Ελίζα Καραγιώργη
[email protected]
Η Βρετανία και η Γαλλία κατηγορούν η μία την άλλη για το θέμα της αλιείας ξανά. Ποιος έχει δίκιο;
Τελεσίγραφο, κλήσεις, απειλές. Η σύγκρουση μεταξύ Παρισιού και Λονδίνου για το αλιευτικό ζήτημα έχει ξεκάθαρα κλιμακωθεί τις τελευταίες ώρες. Ενώ η απαγόρευση πρόσβασης των Βρετανών αλιέων στα περισσότερα γαλλικά λιμάνια, ως αντίποινα για τον ανεπαρκή αριθμό αδειών που χορήγησε το Λονδίνο σε μηχανότρατες στη Γαλλία, επρόκειτο αρχικά να τεθεί σε ισχύ τη Δευτέρα το βράδυ τα μεσάνυχτα, το Λονδίνο έδωσε, τη Δευτέρα το πρωί, δύο μέρες διορία στη Γαλλία.
Διαφορετικά, το Ηνωμένο Βασίλειο θα ενεργοποιούσε για πρώτη φορά τον μηχανισμό επίλυσης διαφορών που προέβλεπε η συμφωνία μετά το Brexit για να ζητήσει αποζημίωση. Μια συνάντηση τελευταίας ευκαιρίας στις Βρυξέλλες μεταξύ Γάλλων και Βρετανών διαπραγματευτών, παρουσία εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιχείρησε το βράδυ της Δευτέρας να αποφευχθεί η κρίση. «Η συζήτηση θα συνεχιστεί αύριο», είπε ο Εμανουέλ Μακρόν. Το αγγλο-νορμανδικό νησί Τζέρσεϊ, προσφέρθηκε να χορηγήσει, μέχρι τον Ιανουάριο, 49 επιπλέον άδειες σε Γάλλους ψαράδες για να ηρεμήσουν τα πράγματα.
Τα ψάρια συμβάλλουν ελάχιστα στα εθνικά εισοδήματα και των δύο χωρών – 0,06% της οικονομίας της Γαλλίας και 0,1% της οικονομίας του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά θα μπορούσε παρόλα αυτά να προκαλέσει έναν εμπορικό πόλεμο και να «δηλητηριάσει» τη σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με τους πλησιέστερους γείτονές του.
Δεν είχε ήδη γίνει το Brexit;
Όπως θα θυμούνται με χαρά όσοι έχουν εντρυφήσει στο Brexit, οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο της Βρετανίας από το μπλοκ διεξήχθησαν σε δύο φάσεις. Η πρώτη κάλυπτε τη διαδικασία διαζυγίου – τη λεγόμενη Συμφωνία Αποχώρησης – η οποία αφορούσε τα δικαιώματα των πολιτών, το νομοσχέδιο που αντιμετωπίζει το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ρυθμίσεις για τη Βόρεια Ιρλανδία και υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2020.
Η επακόλουθη εμπορική συμφωνία — η Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας (TCA) — συνήφθη την παραμονή των Χριστουγέννων πέρυσι και κάλυπτε το εμπόριο αγαθών, αλλά περιλάμβανε και επενδυτικά κεφάλαια, διατάξεις για τα ψάρια και την προστασία δεδομένων.
Και οι δύο συμφωνίες άφησαν πολλές λεπτομέρειες απροσδιόριστες, τις οποίες έπρεπε να χειριστεί ένα δίκτυο επιτροπών και ομάδων εργασίας που θα υπολόγιζαν πώς θα λειτουργούσαν τα πράγματα στην πράξη.
Έτσι, ενώ οι βασικές συμφωνίες έχουν κλείσει, αυτές οι δομές, μόλις ξεκινούν.
Ποιος έχει λοιπόν δίκιο για τα ψάρια;
Το Brexit τερμάτισε τη συμφωνία στον κόλπο Granville μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και των αυτόνομων κυβερνήσεων των Νήσων της Μάγχης, η οποία έδωσε δικαιώματα στα γαλλικά σκάφη που αλιεύουν στα νερά του Τζέρσεϊ και του Γκέρνσεϊ.
