Του Μιχάλη Ψύλου
Μαρξ, Λένιν, Μάο και τώρα…Σι Τζιπίνγκ. Ο Κινέζος πρόεδρος μπαίνει πλέον στο πάνθεον της προσωπολατρίας, με την υπόσχεση να μετατρέψει τη χώρα του σε υπερδύναμη, που θα ξεπεράσει κάθε άλλη, μέχρι τα μέσα του αιώνα. Η έκτη Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚ Κίνας, εξέδωσε την περασμένη Πέμπτη μια ιστορική απόφαση: Καταργεί και επίσημα την παλιά αρχή της «συλλογικής ηγεσίας», όπως εξηγούν διπλωμάτες.
«Ετοιμάζει την επανεκλογή του Σι Τζινπίνγκ στο συνέδριο του ΚΚ τον επόμενο χρόνο και του δίνει απόλυτη εξουσία», δήλωσε ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Γου Τσιανγκ .Με αυτόν τον «δημοκρατικό συγκεντρωτισμό», το κόμμα εξυψώνει τον Σι στο ίδιο επίπεδο με τον Μάο Τσε Τούνγκ και τον Ντεγκ Σιαοπίνγκ -τους δύο ιστορικούς ηγέτες του κόμματος. Γιατί ο μεν πρώτος ηγήθηκε της κομμουνιστικής επανάστασης και ο δεύτερος γιατί άλλαξε την πορεία της χώρας στην κατεύθυνση του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης.
Το εντυπωσιακό είναι ότι ο Σι Τζινπίνγκ είναι μόλις ο τρίτος (από τους πέντε) επικεφαλής του κινέζικου κράτους μετά την επικράτηση του ΚΚ Κίνας, που του αποδίδεται τέτοια τιμητική θέση στην ιστορία του Κόμματος. Μόνο δύο τέτοιες αποφάσεις είχαν ληφθεί στο παρελθόν: Η πρώτη το 1945 με πρωτοβουλία του Μάο Τσε Τουνγκ και η δεύτερη το 1981 με πρωτοβουλία του Ντενγκ Σιαοπίνγκ. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι ο Σι αναδεικνύεται σε ισόβιο ηγέτη της Κίνας χώρας, που θα επιχειρήσει να κάνει πράξη το «κινεζικό όνειρό» του: Έναν κόσμο που θα κυριαρχείται από την Κίνα ως το 2049! Όταν οι Κινέζοι θα γιορτάζουν τότε, την 1η Οκτωβρίου, την 100η επέτειο από την ανακήρυξη της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας από τον «Μεγάλο Τιμονιέρη», Μάο Τσε Τουνγκ.
Ο κόσμος του Σι στα μέσα του αιώνα
Το πώς θα έμοιαζε φυσικά ένας κόσμος σε τρεις δεκαετίες, στον οποίο η ηγετική δύναμη θα διοικούνταν από ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, είναι πολύ δύσκολο να το φανταστούμε. Δεν θέλουμε κιόλας. Αλλωστε, η κλιματική κρίση, θα έχει μέχρι τότε πολύ σοβαρές επιπτώσεις -και γεωπολιτικές-στις διεθνείς σχέσεις. Κάτι που φυσικά δεν πρόκειται να συζητηθεί από τώρα, στη διαδικτυακή συνάντηση κορυφής που θα έχει ο Σι με τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν την προσεχή Τρίτη. Μια συνάντηση στην οποία ο Κινέζος Πρόεδρος θα εμφανιστεί πολύ ενισχυμένος μετά την τελευταία «ιστορική» απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής. Αλλωστε και σήμερα, η Κίνα είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που διαμορφώνουν ήδη τον 21ο αιώνα. Το Κόμμα θέλει να μεταφέρει στη διεθνη κοινότητα την ιδέα ότι η Κίνα είναι πάνω από όλα ένας πολιτισμός με ιστορία πολλών χιλιάδων ετών. Η ταυτότητα του οποίου δεν έχει υποστεί αλλαγές μεταξύ της αυτοκρατορικής, της δημοκρατικής και της κομμουνιστικής εποχής.Σύμφωνα με αυτή την αφήγηση, το ΚΚΚ θα αντιπροσωπεύει ένα είδος «κόκκινης δυναστείας» , που κληρονόμησε από τους ηγεμόνες του παρελθόντος το έργο της αποκατάστασης της χώρας, ως σύγχρονης υπερδύναμης.
