Ένα δύσκολο ευρωπαϊκό φθινόπωρο γεμάτο αβεβαιότητα την οποία πυροδοτούν διάφοροι καθοριστικοί παράγοντες, από το Αφγανιστάν μέχρι τη μάχη για τις θεμελιώδεις αξίες του μπλοκ, προβλέπει σε ανάλυσή το Politico.
Με τίτλο «Το φθινοπωρινό άγχος των Βρυξελλών», το δημοσίευμα αναφέρει πως το φετινό καλοκαίρι έκρυβε μια σημαντική εξέλιξη για τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την κατάληψη της εξουσίας στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν και την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη χώρα. Αυτή εξέλιξη αναγκάζει τη Ευρώπη να αντιμετωπίσει σοβαρά υπαρξιακά ερωτήματα.
Και δεν είναι τα μόνα που έχει μπροστά της η ΕΕ, όπως αναφέρει το Politico τονίζοντας πως υπάρχουν και άλλοι αποσταθεροποιητικοί παράγοντες στο σκηνικό. Από τις γερμανικές εκλογές με το τέλος της εποχής Μέρκελ και την πανδημία του κορωνοϊού μέχρι την εσωτερική διερώτηση για αξίες της ΕΕ και πώς αυτές διαμορφώνονται από χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, οι Βρυξέλλες έχουν πολλή δουλειά μπροστά τους.
Το επόμενο κεφάλαιο στο Αφγανιστάν
Το Αφγανιστάν έχει πλέον περιέλθει στον έλεγχο των Ταλιμπάν με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ζωή των Αφγανών. Η αλλαγή στην πολιτική σκηνή της χώρας έχει καλλιεργήσει ανησυχίες για το τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την Ευρώπη σε δύο θέματα, τη σχέση της με τις ΗΠΑ και το μεταναστευτικό. Αναφορικά με το δεύτερο έχει ήδη υποστηριχθεί ότι οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν ενδέχεται να αποτελούν μεγαλύτερο πρόβλημα για την Ευρώπη παρά για τις ΗΠΑ.
Και γιατί αυτό; Γιατί ενέχει την πιθανότητα να αυξηθούν οι Αφγανοί που ζητούν άσυλο. Όπως αναφέρει το Politico, παρόλο που αρκετοί ηγέτες έκαναν συμβολικές κινήσεις με την υποδοχή προσφύγων, τα υπό επεξεργασία σχέδια του μπλοκ επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στην εξασφάλιση των συνόρων της ΕΕ και την απομάκρυνση των Αφγανών μεταναστών από αυτά – ακόμα κι αν αυτό σημαίνει χρηματοδότηση των προσπαθειών μετεγκατάστασης σε χώρες όπως το Ιράν και το Πακιστάν.
Μάλιστα, ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι τόσο επιφυλακτικοί για την επανεγκατάσταση των Αγφανών εντός των συνόρων τους, που δεν θέλουν καν να κάνουν παραλληλισμούς με την εισροή προσφύγων από την εμπόλεμη Συρία το 2015, φοβούμενοι ότι η σύγκριση θα τους δώσει κίνητρο να κατευθυνθούν προς την Ευρώπη.
Ωστόσο, αυτή η κίνηση ενδέχεται να ενδυναμώνει χώρες, όπως η Τουρκία, η Λευκορωσία και το Μαρόκο, που εργαλειοποιούν τους πρόσφυγες, όπως προειδοποίησε ο σύμβουλος μετανάστευσης της ΕΕ στην Oxfam, Ραφαέλ Σιλχάφ.
Αναφορικά με τη σχέση της ΕΕ με τον υποτιθέμενο πλησιέστερο σύμμαχό της, τις ΗΠΑ, πολλοί στην Ευρώπη έχουν έρθει σε αμηχανία σχετικά με την απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν από το Αφγανιστάν, αφήνοντας την Ευρώπη και τη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ με λίγες επιλογές.
Αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε ότι η απόφαση απλά προσαύξησε την απογοήτευση που είχαν δημιουργήσει οι ΗΠΑ με την προσέγγισή τους στη Συρία και τη Λιβύη.
Η πανδημία που είναι «πανταχού παρούσα»
Σίγουρα όχι ένας νέος αποσταθεροποιητικός παράγοντας μιας και διανύουμε αρκετούς μήνες υγειονομικής κρίσης, η πανδημία του νέου κορωνοϊού, ωστόσο, συνεχίζει να συνιστά μία πρόκληση.
Μετά την χλιαρή αρχή της ΕΕ στον αγώνα για τους εμβολιασμούς, η ΕΕ πέτυχε τελικά τον στόχο της να εμβολιάσει το 70% των ενηλίκων πολιτών της μέχρι το τέλος του καλοκαιριού. Το μπλοκ έχει επίσης εξασφαλίσει πολύ περισσότερες δόσεις από όσες χρειάζεται για να εμβολιάσει το 100% του πληθυσμού του, εφόσον το επιθυμούν.
Όπως αναφέρει το Politico, από πολλές οπτικές τα πράγματα πάνε καλά καθώς έχουν μειωθεί οι νοσηλείες και οι θάνατοι, οι χώρες πλησιάζουν στην πλήρη επαναλειτουργία τους, τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι καθ’ οδόν και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προέβλεψε τον Ιούνιο ότι οι οικονομίες της ΕΕ θα ανακάμψουν πλήρως εντός 18 μηνών.
Όλα αυτά δεν γίνεται, ωστόσο, να μην τα επισκιάζει ο μόνιμος παράγοντας της αβεβαιότητας και η παραλλαγή Δέλτα που έχει κυριεύσει την Ευρώπη προκαλώντας νέες αναζωπυρώσεις του ιού.