Η εμπορική συμφωνία του Brexit περιείχε μια συμφωνία για την αλιεία — αλλά οι Γάλλοι και οι Βρετανοί έχουν αντίθετες ερμηνείες.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το κείμενο είναι διφορούμενο: οι Γάλλοι αλιείς επιτρέπεται να συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται στα ύδατα των Νήσων της Μάγχης, εφόσον μπορούν να αποδείξουν ότι είχαν ψαρέψει προηγουμένως εκεί, αλλά δεν διευκρινίζει ποια στοιχεία χρειάζονται.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θέλει δεδομένα θέσης που να δείχνουν την αλιευτική δραστηριότητα στα ύδατά του καθώς και μια καταγραφή των αλιευμάτων.
Οι βρετανικές αρχές αναγνωρίζουν ότι πολλά μικρά σκάφη που δεν φέρουν συστήματα GPS μπορεί να δυσκολεύονται να παράγουν τέτοια στοιχεία. Υποστηρίζουν επίσης ότι ορισμένοι ψαράδες μπορεί να είχαν άδεια να ψαρεύουν στα νερά των Νήσων της Μάγχης πριν από το Brexit, αλλά ποτέ δεν την χρησιμοποίησαν, επομένως δεν θα πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις βάσει των νέων κανόνων.
Οι Γάλλοι ψαράδες, ωστόσο, αντιτείνουν ότι η εμπορική συμφωνία του Brexit προβλέπει τη συνέχεια της αλιείας σε αυτά τα ύδατα. Λένε ότι έχουν τηρήσει σχολαστικά ημερολόγια που αποδεικνύουν ότι λειτουργούσαν νόμιμα στα βρετανικά ύδατα πριν από το Brexit και ότι οι Βρετανοί είναι απλώς δύσκολοι.
Πόσα σκάφη επηρεάζονται;
Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου λέει ότι έχει δεχθεί το 98% των αιτήσεων της ΕΕ για άδειες — περίπου 1.700 άδειες, από τις οποίες περισσότερες από 700 έχουν εκδοθεί σε γαλλικά πλοία.
Ορισμένες από τις άδειες που αμφισβητούνται από τους Γάλλους σχετίζονται με εκδόσεις αδειών από τη Τζέρσεϊ και το Γκέρνσεϊ. Οι Γάλλοι υποστηρίζουν ότι μόνο το 90,3% των συνολικών αιτήσεων έχουν εγκριθεί.
Από την περασμένη εβδομάδα, το Jersey είχε χορηγήσει άδειες αλιείας σε 162 γαλλικά σκάφη. Από αυτές, τα 113 έλαβαν μόνιμες άδειες, μια αύξηση κατά δύο από την έναρξη της σειράς. Σε άλλα 49 σκάφη δόθηκε προσωρινή άδεια, αυξημένη κατά 18. Αυτά τα σκάφη θα επιτρέπεται να ψαρεύουν στα ύδατα του Τζέρσεϊ έως τις 31 Ιανουαρίου 2022, αλλά πρέπει να χρησιμοποιήσουν αυτόν τον χρόνο για να παράσχουν στην κυβέρνηση του Τζέρσεϊ πρόσθετα δεδομένα για να εξασφαλίσουν μόνιμη άδεια.
Αυτό αφήνει 55 γαλλικά σκάφη ακόμα να περιμένουν άδεια. Από την Κυριακή δεν μπορούν να ψαρέψουν στα νερά του Τζέρσεϊ.
Ένα συμβολικό ζήτημα
Φυσικά όλο αυτό το θέμα δεν γίνεται μόνο για 55 βάρκες.
Το ψάρεμα αντιπροσωπεύει ένα μικρό ποσοστό του ΑΕΠ για τη Βρετανία και τη Γαλλία, αλλά είναι πολύ συμβολικό και στις δύο χώρες.
Οι Γάλλοι φοβούνται ότι εάν επιτραπεί στο Ηνωμένο Βασίλειο να μπει τόσο νωρίς σε αυτή την αλιευτική σειρά στη νέα σχέση ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου, που θα μπορούσε να αποτελέσει προηγούμενο για άλλες διαφωνίες μετά το Brexit.
Ο Γάλλος πρωθυπουργός Ζαν Καστέξ έγραψε την Πέμπτη στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μια επιστολή ζητώντας περισσότερη υποστήριξη από την ΕΕ.
