Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Οι δημοσκοπήσεις δεν θα μπορούσαν να αποδειχτούν πιο εσφαλμένες στην Πορτογαλία! Αντί για «μια μάχη στήθος με στήθος»-όπως προέβλεπαν σχεδόν όλες οι προεκλογικές έρευνες- ανάμεσα στο Σοσιαλιστικό κόμμα του πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα και το κεντροδεξιό Σοσιαλδημοκρατικό του Ρούι Ρίο, οι ψηφοφόροι και η κάλπη, είχαν άλλη γνώμη. Το Σοσιαλιστικό κόμμα απέσπασε το 41,7% των ψήφων και την απόλυτη πλειοψηφία στη νέα Βουλή με 117 και ίσως 119 έδρες (αναμένεται η ψήφος των αποδήμων), σε σύνολο 230.
«Προσωπικά, η νίκη είναι ένα ορόσημο για τον Αντόνιο Κόστα, καθώς θα τον καταστήσει τον πρωθυπουργό που θα διατηρήσει το αξίωμά του περισσότερο από κάθε άλλο προκάτοχό του, από την Επανάσταση των Γαρυφάλλων», γράφει η ισπανική El Pais. Ο Κόστα αναμένεται να ξεπεράσει και τον συντηρητικό Ανιμπαλ Καβάκο Σίλβα, που παρέμεινε στην πρωθυπουργία για 10χρόνια,από το 1985 ως το 1995.
Οι επίγονοι του Καβάκο Σίλβα δεν τα πήγαν καλά στις χθεσινές εκλογές. Αν και ο ηγέτης της κεντροδεξιάς Ρούι Ρίο, εμφανιζόταν στις δημοσκοπήσεις να προηγείται του Αντόνιο Κόστα, δεν κατάφερε να το αποδείξει στην κάλπη. Και τώρα αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να υποβάλει την παραίτησή του από την ηγεσία του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος.Το κεντροδεξιό κόμμα του (PSD) έλαβε μόλις το 27,8% και 71 έδρες, οκτώ λιγότερες από το 2019. Την έκπληξη έκανε το ακροδεξιό Chega, που είχε προηγουμένως μόνο έναν βουλευτή, τώρα έγινε το τρίτο ισχυρότερο κόμμα στο κοινοβούλιο με 7,1% και 12 έδρες.
Ήττα της Αριστεράς
Τα δύο αριστερά κόμματα που είχαν υποστηρίξει την κυβέρνηση Κόστα στην απερχόμενη βουλή, αλλά την ανέτρεψαν-,καταψηφίζοντας τον προϋπολογισμό του 2022 και αξιώνοντας πιο φιλο-λαϊκά κοινωνικά μέτρα- είδαν την επιρροή τους να μειώνεται: Το Bloco με 4,46% εκλέγει πέντε βουλευτές (από 19) και η συμμαχία Κομμουνιστών-Πρασίνων (CDU) απέσπασε το 4,39% και έξι βουλευτές (από 12). Το Bloco είχε το χειρότερο αποτέλεσμα από το 2002, χάνοντας 252.000 ψήφους, που μετατοπίστηκαν στους Σοσιαλιστές Τόσο ο κομμουνιστής ηγέτης Χερόνιμο ντε Σόουζα ,όσο και η επικεφαλής του Bloco, Καταρίνα Μαρτέν ,απέδωσαν την ήττα τους «στην τεχνητή και ψεύτικη πόλωση», κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συμμετοχή στις εκλογές ήταν στο 58% , σχεδόν 10 μονάδες υψηλότερη από ό,τι το 2019 ,παρά την πανδημία.
