσία να ενισχύσει τα βορειοδυτικά της σύνορα», προειδοποίησε ο στενός συνεργάτης του προέδρου Πούτιν και ο αντιπρόεδρος του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας Ντμίτρι Μεντβέντεφ. «Θα ενισχύσουμε τις χερσαίες δυνάμεις και την αεράμυνα, θα αναπτύξουμε σημαντικές ναυτικές δυνάμεις στον Κόλπο της Φινλανδίας, και φυσικά δεν μπορεί να υπάρξει από-πυρηνικοποίηση της Βαλτικής», είπε ο Ρώσος αξιωματούχος, ανεβάζοντας επικίνδυνα το «θερμόμετρο» της έντασης, όπως χαρακτηριστικά έγραψε η σουηδική εφημερίδα Expressen.
«Για τον Πούτιν, η πολιορκία του Λένινγκραντ στον Β` Παγκόσμιο Πόλεμο, στην οποία οι Φινλανδοί στήριξαν τους Γερμανούς, δεν μπορεί να ξεχαστεί» , γράφει η Ιταλική επιθεώρηση Γεωπολιτικής «Limes».Η ιδέα ότι η γενέτειρά του, η Αγία Πετρούπολη, θα μπορούσε να απειληθεί από τους πυραύλους του ΝΑΤΟ, εκνευρίζει τον Ρώσο πρόεδρο ,σχεδόν όσο και η ιδέα του πανό του ΝΑΤΟ που αναρτήθηκε στον ορθόδοξο καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας, στο Κίεβο».
Με απλά λόγια, η αντίδραση της Μόσχας προοιωνίζεται σκληρή, σε περίπτωση που η Φινλανδία και η Σουηδία υποβάλουν από κοινού αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ στη σύνοδο κορυφής της Συμμαχίας, τον προσεχή Ιούνιο, στη Μαδρίτη. Την ένταξη συζήτησαν και φαίνεται ότι συμφώνησαν οι σοσιαλδημοκράτισσες πρωθυπουργοί των δύο σκανδιναβικών χωρών-η Φινλανδή, Σάνα Μάριν και η Σουηδέζα, Μαγκνταλένα Αντερσον. Και φυσικά η αίτηση ένταξης έγινε δεκτή από τον Γενικό Γραμματέα της Συμμαχίας, Γενς Στόλτενμπεργκ, που υποσχέθηκε «ταχεία ένταξη» των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ.
Η στρατηγική ισορροπία δυνάμεων ελάχιστα θα αλλάξει φυσικά, αν η Σουηδία και η Φινλανδία ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Οι ένοπλες δυνάμεις , ειδικά της Φινλανδίας, συνεργάζονται με το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο εδώ και πολύ καιρό. Πολιτικά, ωστόσο, ενδεχόμενη ένταξη στο ΝΑΤΟ γκρεμίζει τις γέφυρες προς την απαραίτητη πολιτική ύφεσης.
Μπούμερανγκ για τη Μόσχα
Οσο και αν ο δολοφονηθείς το 1986 πρωθυπουργός της Σουηδίας Ούλοφ Πάλμε μπορεί «να γυρίζει στον τάφο του», η μοιραία απόφαση του Πούτιν αποδεικνύεται από πολλές απόψεις μπούμερανγκ για τη Μόσχα Το Κρεμλίνο δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί μια τέτοια αλλαγή στην αρχιτεκτονική δομή ασφάλειας στην Ευρώπη. Οσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες; Η εξέλιξη αυτή ίσως να αποτελεί ακόμη έναν λόγο για να μην εργαστούν για μια γρήγορη επίτευξη της ειρήνης στην Ουκρανία.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι υπόλοιπες μεγάλες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ έχουν ήδη ξεκαθαρίσει ότι θα καλωσόριζαν την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Η υποστήριξη έρχεται τόσο από τη Γερμανία, καθώς και από τη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία και την Πολωνία. Ουδείς αμφιβάλλει φυσικά ,ότι η Φινλανδία και η Σουηδία, ως δημοκρατικά συνταγματικά κράτη, πληρούν όλα τα κριτήρια για ένταξη στη Συμμαχία .