Παράλληλα, παρά το γεγονός πως πολλές χώρες προχωρούν στους εμβολιασμούς, υπάρχουν χώρες που μένουν πίσω. Η Βουλγαρία, για παράδειγμα, έχει εμβολιάσει πλήρως μόνο το 20 % των ενηλίκων.
Την ίδια ώρα, αυξάνονται οι ανησυχίες σχετικά με την πιθανή μειωμένη αποτελεσματικότητα των εμβολίων με την πάροδο του χρόνου. Ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ουγγαρίας, έχουν ήδη συμφωνήσει να προσφέρουν ενισχυτικά δόσεις σε ηλικιωμένους ή ευάλωτους πληθυσμούς.
Ο δρόμος για την επιστροφή στην κανονικότητα έχει επομένως αρκετά εμπόδια και αναπόφευκτα θα πάρει περισσότερο χρόνο για τον υπόλοιπο κόσμο, ειδικά στην περίπτωση που η ΕΕ δεν τηρήσει τις υποσχέσεις της για βοήθεια. Όπως αναφέρει το Politico, ενώ το μπλοκ έχει υποσχεθεί να δωρίσει 200 εκατομμύρια δόσεις σε αναπτυσσόμενες χώρες μέχρι το τέλος του έτους, είχε παραδώσει μόλις 7,9 εκατομμύρια από αυτές τις δόσεις στις αρχές Αυγούστου.
Και όλα αυτά ενώ δεν έχει καταλήξει σε μια ενιαία πολιτική αναφορικά με τον εμβολιασμό των παιδιών, ένα σημαντικό ζήτημα δεδομένης της παρουσίας πιο μεταδοτικών παραλλαγών.
Η νέα ηγεσία της Γερμανίας
Οι γερμανικές εκλογές στις 26 Σεπτεμβρίου προσθέτουν ένα ακόμη στρώμα αβεβαιότητας, όχι μόνο επειδή η Μέρκελ – που συχνά περιγράφεται ως de facto ηγέτης της Ευρώπης – αποχωρεί μετά από 16 χρόνια στην εξουσία.
Οι δημοσκοπήσεις στη Γερμανία σφίγγουν τον κλοιό, χωρίς να δίνουν ισχυρό προβάδισμα σε κανένα κόμμα. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο ο επόμενος καγκελάριος θα προέρχεται από διαφορετικό κόμμα, αλλά η κυβέρνηση πιθανότατα θα γίνει επίσης ένας τριμερής συνασπισμός, έναντι των δύο σημερινών.
Κάτι τέτοιο θα αυξήσει τον κίνδυνο μεγάλων και δύσκολων συνομιλιών συνασπισμού και θα μειώσει την ικανότητα του Βερολίνου να βοηθήσει στην καθοδήγηση της Ευρώπης σε ταραγμένες περιόδους. Μετά τις τελευταίες εκλογές το 2017, χρειάστηκε σχεδόν μισός χρόνος για να σχηματίσει κυβερνητικό συνασπισμό.
Η ΕΕ αντιμέτωπη με τις δικές της αξίες
Μέσα σε όλα αυτά, η ΕΕ είναι έτοιμη να ξεκινήσει ένα αγώνα για τους δημοκρατικούς κανόνες της.
Το μπλοκ θα πρέπει σύντομα να λάβει μια απόφαση για το αν θα εγκρίνει το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης της Ουγγαρίας μετά το «πάγωμά» του λόγω της διαπίστωσης της έλλειψης προστασίας κατά της διαφθοράς. Καλείται επίσης να αποφασίσει μέσα στις επόμενες εβδομάδες για το αν θα εγκρίνει το αντίστοιχο σχέδιο της Πολωνίας, μια χώρα που παραμένει παγιδευμένη σε μια διαμάχη για την τήρηση των κανόνων της.
Σύμφωνα με το Politico, ως αποτέλεσμα αυτών αυξάνεται η πίεση στην Κομισιόν να χρησιμοποιήσει επιτέλους έναν μηχανισμό που θα της επιτρέπει να διακόψει τη χρηματοδότηση της ΕΕ σε χώρες που πιστεύει ότι δεν τηρούν το κράτος δικαίου, και η Ουγγαρία και η Πολωνία βρίσκονται στην κορυφή αυτής της λίστας.
«Αυτό μπορεί να αποτελέσει την καθοριστική στιγμή της Κομισιόν», σχολίασε ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων Ντάνιελ Φρόιντ.
Η εσωτερική πολιτική αβεβαιότητα στη Βουδαπέστη και τη Βαρσοβία πιθανόν να επιτείνει τις εντάσεις. Το κυβερνών κόμμα Fidesz του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν μπαίνει σε μια έντονη εκστρατεία ενόψει των βουλευτικών εκλογών την άνοιξη του 2022, επιλέγοντας να αυξήσει τη συνωμοτική του ρητορική και τις αντιπαραθέσεις με τις Βρυξέλλες.
Το κυβερνών κόμμα προώθησε επίσης την εφαρμογή ενός αμφιλεγόμενου μέτρου κατά της LGBTQ+ κοινότητας που απαγορεύει την απεικόνιση της ομοφυλοφιλίας σε ανηλίκους.
Οι μακροχρόνιες ανησυχίες της ΕΕ για την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την αχαλίνωτη διαφθορά εντός της Ουγγαρίας παραμένουν.
Στην Πολωνία, αντίστροφα, η κυβέρνηση υπέδειξε την προθυμία να κάνει ένα βήμα πίσω στην αμφισβητούμενη δικαστική μεταρρύθμιση, που αξιωματούχοι της ΕΕ υποστηρίζουν ότι έθεσε σε κίνδυνο το νομικό σύστημα της χώρας.
Επιμέλεια: Βαρδαλαχάκη Ιωάννα