Ο Καστέξ ότι οι Βρυξέλλες πρέπει να δείξουν στο κοινό ότι «είναι πιο επιζήμιο να φύγεις από την ΕΕ παρά να παραμένεις». Υποστήριξε ότι εάν δεν μπορεί να βρεθεί συμβιβασμός μέσω μιας συνάντησης ΕΕ-ΗΒ. Το Συμβούλιο Εταιρικής Σχέσης, το οποίο επιβλέπει την εμπορική συμφωνία, η ΕΕ θα πρέπει να λάβει «διορθωτικά μέτρα», ιδίως με τη θέσπιση δασμών σε ορισμένα προϊόντα θαλασσινών.
Το Παρίσι θέλει η ΕΕ να διασφαλίσει ότι η Βρετανία θα τηρήσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε έναντι του μπλοκ σε άλλους τομείς και θα αποτρέψει περαιτέρω εκπλήξεις τα επόμενα χρόνια.
Οι γαλλικές προεδρικές εκλογές του επόμενου έτους μπορεί επίσης να διαδραματίσουν ρόλο, με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να θέλει να καταστήσει σαφές στις εγχώριες ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις ότι η ζωή εκτός ΕΕ «είναι δύσκολη», όπως αναφέρει το Politico.
Τι θα μπορούσε να κάνει η Γαλλία;
Η γαλλική κυβέρνηση δήλωσε ότι θα επιβάλει «στοχευμένα μέτρα» εάν δεν επιλυθεί το ζήτημα της αλείας. Αρχικά είχε προγραμματιστεί για τα μεσάνυχτα της Τρίτης, ο Μακρόν είπε ότι η κυβέρνησή του θα αναβάλει τη δράση αντιποίνων κατά της Βρετανίας το τέλος της Τρίτης.
Αυτά περιλαμβάνουν την αποτροπή της αποβίβασης βρετανικών αλιευτικών σκαφών στα γαλλικά λιμάνια, την αύξηση των συνοριακών και υγειονομικών ελέγχων σε προϊόντα του Ηνωμένου Βασιλείου, την ενίσχυση των ελέγχων ασφαλείας στα βρετανικά σκάφη και αύξηση των ελέγχων στα φορτηγά που κινούνται μεταξύ των δύο χωρών.
Αυτό θα μπορούσε να δει τα ψάρια και τα θαλασσινά που αλιεύονται από Βρετανούς ψαράδες να σαπίζουν, προειδοποίησε ο Κρις Χάγκινς καθηγητής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Suffolk που έχει μελετήσει τη διακυβέρνηση της αλιείας μετά το Brexit.
Οι Βρετανοί ψαράδες σε αυτήν την κατάσταση μπορεί να προσπαθήσουν να εκφορτώσουν τα αλιεύματά τους στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου υπάρχει μια μικρότερη αγορά. Θα μπορούσαν επίσης να δοκιμάσουν άλλα λιμάνια της ΕΕ, κυρίως βελγικά, αλλά η εμπορική συμφωνία για το Brexit θα το έκανε πολύ δύσκολο, είπε.
Εάν οι Γάλλοι αποφασίσουν να λάβουν στοχευμένα μέτρα, είναι πιθανό να χτυπήσουν βρετανικά σκάφη που ψαρεύουν στα γαλλικά ύδατα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που πιάνουν χτένια – ένα από τα αλιεύματα με την υψηλότερη αξία για τους Άγγλους ψαράδες. Αυτό πιθανότατα θα χαιρετίσει η γαλλική αλιευτική κοινότητα, η οποία τα προηγούμενα χρόνια παραπονέθηκε ότι οι Βρετανοί συνάδελφοί τους λεηλάτησαν αποθέματα χτενιών στα ανοικτά των ακτών της Νορμανδίας.