«Πρόκειται όμως για μια ιστορική στιγμή», γράφει η γαλλική Liberation, τονίζοντας ότι κάτι τέτοιο εθεωρείτο απίθανο πριν από λίγους μήνες. Είναι όμως μια στροφή 180 μοιρών που προκλήθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Από τις 24 Φεβρουαρίου και την έναρξη του πολέμου, οι δημοσκοπήσεις διαδέχονται η μία την άλλη στη Φινλανδία και όλες δείχνουν διχασμό: Στην αρχή, λιγότεροι από τους μισούς Φινλανδούς δήλωναν υπέρ της ένταξης στο ΝΑΤΟ, αλλά στις τελευταίες δημοσκοπήσεις οι θετικές γνώμες έχουν φτάσει στο 68%. Μήπως τελικά ο Πούτιν αντί να αποδυναμώσει τη Βορειοατλαντική Συμμαχία, πετυχαίνει το ακριβώς αντίθετο; «Αντί να διχάσει το ΝΑΤΟ και να εμποδίσει την ανάπτυξή του, το ένωσε. Αν η εισβολή στην Ουκρανία ήταν κάπου επιτυχής, είναι στο ότι ωθησε πρώην αδέσμευτες χώρες στην αγκαλιά του ΝΑΤΟ», γράφουν οι New York Times. Ο ελληνικής καταγωγής, πρώην Διοικητής των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, ναύαρχος Τζέιμς Σταυρίδης, λέει μάλιστα ότι ο πρόεδρος Πούτιν, διατάσσοντας την εισβολή στην Ουκρανία, «ίσως να έκανε το καλύτερο πράγμα που συνέβη ποτέ στο ΝΑΤΟ»!
Τέλος η «Φινλαδοποίηση»
Αν Φινλανδία ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, τα σύνορα της στρατιωτικής συμμαχίας με τη Ρωσία σχεδόν θα διπλασιαστούν, καθώς η ρωσο-φινλανδική μεθόριος εκτείνεται σε μήκος 1340 χιλιομέτρων. Η Φινλανδία κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Ρωσία το 1917. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Φινλανδικός στρατός απέκρουσε μια εισβολή σοβιετικών στρατευμάτων και προκάλεσε μεγάλες απώλειες στον Κόκκινο Στρατό.
Οι μάχες έληξαν με μια ειρηνευτική συμφωνία, με αποτέλεσμα η Φινλανδία να παραχωρήσει παραμεθόριες περιοχές στη Σοβιετική Ένωση. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το Ελσίνκι συμφώνησε να παραμείνει ουδέτερο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, με αντάλλαγμα την παροχή εγγυήσεων από τη Μόσχα για μη εισβολή. Μια στρατηγική που έχει γραφτεί στα γεωπολιτικά λεξικά, με τη φράση «Φινλανδοποίηση». Τώρα, υπάρχει κίνδυνος, να ξεσπάσει άλλο ένα θερμό μέτωπο.
«Το πολιτικό πλαίσιο και το πλαίσιο ασφάλειας στην Ευρώπη έχει αλλάξει σημαντικά. Η ουδετερότητα δεν έχει πλέον νόημα για ένα κράτος μέλος της ΕΕ το 2022 και κυρίως δεν προσφέρει καμία προστασία, γράφει η αυστριακή εφημερίδα Die Presse. Ακόμη και στην παραδοσιακά ουδέτερη Ελβετία, πληθαίνουν οι φωνές κατά της «φινλαδοποίησης»: «Η ουδετερότητα δεν είναι αυτοσκοπός», υποστηρίζει η ελβετική Neue Zurcher Zeitung.
Η αντιπαράθεση ΝΑΤΟ-Ρωσίας διευρύνεται λοιπόν κατά μήκος του 20ου Μεσημβρινού, που κατεβαίνει από την Νορβηγία και φτάνει –μέσω Πολωνίας-ως την Ελλάδα. Μια «κόκκινη γραμμή», ένα νέο «τείχος» σχηματίζεται ανάμεσα στο λεγόμενο Ρωμαϊκό Trimarium (Βαλτική, Αδριατική, Μαύρη Θάλασσα) . Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που φοβούνται για ένα ενιαίο θέατρο Ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης από τον Αρκτικό Ωκεανό ως τη Μεσόγειο. Η εποχή της ουδετερότητας έχει τελειώσει…
