Ο νέος κορωνοϊός έχει ωθήσει τον πλανήτη στο μέλλον. Συχνά μα «βίαιες» ωθήσεις, ωστόσο, πολλοί έχουν υποστηρίξει πως η υγειονομική κρίση απλά επίσπευσε αλλαγές που ήδη βρίσκονταν στα σκαριά.
Αναλύοντας τους παράγοντες που τροφοδοτούν αυτήν την κίνηση προς τα εμπρός, οι Financial Times συνοψίζουν πέντε παράγοντες που μας σύστησε η πανδημία και τους οποίους θα βλέπουμε να συνεχίζουν να επηρεάζουν τον κόσμο το 2025, και αργότερα.
Πρώτος παράγοντας φυσικά η τεχνολογία. Η τεχνολογία και οι τηλεπικοινωνίες εξακολουθούν να αναδιαμορφώνουν την οικονομία και τις ζωές μας. Πλέον η ευρυζωνικότητα μαζί με το Zoom και άλλες παρόμοιες πλατφόρμες βίντεο και λογισμικά έχουν επιτρέψει σε ένα τεράστιο αριθμό ατόμων να εργάζεται από το σπίτι.
Μέχρι το 2025 είναι πιθανό αρκετές από αυτές τις αλλαγές της τηλεργασίας να έχουν αντιστραφεί, αλλά όχι με ολοκληρωτικό τρόπο. Ο κόσμος θα μπορεί και θα του επιτρέπεται να εργαστεί μακριά από το γραφείο. Και αυτή η αλλαγή θα συμπεριλάβει αναπόφευκτα εργαζόμενους που δουλεύουν στην πατρίδα τους αλλά και εργαζόμενους που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο εξωτερικό αυξάνοντας έτσι αυτό που θα χαρακτηρίζαμε ως «εικονική μετανάστευση».
Ο δεύτερος παράγοντας ονομάζεται ανισότητες. Πολλοί υψηλά αμειβόμενοι είχαν και πριν την πανδημία τη δυνατότητα να εργαστούν μακριά από το γραφείο την ώρα που οι περισσότεροι δεν μπορούσαν. Στις δυτικές χώρες πολλοί από αυτούς που έχουν πληγεί από την πανδημία αποτελούν μειονότητες, ενώ όσοι ήταν ήδη επιτυχημένοι εξακολουθούν να ευημερούν κατά την υγειονομική κρίση.
Πιθανό είναι επομένως πως μέχρι το 2025 να μην έχουν μειωθεί αυτές οι ανισότητες που η πανδημία έκανε ακόμα πιο ορατές. Οι δυνάμεις άλλωστε που τις έχουν εδραιώσει είναι πολύ ισχυρές. Πιο πιθανό έτσι είναι να παρατηρηθούν μικρές βελτιώσεις.
Αυτή η υπόθεση, ωστόσο, της διατήρησης των ανισοτήτων υποδεικνύει πως θα εξακολουθήσουν να πρωταγωνιστούν στην πολιτική ζωή οι λαϊκίστικες πολιτικές που γνωρίσαμε στο πρόσφατο παρελθόν.
Ο τρίτος παράγοντας είναι οικονομικός και αφορά το χρέος. Συνολικά τα χρέη έχουν αυξηθεί παντού τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Όποτε κάποια κρίση έχει διακόψει την δυνατότητα του ιδιωτικού τομέα να δανείζεται, αναλαμβάνουν την πρόσθετη δουλειά οι κυβερνήσεις. Αυτό είδαμε να γίνεται στην παγκόσμια οικονομική κρίση, αυτό είδαμε να γίνεται και στην υγειονομική κρίση.
Η πανδημία έχει οδηγήσει στην αύξηση του δανεισμού. Σύμφωνα με το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο, η αναλογία του παγκόσμιου χρέους προς την παγκόσμια παραγωγή εκτοξεύθηκε από το ήδη υψηλό 321% στο τέλος του 2019 στο 362% στο τέλος του φετινού Ιουνίου. Τέτοια τεράστια και ξαφνική αύξηση δεν έχει ξανασυμβεί εν καιρώ ειρήνης.