Η απροσδόκητη συμφωνία Ηνωμένων Πολιτειών-Κίνας για το κλίμα, στο περιθώριο της διάσκεψης κορυφής του ΟΗΕ στη Γλασκώβη, φαίνεται να ηρεμεί κάπως τα πνεύματα και να εξομαλύνει τις αντιθέσεις. Προς αποφυγή αμφιβολιών, η συνάντηση δεν θα αλλάξει ουσιαστικά τον ανταγωνισμό μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Η σινο-αμερικανική διακήρυξη για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής θέλει να δείξει βέβαια ότι οι δύο υπερδυνάμεις μιλούν μεταξύ τους και ότι ενδιαφέρονται για την ποιότητα ζωής των πολιτών τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα βολικό για το Πεκίνο, το οποίο πρέπει να μειώσει τα υψηλά ποσοστά ρύπανσης που προκαλεί η κινεζική βιομηχανία. Ωστόσο, η κινεζική κυβέρνηση είναι απίθανο να λάβει μέτρα σε αυτόν τον τομέα που θα έθεταν σε σοβαρό κίνδυνο τις οικονομικές επιδόσεις της Λαϊκής Δημοκρατίας. Ειδικά τώρα που ο ανταγωνισμός με την Αμερική εντείνεται.
Εγκάρδιο κλίμα …λυκοφιλίας
Σε κάθε περίπτωση, το κλίμα της συνόδου μεταξύ Μπάιντεν και Σι αναμένεται ότι θα είναι μάλλον εγκάρδιο.Εστω και στο πλαίσιο μιας …λυκοφιλίας. Ο Λευκός Οίκος δεν χρειάζεται ιδιαίτερα να ανεβάσει τους τόνους, όπως έκανε κατά τη συνάντηση στην Αλάσκα τον περασμένο Μάρτιο. Η αμερικανική τακτική της αντι-Κινεζικής συμμαχίας στον Ινδο-Ειρηνικό ,αποδεικνύεται άλλωστε ,αποτελεσματική. Κυρίως χάρη στον αυξανόμενο συντονισμό με την Ιαπωνία, την Αυστραλία και την Ινδία, στο πλαίσιο του τετραμερούς διαλόγου για την κοινή ασφάλεια στην περιοχή.
Στη σύνοδο κορυφής της Τρίτης, ο Πρόεδρος Μπάιντεν θα επιχειρήσει να δείξει ότι συνεργάζεται και με το Πεκίνο ,για να καθησυχάσει επίσης τους περιφερειακούς συμμάχους και εταίρους ότι δεν θέλει να ξεκινήσει πόλεμο στην Θάλασσα της Κίνας.
Αλλά και ο Πρόεδρος Σι θα αξιοποιήσει στο έπακρο τη φιλική ατμόσφαιρα στη συνάντηση, για να ενισχύσει την εσωτερική σταθερότητα εν αναμονή του Συνεδρίου του Εθνικού Κόμματος. Σε μια περίοδο μάλιστα που τα τεράστια προβλήματα στον τομέα των ακινήτων -βλέπε Evergrande και όχι μόνο- αλλά και η πανδημία του κορονοϊο, μπορεί να εντείνουν την εσωτερική κοινωνική αναταραχή. Η διαφαινόμενη αποκλιμάκωση στις σινο-αμερικανικές σχέσεις θα αποτρέψει ίσως και τον κίνδυνο μιας Κινεζικής επίθεσης στην Ταϊβάν, αν και δεν φαίνεται ότι το Πεκίνο θα σταματήσει τα αεροναυτικά γυμνάσια και την επίδειξη δύναμης στην περιοχή.
Το Πεκίνο ίσως να πιστεύει ότι με αυτόν τον τρόπο μπορεί να πείσει την Ταϊπέι ότι η εθελοντική ενοποίηση είναι ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί ο πόλεμος. Ωστόσο, μια τέτοια τακτική θα μπορούσε με τη σειρά της να τροφοδοτήσει τη στρατιωτική ανάμιξη της Ουάσιγκτον για τη στήριξη της άμυνα της Ταϊβάν.