«Αυτή είναι η νίκη της σεμνότητας, της εμπιστοσύνης και της σταθερότητας», φώναξε ο νικητής των εκλογών Αντόνιο Κόστα, απευθυνόμενος στους οπαδούς του, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. «Η απόλυτη πλειοψηφία δεν είναι απόλυτη εξουσία, δεν κυβερνά μόνη της, είναι ευθύνη να κυβερνάς για όλους τους Πορτογάλους», πρόσθεσε ο Πορτογάλος πρωθυπουργός, αφήνοντας πίσω του έξι χρόνια κυβέρνησης μειοψηφίας. Είναι η δεύτερη φορά που το Σοσιαλιστικό κόμμα καταφέρνει να ξεπεράσει τις 116 έδρες και το φράγμα της απόλυτης πλειοψηφίας .Η προηγούμενη ήταν το 2005, υπό την ηγεσία του Ζοζέ Σόκρατες, επίσης σοσιαλιστή, και κανείς δεν θέλει να θυμάται από τη σημερινή ηγετική ομάδα του Κόστα. Ο Σόκρατες βρίσκεται υπό δικαστική δίωξη , κατηγορούμενος για διαφθορά!
Αφήνοντας πίσω του την χείριστη κληρονομιά Σόκρατες, το 2015 ο Κόστα διαπραγματεύτηκε με τα δύο κόμματα της Αριστεράς ένα κυβερνητικό πρόγραμμα, αντιστρέφοντας με σημαντικά μέτρα την προηγούμενη περίοδο λιτότητας. Ο κατώτατος μισθός, οι συντάξεις και οι μισθοί του δημόσιου τομέα αυξήθηκαν, αν και αργά. Οι φόροι για τις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα μειώθηκαν και τα υψηλότερα εισοδήματα, αναγκάστηκαν να συνεισφέρουν περισσότερα.
Άλλαξε ο χάρτης στη Δεξιά
Η τρίτη κοινοβουλευτική περίοδος του Κόστα θα είναι πολύ πιο άνετη από τις δύο προηγούμενες, αν και μπροστά θα έχει μια πιο εχθρική αίθουσα στη Βουλή: Στα δεξιά, ο χάρτης επαναδιαμορφώθηκε αντίστροφα από αυτό που συνέβη στην κεντρο-αριστερά. Δύο δεξιοί πολιτικοί σχηματισμοί –πολύ πιο επιθετικοί από το PSD-το ακροδεξιό Chenga και η Φιλελεύθερη Πρωτοβουλία, αύξησαν σημαντικά τις δυνάμεις τους, σε βάρος της παραδοσιακής κεντροδεξιάς: Το Chenga κατάφερε να γίνει η τρίτη δύναμη με τον ηγέτη του κόμματος Αντρέ Βεντούρα να επικρίνει το κεντροδεξιό PSD, το κόμμα στο οποίο ανήκε του μέχρι το 2018, ότι «δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στις ευθύνες του». Ο Βεντούρα βάζει τέλος στην πορτογαλική «εξαίρεση» στην Ευρώπη, αφού ήταν από τις τελευταίες χώρες που δεν είχαν δει σημαντική άνοδο της ακροδεξιάς.
Η Φιλελεύθερη Πρωτοβουλία επίσης, η οποία διαθέτει τώρα οκτώ βουλευτές (από έναν), γίνεται η τέταρτη δύναμη, γεγονός που δίνει μεγάλη ώθηση στον ηγέτη της, Ζοάο Κότριμ ντε Φιγκουερέιδο.
Το κόμμα αυτό υπερασπίζεται τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό στην οικονομία και η διαφορά με το Chega έγκειται περισσότερο σε θέματα όπως η ευθανασία, που η ακροδεξιά απορρίπτει.
Το μεγάλο θύμα των εκλογών ήταν όμως το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα CDS-PP , που για πρώτη φορά από την ίδρυση της δημοκρατίας το 1975, δεν κατάφερε να εκπροσωπηθεί στη νέα βουλή .Ο αρχηγός του κόμματος Φρανσίσκο Ροντρίγκες ντος Σάντος ανέλαβε την ευθύνη, ανακοινώνοντας την παραίτησή του.