Ο τέταρτος παράγοντας αφορά την παγκοσμιοποίηση την οποία πολλοί θεωρούν πως ο κορωνοϊός την σκοτώνει. Σε ένα ρεαλιστικό μέλλον σαφώς και δεν θα διακοπούν οι διεθνείς συναλλαγές, ωστόσο, οι συναλλαγές ενδέχεται να αποκτήσουν περισσότερο τοπικό και εικονικό χαρακτήρα.
Μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, το εμπόριο έπαψε να αυξάνεται ταχύτερα από την παγκόσμια παραγωγή, όπως συνέβαινε τις προηγούμενες δεκαετίες. Αντίθετα, ακολούθησε τον ρυθμό της παγκόσμιας παραγωγής. Αυτή η επιβράδυνση αποδόθηκε στην απουσία των ευκαιριών, στο φρένο που μπήκε στην απελευθέρωση του παγκόσμιου εμπορίου και στον αυξανόμενο προστατευτισμό. Ο κορωνοϊός ενίσχυσε αυτές ακριβώς τις τάσεις με αποτέλεσμα οι εφοδιαστικές αλυσίδες να θέλουν να επαναπατριστούν, ή τουλάχιστον να αποδεσμευτούν από την Κίνα.
Η υγειονομική κρίση ενισχύει επίσης την περιφερειοποίηση, ειδικά στην Ασία. Ενδεικτική είναι η συμφωνία για την Περιφερειακή Συνολική Οικονομική Εταιρική Σχέση (RCEP) η οποία ενισχύει τους εμπορικούς δεσμούς δέκα χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας με την Αυστραλία, την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Νέα Ζηλανδία και την Νότια Κορέα.
Και τέλος, ο πέμπτος παράγοντας αφορά τις πολιτικές εντάσεις. Μια διάσταση αφορά την «θιγμένη» αξιοπιστία της φιλελεύθερης δημοκρατίας, με την άνοδο του αυταρχισμού σε πολλές χώρες και την αυξανόμενη δύναμη του γραφειοκρατικού δεσποτισμού της Κίνας.
Μια άλλη διάσταση αφορά την άνοδο του λαϊκισμού σε πολλές δυτικές χώρες, και κυρίως στις ΗΠΑ. Παρόλο η νίκη του Τζό Μπάιντεν σημαίνει μια ήττα για τον λαϊκισμό, το μεγάλο μερίδιο των ψηφοφόρων του Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει εξαφανιστεί.
Ωστόσο, ίσως η πιο σημαντική εξέλιξη στο γεωπολιτικό πεδίο αφορά τις αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Η διαμάχη αυτή αναγκάζει τις χώρες να διαλέξουν πλευρά. Και πάλι ο Covid-19 επιτάχυνε την διάσπαση, την απομάκρυνση. Ο Τραμπ κατηγόρησε την Κίνα για την πανδημία, και παρόλο που ο ίδιος φεύγει από την εξουσία πολλοί Αμερικανοί πολίτες ασπάζονται την άποψή του.
Πώς θα διαμορφωθεί επομένως το σκηνικό το 2025; Με λίγη τύχη οι οικονομίες θα έχουν ανακάμψει από το σοκ που προκάλεσε η πανδημία. Ωστόσο, πολλές θα είναι πιο φτωχές συγκριτικά με την απόδοσή τους προτού ο νέος κορωνοϊός κάνει την εμφάνισή του στον κόσμο.
Η μεγαλύτερα όμως πρόκληση εντοπίζεται στην αναγκαιότητα για παγκόσμια συνεργασία, η οποία δεν υπάρχει. Το να διατηρείς μια δυναμική παγκόσμια οικονομία, να εξασφαλίζεις την παγκόσμια ειρήνη και να διαχειριστείς τα παγκόσμια κοινά δεν ήταν ποτέ εύκολη υπόθεση. Μια εποχή, ωστόσο, όπου θα επικρατούν ο λαϊκισμός και οι διαμάχες μεταξύ τω κρατών σίγουρα δεν θα βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Ζούμε όλοι σε περίοδο την οποία χαρακτηρίζει η αναστάτωση. Η πανδημία το ανέδειξε αυτό, αλλά δεν το προκάλεσε. Οι προκλήσεις είναι τεράστιες και μέχρι το 2025 θα «παίζονται» ακόμα.
naftemporiki.gr