Το Παρίσι έχει επίσης προειδοποιήσει ότι ετοιμάζει περαιτέρω κυρώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν δασμούς στις προμήθειες ηλεκτρικής ενέργειας στο Τζέρσεϊ – μια απειλή που εκδόθηκε για πρώτη φορά τον Μάιο. Η Γαλλία ζήτησε επίσης από την ΕΕ να σταματήσει τη συνεργασία με τη Βρετανία σε άλλους τομείς έως ότου τελειώσει η διαμάχη – και οι Βρετανοί φοβούνται ότι αυτό οφείλεται σε καθυστερήσεις στη σύνδεσή τους με το πρόγραμμα χρηματοδότησης Ε&Α της ΕΕ, το Horizon Europe.
Τι σημαίνει αυτό για τον Μπόρις Τζόνσον
Η βρετανική κυβέρνηση, επίσης, κράτησε υψηλούς τόνους. Για τον Τζόνσον, το μεγαλύτερο έπαθλο είναι η αλλαγή του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας, το οποίο διέπει το εμπόριο μετά το Brexit μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Μεγάλης Βρετανίας.
Το Ηνωμένο Βασίλειο λέει ότι υπάρχουν προβλήματα με τα κεφάλαια του πρωτοκόλλου για θέματα όπως η διακυβέρνηση, αλλά οι Βρυξέλλες επιμένουν ότι η συμφωνία δεν είναι υπό επαναδιαπραγμάτευση και θέλει μόνο να συζητήσει τρόπους για να καταστήσει την εφαρμογή της λιγότερο επαχθή για τις επιχειρήσεις και τους ανθρώπους στη Βόρεια Ιρλανδία. Δύο εβδομάδες συνομιλιών δεν πέτυχαν πολλά.
Σε αυτό το σκηνικό, οι γαλλικές απειλές για την αλιεία ευνοούν τον Τζόνσον αυξάνοντας την υποστήριξη του βρετανικού κοινού για μονομερή δράση σχετικά με το πρωτόκολλο. Ένας Τόρις πρότεινε ότι η ΕΕ είναι πολύ αυστηρή στην επιβολή του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας και το Ηνωμένο Βασίλειο επιβάλλει την εμπορική συμφωνία κατά το γράμμα του νόμου για τα ψάρια, επομένως θα ήταν λογικό και οι δύο πλευρές να δώσουν έδαφος για να καταλήξουν σε ψήφισμα.
Οι επικριτές του Τζόνσον επισημαίνουν ότι μια διαμάχη με τους Γάλλους αποσπά την προσοχή από πολλά άλλα πράγματα που δεν πάνε καλά για τον πρωθυπουργό – συμπεριλαμβανομένων των προβλημάτων της εφοδιαστικής αλυσίδας, των ελλείψεων εργατικού δυναμικού και καυσίμων και της συνόδου κορυφής για το κλίμα COP26.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει προειδοποιήσει ότι θα αναστείλει μέρη του πρωτοκόλλου τις επόμενες εβδομάδες εάν η ΕΕ συνεχίσει να απορρίπτει τα αιτήματά της. Αυτή η μονομερής δράση θα επιτευχθεί με την ενεργοποίηση του άρθρου 16 του πρωτοκόλλου και θα περιοριστεί στους τομείς όπου δεν επιτυγχάνεται συμβιβασμός.
Η αναστολή του δίνει στο Λονδίνο χρόνο να συγκεντρώσει στοιχεία που να υποστηρίζουν την υπόθεσή του ότι η προσέγγιση του ΗΒ στη Βόρεια Ιρλανδία δεν υπονομεύει την ενιαία αγορά της ΕΕ και να πείσει τα κράτη μέλη της ΕΕ ότι ένας εμπορικός πόλεμος θα ήταν πολύ χειρότερος από τις αλλαγές που επιδιώκει η Βρετανία .
Το Παρίσι σκοπεύει να αποφύγει την παγίδα του Βρετανού πρωθυπουργού, που συνίσταται στο να θεωρήσει το ζήτημα της αλιείας ως γαλλο-βρετανική υπόθεση. «Είναι ένα ζήτημα μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου», απαντά η Γαλλία. Το Λονδίνο, από την πλευρά του, εξέφρασε την ανησυχία του για «τη ρητορική που προέρχεται από τη γαλλική κυβέρνηση τις τελευταίες ημέρες, συμπεριλαμβανομένης της πρότασης του Γάλλου πρωθυπουργού να τιμωρηθεί το Ηνωμένο Βασίλειο για την αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση».
