Του Μιχάλη Ψύλου
Εκατομμύρια ευρώ χάνονται κάθε χρόνο στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω οικονομικής απάτης. Η ΕΕ άρχισε επίσης να εκταμιεύει ήδη -και για την επόμενη επταετία- δισεκατομμύρια ευρώ «φρέσκο» χρήμα από το Ταμείο Ανάκαμψης και ενδεχομένως κάποιοι να σχεδιάζουν να υφαρπάξουν «παράνομα» μέρος αυτών των κονδυλίων. Για τον λόγο αυτό η Κομισιόν αποφάσισε να συγκροτήσει πριν τέσσερις μήνες μια ανεξάρτητη αρχή για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Πρόκειται για τη Γενική Εισαγγελέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης(EPPO) που θα είναι σε θέση να ερευνά στα κράτη μέλη αδικήματα που αφορούν τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Επικεφαλής της υπηρεσίας και Γενική Εισαγγελέας , είναι η 48χρονη Ρουμάνα Λάουρα Κοβέτσι , πρώην ανώτατη δικαστικός στο Βουκουρέστι, που δεν δίστασε να συγκρουστεί με τα κυκλώματα διαφθοράς στη χώρα της. Κάτι που της στοίχισε την απομάκρυνσή της πριν δυο χρόνια από το αξίωμα της επικεφαλής στην υπηρεσία καταπολέμησης της διαφθοράς στη Ρουμανία. «Ήταν μια δύσκολη στιγμή με όσα συνέβαιναν στη χώρα. Ωστόσο, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι κατά τα τρία τελευταία χρόνια, η Δικαιοσύνη στη Ρουμανία βρισκόταν συνεχώς στο στόχαστρο με ποινικές διώξεις κατά εισαγγελέων και δικαστών», λέει η Κοβέτσι.
Όλα αυτά είναι παρελθόν όμως και σήμερα είναι στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά της διαφθοράς σε όλη την Ευρώπη . «Είμαστε το πρώτο εργαλείο για την υπεράσπιση του κράτους δικαίου στην ΕΕ» ,τονίζει η Κοβέτσι, από τα κεντρικά γραφεία της υπηρεσίας, στο Λουξεμβούργο. «Στο στόχαστρό μας: το οικονομικό και χρηματοπιστωτικό έγκλημα, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για κάθε δημοκρατική κοινωνία. Έχουμε έναν μεγάλο αριθμό περιπτώσεων που δεν έχουν αναφερθεί, υποτιμημένες και συχνά ακόμη ανεκτές, προς όφελος εγκληματικών οργανώσεων που θέλουν να υπονομεύσουν τους θεσμούς μας », προσθέτει.
Τριακόσιες έρευνες σε 100 ημέρες
Ήδη, τις πρώτες 100 ημέρες από την ανάληψη των καθηκόντων της, η Λάουρα Κοβέτσι έχει δρομολογήσει πάνω από 300 προκαταρκτικές έρευνες. «Προστατεύοντας τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμβάλλουμε σημαντικά στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς την Ένωση», σημείωσε η Γενική Εισαγγελέας κατά της Διαφθοράς.
Ο αναπληρωτής της Κοβέτσι, Άντρες Ρίτερ δίνει τα στοιχεία: «Μια ματιά στη ζημιά μέχρι τώρα από υποθέσεις διαφθοράς αρκεί, καθώς φτάνει τα 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ», λέει ο αναπληρωτής Γενικός Εισαγγελέας. «Το ποσό αυτό αθροιστικά καθιστά σαφές τι σημασία έχει το έργο μας », τονίζει ο Ρίτερ.
Ένα από τα πρώτα κρούσματα διαφθοράς προήλθε από τη Γερμανία. Επρόκειτο για φορολογική απάτη μεγάλης κλίμακας. Η Γενική Εισαγγελία της ΕΕ ξεκίνησε την έρευνα στο Μόναχο ,αλλά γρήγορα επεκτάθηκε στην Ολλανδία, τη Σλοβακία, τη Βουλγαρία και την Ουγγαρία. Οι ερευνητές ανέλαβαν συντονισμένη δράση και στις πέντε χώρες.
Η διαφθορά και η απάτη σχετικά με επιδοτήσεις αναγκάζουν την ΕΕ να χάνει περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο. Αυτή η ανεπάρκεια πρέπει να αποκατασταθεί, επίσης με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.
Είκοσι δύο Ευρωπαίοι εισαγγελείς
Στο έργο της Ανεξάρτητης Αρχής μετέχουν συνολικά 22 Ευρωπαίοι Εισαγγελείς, που ερευνούν πιθανά ποινικά αδικήματα που στρέφονται κατά των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ιδιαίτερο για τη νέα Εισαγγελία είναι ότι ενώ τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα βασίζονταν πάντα στις εθνικές διοικήσεις για την εφαρμογή μέτρων κατά της διαφθοράς, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν τώρα απευθείας τον πρώτο λόγο. «Κατά μια έννοια, αυτή είναι μια νέα έννοια στην Ευρώπη», εξηγεί ο καθηγητής Νομικής Φράντς Μάγιερ από το Πανεπιστήμιο του Μπίλεφελντ, προσθέτοντας ότι μέχρι τώρα ,η ΕΕ δεν είχε ασκήσει άμεσα κρατική εξουσία. «Η νέα Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει τώρα τη δυνατότητα να “πυροβολεί” – με μεταφορική έννοια. Μπορεί να ψάξει, να συλλάβει και αν χρειαστεί – μπορεί επίσης να κλωτσήσει μια πόρτα», τονίζει ο καθηγητής Μέγιερ. «Η ιστορία πηγαίνει πίσω, θα έλεγα, στα μέσα της δεκαετίας του ’90», λέει ο Τζον Φερβάελε, καθηγητής ποινικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης. «Ενώ υπήρχαν κατευθυντήριες γραμμές για την ποινική προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν έγινε τίποτα σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αποτελεσματική προστασία των ευρωπαϊκών οικονομικών. Έτσι, ο προϋπολογισμός της ΕΕ έχανε εκατομμύρια κάθε χρόνο ,λόγω οικονομικού εγκλήματος», προσθέτει.
Ο καθηγητής Φερβάελε εκφράζει την αισιοδοξία του για την εναρμόνιση του δικαίου σε ότι αφορά την οικονομική απάτη , σε όλα τα κράτη μέλη. «Μέχρι σήμερα, τα περισσότερα κράτη μέλη ισχυρίζονται ότι μπορούν να το κάνουν μόνοι τους. Δυστυχώς, οι αριθμοί δείχνουν ότι αυτό δεν είναι αλήθεια», τονίζει ο Ολλανδός καθηγητής. Με τον «εξευρωπαϊσμό» της επιβολής του νόμου μέσω της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, θα υπάρξει εναρμόνιση διαδικασιών και εργαλείων έρευνας καθώς και καλύτερη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών».
